'>

Yeni torba kanunda sosyal güvenlik düzenlemeleri
Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne sunulan yeni torba kanun teklifi, sosyal güvenliğe dair önem değişiklikler öngörüyor. Bu yazımızda sırasıyla söz konusu değişiklikleri irdeleyeceğiz. Ayrıca geniş kitlelerin beklediği ve bize de sıkça sorulan fakat bu torba kanuna girmeyen konulara da başlıklar halinde değineceğiz.
Esnafa işsizlik maaşı
2000 yılı itibariyle Türkiye’de işsizlik sigortası uygulanmaya başlandı. Fakat uygulama SSK (4/a) sigortalıları ile sınırlı olduğundan, esnaf ve diğer bağımsız çalışanlar kapsam dışı tutuldu. Şimdi Meclis’te yasalaşmayı bekleyen torba kanunla, esnafa da işsizlik maaşı ödenmesi öngörülüyor. Buna göre İşsizlik Sigortası Fonu içerisinde oluşturulacak Esnaf Ahilik Fonu’na her esnaf sigorta prim matrahının %2’si oranında prim ödeyecek. Ayrıca %1 oranında da devlet katkısı olacak. Esnafın işsizlik ödeneği alabilmesi için;
GSS primi sabitleniyor
1 Ocak 2012 itibariyle Türkiye zorunlu genel sağlık sigortası sistemine geçti. Böylece herkes gelir durumuna göre zorunlu olarak sisteme prim ödemeye başladı. Bugüne kadar bu primler hane halkı gelir düzeyine göre kademeli şekilde uygulanıyordu. Örneğin 2017 yılında ödenen GSS primleri 71 lira ila 426 lira arasında değişiyor. Torba kanun bu farklılığı kaldırıyor ve herkes için brüt kazancın %3’ü oranında sabitliyor. Yani asgari ücretten prim ödeyen kişi 2017 yılında 53 TL GSS primi ödeyecek. Herkes için sabit bir oranın belirlenmesi, uygulamadaki kafa karışıklığını da bertaraf edecektir. Ayrıca bu yasadan önce gelir testine hiç girmeyen kişiler, yasanın yürürlüğe girdiği tarihi takip eden 12 ay içerisinde başvuru yaparlarsa, GSS borçları yeni rakama göre hesaplanacak. Yine daha önce hesaplanan diğer GSS borçları da yeni rakama göre güncellenerek tahsil edilecek.
Türk soylu yabancılara GSS hakkı
Türkiye’de ikamet eden Türk vatandaşlarının, Türk soylu olan fakat Türk vatandaşı olmayan anne, baba, eş ve çocukları Türkiye’de ikamet etmeseler bile GSS’li olabilecekler. Fakat bunlar için sağlık hizmetlerinden yararlanmaya başlamada 30 gün olan prim ödeme şartı 120 gün olarak uygulanacak. Yani bugün GSS’li oldukları taktirde 120 gün sonra sağlık yardımlarından yararlanmaya başlayabilecekler.
Teşviklerde kolaylık
İşyerinde kayıtdışı işçi çalıştıran veya sigortalı gösterdiği kişinin fiilen çalışmadığı (sahte sigortalılık) tespit edilen işyerlerinde, bir yıl süreyle sigorta prim teşvikleri askıya alınıyor. Fakat torba kanun bu konuda işverenler lehine yaptırımı yumuşatıyor. Buna göre yapılan ilk tespitte teşvikler bir yıl değil bir ay süreyle askıya alınacak. Ancak ilk tespiti takip eden üç yıl içerisinde tekrar kayıtdışılık veya sahte sigortalılık tespit edilirse, bu kez bir yıl süreyle teşvikler askıya alınacak. Ayrıca kayıtdışı veya sahte sigortalı olarak bildirilen kişilerin toplamı 5 kişiyi veya işçi sayısının %1’ini aşmıyorsa, teşvikler askıya alınmayacak. Yasanın yürürlüğe girdiği tarihte bir yıllık teşvik yasağı devam eden işyerleri de bu düzenlemeden yararlanabilecekler. İşverenlerin teşviklerden yararlanmalarını kolaylaştırmakla birlikte, bu düzenlemenin özellikle küçük işletmelerde kayıtdışılığı özendirebileceğini düşünüyoruz.
Bunlar da torbaya girmeyenler
Öte yandan "acaba bu torba kanuna girer mi" diye beklenen bazı konular bu kanun teklifinde de kapsam dışı kaldı. Bunlar;
14.02.2017
Dr. Sadettin ORHAN
CEO
Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne sunulan yeni torba kanun teklifi, sosyal güvenliğe dair önem değişiklikler öngörüyor. Bu yazımızda sırasıyla söz konusu değişiklikleri irdeleyeceğiz. Ayrıca geniş kitlelerin beklediği ve bize de sıkça sorulan fakat bu torba kanuna girmeyen konulara da başlıklar halinde değineceğiz.
Esnafa işsizlik maaşı
2000 yılı itibariyle Türkiye’de işsizlik sigortası uygulanmaya başlandı. Fakat uygulama SSK (4/a) sigortalıları ile sınırlı olduğundan, esnaf ve diğer bağımsız çalışanlar kapsam dışı tutuldu. Şimdi Meclis’te yasalaşmayı bekleyen torba kanunla, esnafa da işsizlik maaşı ödenmesi öngörülüyor. Buna göre İşsizlik Sigortası Fonu içerisinde oluşturulacak Esnaf Ahilik Fonu’na her esnaf sigorta prim matrahının %2’si oranında prim ödeyecek. Ayrıca %1 oranında da devlet katkısı olacak. Esnafın işsizlik ödeneği alabilmesi için;
- 4/b sigortalılığının sona ermesi,
- Sigortalılığı sona ermeden önce 120 gün kesintisiz prim ödemiş olması,
- Sigortalılığın sona erdiği tarihten önceki üç yıl içerisinde en az 720 gün prim ödemesi bulunması,
GSS primi sabitleniyor
1 Ocak 2012 itibariyle Türkiye zorunlu genel sağlık sigortası sistemine geçti. Böylece herkes gelir durumuna göre zorunlu olarak sisteme prim ödemeye başladı. Bugüne kadar bu primler hane halkı gelir düzeyine göre kademeli şekilde uygulanıyordu. Örneğin 2017 yılında ödenen GSS primleri 71 lira ila 426 lira arasında değişiyor. Torba kanun bu farklılığı kaldırıyor ve herkes için brüt kazancın %3’ü oranında sabitliyor. Yani asgari ücretten prim ödeyen kişi 2017 yılında 53 TL GSS primi ödeyecek. Herkes için sabit bir oranın belirlenmesi, uygulamadaki kafa karışıklığını da bertaraf edecektir. Ayrıca bu yasadan önce gelir testine hiç girmeyen kişiler, yasanın yürürlüğe girdiği tarihi takip eden 12 ay içerisinde başvuru yaparlarsa, GSS borçları yeni rakama göre hesaplanacak. Yine daha önce hesaplanan diğer GSS borçları da yeni rakama göre güncellenerek tahsil edilecek.
Türk soylu yabancılara GSS hakkı
Türkiye’de ikamet eden Türk vatandaşlarının, Türk soylu olan fakat Türk vatandaşı olmayan anne, baba, eş ve çocukları Türkiye’de ikamet etmeseler bile GSS’li olabilecekler. Fakat bunlar için sağlık hizmetlerinden yararlanmaya başlamada 30 gün olan prim ödeme şartı 120 gün olarak uygulanacak. Yani bugün GSS’li oldukları taktirde 120 gün sonra sağlık yardımlarından yararlanmaya başlayabilecekler.
Teşviklerde kolaylık
İşyerinde kayıtdışı işçi çalıştıran veya sigortalı gösterdiği kişinin fiilen çalışmadığı (sahte sigortalılık) tespit edilen işyerlerinde, bir yıl süreyle sigorta prim teşvikleri askıya alınıyor. Fakat torba kanun bu konuda işverenler lehine yaptırımı yumuşatıyor. Buna göre yapılan ilk tespitte teşvikler bir yıl değil bir ay süreyle askıya alınacak. Ancak ilk tespiti takip eden üç yıl içerisinde tekrar kayıtdışılık veya sahte sigortalılık tespit edilirse, bu kez bir yıl süreyle teşvikler askıya alınacak. Ayrıca kayıtdışı veya sahte sigortalı olarak bildirilen kişilerin toplamı 5 kişiyi veya işçi sayısının %1’ini aşmıyorsa, teşvikler askıya alınmayacak. Yasanın yürürlüğe girdiği tarihte bir yıllık teşvik yasağı devam eden işyerleri de bu düzenlemeden yararlanabilecekler. İşverenlerin teşviklerden yararlanmalarını kolaylaştırmakla birlikte, bu düzenlemenin özellikle küçük işletmelerde kayıtdışılığı özendirebileceğini düşünüyoruz.
Bunlar da torbaya girmeyenler
Öte yandan "acaba bu torba kanuna girer mi" diye beklenen bazı konular bu kanun teklifinde de kapsam dışı kaldı. Bunlar;
- Yaklaşık 500 bin kişiyi ilgilendiren staj sigortasının emeklilik için başlangıç sayılması konusu bu kanuna girmedi.
- Sigorta başlangıcından önce doğum yapmış anneler de doğum borçlanması hakkı bekliyordu. Bu konu da torbada yer almıyor.
- Emeklilikte yaşa takılanlar için acaba düzenleme olur mu beklentisi de yine torbada karşılanmadı.
- Çalışmaya devam ettikçe emekli aylığında düşüş yaşayan kesim için de bu torbada düzenleme bulunmuyor.
14.02.2017
Dr. Sadettin ORHAN
CEO