Sadettin Orhan'ın kaleminden dev yazı dizisi: Emekliler için intibak rehberi
Emekliye intibak rehberi–1 (17.10.2011)
Uzun süredir yazıldı, çizildi, konuşuldu, tartışıldı ancak bir türlü çözüm bulunamadı. SGK’ya itiraz edildi, olmadı. Binlerce dava açıldı, olmadı. 12 Haziran seçimlerinde de en çok tartışılan konulardan birisi oldu. Evet, yaklaşık on milyon emeklinin merakla takip ettiği ‘intibak’tan bahsediyoruz.
Yıllardır gündem işgal eden intibak konusunda nihayet sona yaklaşıldı. Seçimlerden önce bizzat Sayın Başbakan tarafından verilen söz üzerine, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı kolları sıvadı. Sayın Faruk Çelik’in başlattığı çalışmayla birlikte, emeklilerin ve tüm kamuoyunun merakı yeniden alevlendi. İşte herkesin merak ettiği sorular;
- Emekli maaşları arasındaki uçurum nereden kaynaklanıyor?
- 2000 yılı öncesi emeklilerin maaş kaybı ne kadar?
- Süper emekliler kimler? Ne talep ediyorlar?
- Çalıştıkça emekli aylıklarının düşmesi önlenecek mi?
- Kimler intibak bekliyor? Kimler için intibak çıkacak?
- Hangi emekli ne kadar zam alacak?
- Kademeli intibak ne anlama geliyor?
- Zam verilirken hangi kriterler esas alınacak?
Maaşlar arasındaki uçurum ne zaman başladı?
Sosyal güvenlik sistemleri çok ince hesaplarla kurulur ve uzun vadeli tasarlanır. Yani fazla mıncıklamaya gelmezler. Ancak ülkemizde durum bunun tam tersi yönde işledi. Ortalama her on yılda bir yapılan reformlardan en fazla etkilenenler de şüphesiz emekliler oldu.
1978, 1982, 1987, 1999 ve 2008 yıllarında yapılan düzenlemeler, emekli aylığı hesaplama sistemini içinden çıkılmaz hale getirdi. Sistemi en fazla örseleyen değişiklik ise 1999 yılında yapıldı. 17 Ağustos depreminin hemen akabinde getirilen yeni sistemle;
- 1978 yılından beri bütün çalışanların (SSK, Bağ-Kur, Emekli Sandığı) aylığını hesaplamada kullanılan gösterge ve katsayı sistemi, SSK’lı ve Bağ-Kur’lular aleyhine değiştirildi.
- Memurlar için eski sistem devam ettirilirken, SSK ve Bağ-Kur’lular için gelişme hızı ve TÜFE rakamlarını esas alan güncelleme sistemine geçildi.
- SSK ve Bağ-Kur emeklilerine, 2000 yılı itibariyle memur maaş katsayısına göre değil, sadece TÜFE’ye göre zam yapıldı.
- Yeni sistemle 2000 sonrasında memur emekli aylıkları aynı hızda artmaya devam ederken, SSK’lı ve Bağ-Kur’lular sadece enflasyon farkını aldılar.
- Ak Parti hükümetlerince 2003, 2006, 2007 ve 2010 yıllarında yapılan seyyanen zamlar da SSK’lı ve Bağ-Kur’luların kayıplarını telafi edemedi.
- 2000 yılı sonrasındaki dengesizlik SSK’lı ve Bağ-Kur’luları sadece memurların gerisine atmadı. Aynı zamanda 2000 öncesi emekli olanlarla 2000 sonrası emekli olan SSK’lı ve Bağ-Kur’lular arasında da makas açılmaya başladı.
- 2000 öncesi emekli aylıklarını eriten en önemli faktör, milli gelirdeki artışın emeklilere yansıtılmaması oldu. Yani emekli enflasyona ezdirilmedi ancak ülkenin büyümesinden de payını alamadı.
Bütün bu söylediklerimizin ne anlama geldiğini bir örnekle somutlaştıralım. Çalışma hayatı boyunda tavandan prim ödeyerek 1999 yılında 7000 prim günüyle emekli olan Ahmet Amcamız, şuan yaklaşık 1000 lira aylık alıyor. Yine sürekli tavandan prim ödemiş olan Mehmet Bey, bugün (yani 2011 yılında) 7000 prim günüyle emekli olduğunda yaklaşık 2300 lira aylık bağlanıyor. Oysa bunun tam tersi olmalı, 2000 yılından önce emekli olmuş kişinin aylığı, aynı hizmet süresiyle bugün emekli olan kişiden yüksek olmalıydı. Yani tasarruf için getirilen yeni sisteme göre bağlanan aylık, bonkör olarak görülen eski sistemin aylığından düşük olmalıydı.
İşte intibak bekleyen birinci grup, Ahmet Amcamızın dahil olduğu 2000 öncesi SSK ve Bağ-Kur emeklilerinden oluşuyor.
Bir yılan hikayesi: Süper Emekliler
İntibak beklentisi, sadece yukarıda bahsettiğimiz kesimle sınırlı değil. Bir de 1987 yılından kalma süper emeklilerimiz var. Sayıları 60 bin civarında olan bu kişiler, 1987 yılında verilen borçlanma hakkıyla SSK’ya çok yüksek tutarda para ödediler. Amaçları tavandan (üst gösterge tablosundan) aylık almaktı. Gerçekten de birkaç ay yüksek aylık aldılar. Ancak bu düzenleme Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilince, hayalleri suya düştü.
Kendilerine ödedikleri paralar iade edilmediği gibi, mağduriyetleri de çözülmedi. 1991 yılında Sayın Süleyman Demirel’in Başbakanlığında kurulan koalisyon hükümetinin programında bile süper emeklilerin mağduriyetlerinin giderileceği belirtilmişti. Aradan geçen 20 yıla rağmen, sorun hala ortada duruyor. Bugün 2000 liranın üzerinde aylık alması gereken bu kişilerin çoğu 1000 liranın altında maaş alıyor. İşte intibak bekleyen ikinci grup, 60 bin kişilik süper emekliler grubudur.
Yarın: Bağ-Kur basamak mağdurları kimler? Ne istiyorlar?
Emekliye intibak rehberi–2
Dizimizin dünkü bölümünde, 2000 yılı öncesi emekliler ile süper emeklilerin sorunlarından ve neden intibak istediklerinden bahsettik. Bugün Bağ-Kur basamak mağdurlarıyla devam edeceğiz. ‘Bunlar da kim?’ diyen okurlarımız için hemen açıklayalım.
Bağ-Kur basamak mağdurları kimler?
Bildiğiniz üzere 2008 yılına kadar Bağ-Kur sigortalıları basamak sistemine göre prim ödüyor ve yine aynı sisteme göre emekli ediliyorlardı. 1. basamaktan 24. basamağa doğru ne kadar yükselirseniz o kadar yüksek aylık alıyordunuz. Bazen de Bağ-Kur, sigortalılardan toplu para tahsil edebilmek için basamak satıyordu.
İşte bu basamak satışlarından sonuncusu 2003 yılında yapıldı. İlerde yüksek aylık alma hayaliyle Bağ-Kur’a toplu para yatıran sigortalılar, emekli olduklarında hayal kırıklığı yaşadılar. Zira kişilerin aylıkları, satın aldıkları ve yükseltildikleri basamaklar üzerinden değil, önceki basamakları üzerinden hesaplandı.
Yargı kararları var ama…
Söz konusu basamak mağduru Bağ-Kur’lulardan mahkemeye gidenler ve kazananlar oldu. Yargıtay, bu kişilere satın aldıkları basamağa göre intibak yapılması ve ona göre aylık bağlanması yönünde kararlar verdi (örn: 10. H.D. E.2008/21302, K.2010/4393). Ancak bu kararlar sadece dava açanlar için bağlayıcı olduğundan, dava açmayan veya davası sonuçlanmayanlar için sorun devam ediyor. Şu halde intibak beklentisinde olan üçüncü grup, Bağ-Kur basamak mağdurlarıdır diyebiliriz.
Basamak mağdurlarının talebi de çok net; “ya bize satın aldığımız basamak üzerinden aylık bağlansın ya da ödediğimiz para iade edilsin” diyorlar. İntibak yapılması durumunda, şuan 750 lira aylık alan bir Bağ-Kur emeklisi 1400 lira almaya başlayacak.
Çalıştıkça aylığı düşenler
İntibak beklentisinde olan bir kesim daha var ama onlar henüz emekli değiller. Bunlar, 2000 yılından önce SSK’lı veya Bağ-Kur’lu olarak girişi bulunan ve hala çalışmaya devam edenler. Bu kesimin sorunu, 2008/Ekim sonrasında çalışmaya ve prim ödemeye devam ettikleri halde, her ay emekli aylıklarında düşüş yaşanması.
Normalde çalışmaya devam ettikçe, ilerde bağlanacak aylığın belirli oranda yükselmesi gerekir. Ancak 2000 öncesi çalışmaya başlayan ve halen çalışan SSK’lı ve Bağ-Kur’lulardan aylık brüt kazançları 2700 liranın altında olanlar, çalıştıkları her ay için emekli aylıklarında kayba uğruyorlar.
Peki bu kişilerin aylıkları nasıl oluyor da çalışmaya devam ettikçe düşüyor? Olayın mantığı şu; 2000 öncesi aylık bağlama oranları ve taban aylık tutarları yüksekti. 2000-2008/Ekim arası için bu rakamlar aşağı çekildi, 2008/Ekim sonrasında daha da aşağı çekildi. Bu üç dönemde de çalışması bulunan bir kişinin aylığı, üç ayrı sisteme göre kısım kısım hesaplanıyor ve toplam gün sayısına oranlanarak toplam aylık bulunuyor. Fazla kafa karıştırmadan daha önce verdiğimiz bir örneği tekrar edelim;
Diyelim ki üç ayrı kapta şekerli su var. Birinci kapta şeker oranı %75, ikincide %65, üçüncüde %50 olsun. Elinizdeki bardağa, şeker oranı en yüksek kaptan ne kadar fazla koyarsanız, bardağınızdaki su da o kadar şekerli olur. İşte 2000 öncesi çalışmalar, örneğimizdeki en şekerli suya benziyor. Tabii en şekersiz olansa 2008/Ekim sonrası çalışmalarınız. Buna göre toplam prim gününüz içinde 2008/Ekim sonrası günlerin payı arttıkça, aylığınızın tadı kaçıyor.
2008 yılında yürürlüğe giren sosyal güvenlik reformu sonrasında ortaya çıkan bu durumu, daha önce BUGÜN’ün manşetinden duyurduğumuz gibi bir iftar yemeğinde bir araya geldiğimiz Sayın Faruk Çelik’e de ilettim. Kendisi sorunun farkında olduğunu ve çözüm için çalışma yapıldığını ifade etti. İşte bugünlerde yapılan intibak çalışmasından beklenti içinde olan dördüncü grup, 2000 öncesi çalışmaya başlayıp halen çalışmakta olan SSK’lı ve Bağ-Kur’lulardan oluşuyor.
Taban, Tavan ve Ortalama Aylıklar
Kurum
En Düşük Aylık
En Yüksek Aylık
Ortala Aylık
Emekli Sandığı
920 TL
4.600 TL
1.170 TL
SSK
760 TL
2.651 TL
900 TL
Bağ-Kur
580 TL
1.700 TL
850 TL
Yarın: İntibak çalışması kimleri kapsıyor?
Emekliye intibak rehberi–3
Kimlere intibak zammı verilecek?
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Sayın Faruk Çelik’in bir TV programında ifade ettiği üzere, emekliler için intibak çalışmasında sona gelindi. İntibak zammı için yasa değişikliği gerektiğinden, ya kanun hükmünde kararname (KHK) çıkarılması veya kanun tasarısı olarak Meclis’e sevkedilmesi gerekiyor.
Hükümetin TBMM’den almış olduğu KHK çıkarma yetkisinde süre henüz dolmadı. Eğer intibak zamları KHK verilirse, çok kısa sürede zamların yürürlüğe girmesi mümkün.
Sayın Ali Babacan tarafından da orta vadeli program kapsamında ‘kademeli intibak’tan söz edilince, emeklilerimizin beklentileri daha da yükseldi. Bütün emekliler, açıklanacak intibak rakamlarını bekliyor. Özellikle;
· 2000 yılından önce emekli olan SSK’lı ve Bağ-Kur’lular,
· 1987 yılında SSK’ya toplu ödemeye yapıp süper emekli olan ve sonra aylıkları düşürülen süper emekliler,
· 2003 yılından kalma Bağ-Kur basamak mağdurları,
· 2000 yılı öncesinde çalışmaya başlamış olup, şuan çalışmaya devam ettikçe aylıklarında düşüş yaşananlar,
intibakı dört gözle bekliyorlar. Peki, şuan yapılan çalışma kimlerin beklentisini karşılayacak?
İntibak zammı 2000 yılı öncesi emekli olanlara
Evet, intibak zammı 2000 yılından önce emekli olmuş SSK’lılara verilecek. Yani en geç 31.12.1999 tarihinde SSK’lı olarak emekli olmuşsanız, intibak zammından yararlanabileceksiniz. Ne kadar eski emekli olduğunuz önemli değil. 1995 yılında, 1990 yılında ve hatta daha eski bir tarihte de emekli olsanız, intibak zammı alacaksınız.
2000 yılı öncesinde emekli olmuş SSK’lılara intibak zammı verilmesi halinde, yaklaşık 2,5 milyon emekli, dul ve yetimin bu zamdan yararlanması bekleniyor.
Son sözü Maliye söylüyor
İntibakla ilgili teknik detaylar her ne kadar Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından belirlense de son sözü Maliye Bakanlığı söylüyor. Zira hangi emekliye ne kadar zam verilebileceği, nihai anlamda bütçeden ayrılacak kaynağa bağlı. Bu konuda Sayın Faruk Çelik’in bütün emeklileri tatmin edecek bir çalışma istediğini, ancak Maliye’nin kaynak konusunda sıkı davrandığını kulis bilgisi olarak aktarmış olalım.
Dul ve yetimlere de zam var
Sosyal güvenlik dilinde ölüm aylığı olarak geçen ama halkımızın dul-yetim aylığı olarak bildiği aylıklara da intibak zammı gelecek. Emekli aylığı alan kişi vefat ettiğinde, geride kalan eşine ve çocuklarına aylık bağlanır. Eğer şartları uyuyorsa, vefat edenin anne/babasına da aylık bağlanır.
İntibak zammıyla birlikte, vefat eden SSK emeklisi üzerinden aylık alan eş, çocuk ve anne/babanın aylıkları da zamlanmış olacak. Ancak bunlar için de temel şart, vefat eden SSK’lının 2000 yılından önce emekli olmuş olması.
İntibak zammı, dul ve yetimlere hisseleri oranında yansıtılacak. Örneğin 2000 yılından önce vefat etmiş eşinden dolayı %75 oranında dul aylığı almakta olan Emine Hanım, 100 liralık bir zammın 75 lirasını alacak. Yine vefat eden SSK emeklisi babasından %25 oranında yetim aylığı alan Elif’in aylığına, 100 liralık intibak zammının 25 lirası yansıtılacak.
Özürlü aylıklarına da zam var
2000 yılından önce özürlü olarak emekli olmuş SSK’lılara da intibak zammı verilecek. Yine vefat etmiş özürlü SSK emeklisinin dul ve yetimlerine de hisseleri oranında intibak zammı yansıtılacak.
- Hangi emeklinin tam olarak ne kadar zam alacağını,
- Zammın hangi kriterlere göre verileceğini ve
- Kademeli intibakın ne anlama geldiğini,
Soru: Ben de intibak zammı alabilecek miyim?
Sadettin Bey, ben özel sektördeki çalışmalarım sonucunda yaklaşık 6000 prim günüyle 1998 yılında SSK’dan emekli oldum. 1990 yılından sonraki primlerim tavana yakın bir şekilde ödendi. Emekli olurken de yine tavana yakın bir aylık bağlandı. Ancak şuan aldığım aylık 1000 küsur lira. Şuan yapılan intibak çalışması benim mağduriyetimi de giderecek midir? Salim Tekeli
Cevap: Salim Bey, siz de SSK’dan 2000 yılından önce emekli olduğunuzdan, intibak zammından yararlanacaksınız. Mağduriyetinizin giderilir mi bilemiyorum ancak tam olarak ne kadar zam alacağınızı yarınki bölümde öğrenebilirsiniz.
Soru: Süper emekliye intibak var mı?
Sadettin Bey, öncelikle kamuoyunda süper emekliler olarak bilinen emeklilerin sorunlarını yazdığınız için çok teşekkür ediyorum. Benim babam da 1987 yılında süper emekli olmak için SSK’ya büyük tutarda para yatırdı. Emekli olduğunda en yüksek aylığı bağlayacaklarına, normal düzeyden emekli ettiler. Babam 1993 yılında vefat etti ve annem şuan dul aylığı alıyor. İntibak kapsamında babamın durumundaki mağdurlar için de çalışma yapılıyor mu? Annemin dul aylığına ne kadar zam gelebilir? Rüştü S. Mutlu
Cevap: Rüştü Bey, babanız 2000 yılından önce emekli olduğundan, intibak zammından annenizin dul aylığına zam yansıtılacak. Ancak bu zam, süper emeklilerin kaybını tam olarak telafi etmeyecek. Bu kaybın telafi edilmesi için, süper emeklilerin aylıklarının iki kattan fazla artırılması gerekiyor. Siz de annenize ne kadar zam yansıyacağını, yarın ki bölümde görebilirsiniz.
Yarın: Hangi emekli ne kadar zam alacak?
Emekliye intibak rehberi–4
Hangi emekli ne kadar zam alacak?
Yazı dizimizin en fazla merak edilen bölümüne geldik. Evet, hangi emekliye ne kadar zam verilecek? Kademeli intibak ne anlama geliyor? İntibak zammı verilirken hangi kriter esas alınacak? İşte bugün bu soruların cevabını vereceğiz.
İşte intibak zammının rakamları
Dünkü bölümde de bahsettiğimiz üzere, intibak zammı 2000 yılından önce emekli olmuş SSK’lıları kapsıyor. Bu kapsamdaki emeklilerimizin tamamı belli rakamlarda zam alacaklar. Kimin ne kadar zam alacağı ise emekli olduğu prim günü üzerinden belirlenecek. Ne kadar zam alacağınızı öğrenmek için hangi prim günü üzerinden emekli olduğunuzu bilmeniz yeterli.
Sayın Başbakan’ın talimatı üzerine, Maliye ve Hazine bürokratları intibak zammında son rakamları içeren alternatif çalışmalar üretti. Çalışmaların aynen yasalaşması halinde 2000 yılından önce emekli olan SSK’lıların alacağı zam rakamları 30 lira ile 155 lira arasında değişiyor.
İntibak zammı kademeli bir şekilde uygulanacağı için en düşük zammın 30 lira, en yüksek kademe zammının da 155 lira civarında olması bekleniyor. Kademelendirmede temel kriterin ise kişinin emekli olduğu prim gün sayısı olması planlanıyor.
Detaylar yasayla netleşecek
Buna göre, her bir prim günü aralığına göre verilecek zam rakamı kademelendirilecek. Örneğin 6.000 – 7.400 gün aralığındaki emekliler 30 ila 90 lira arasında değişen rakamlarda zam alacaklar. Ancak hangisinin 30 lira, hangisinin 90 lira alacağını, nihai çalışmanın kamuoyuna ilan edilmesiyle öğreneceğiz. Prim gün sayısı 9000 günün üzerindeyken emekli olanların ise, en yüksek farkı alması öngörülüyor. Yani maaşlarına tavan artıştan 155 liraya kadar zam yapılabilecek.
Maliyet yıllık 2 milyar lira
Yapılacak intibak zammının bütçeye maliyeti yıllık yaklaşık 2 milyar lirayı buluyor. Ayrıca intibak zammının yanında, bütün emekli aylıkları enflasyon oranında artırılacak. Yani intibak zammı alan emekliler ayrıca enflasyon farkını da alacaklar. Tabii intibak dışında kalan bütün SSK ve Bağ-Kur emeklileri de enflasyon artışını alacaklar.
Son kararı Başbakan verecek
İntibakla ilgili kim ne söylerse söylesin, nihai kararı Sayın Başbakan verecek. Bu taslak çalışmalar, alternatifli rakamlar Başbakan’ın önüne gittiğinde aynen imzalayabilir, rakamları yükseltebilir veya intibakın kapsamını genişletip bütün emeklilere yansıtılmasını da isteyebilir.
Peki verilecek intibak zammı maaşlara ne zaman yansıyacak? Bunun cevabını yarın vereceğiz.
Soru: Ne kadar zam alacağım?
1999 yılında tavandan emekli oldum. 9200 prim günüyle 25 yıl çalıştım. Maaşım şuan 1.070 TL. İntibak zammıyla ne kadar artış olacak? Zeki Emiroğlu
Cevap: Zeki Bey, intibak zammında en üst dilim olan 9000 günün üzerinde primle emekli olmuşsunuz. Şuan yürütülen çalışmaların aynen yasalaştığını varsayarsak, aylığınızda 155 liraya kadar artış gerçekleşmesi mümkün. Tam olarak ne kadar artış olacağını yasal düzenleme sonuçlandığında görebileceksiniz.
Soru: İntibakla maaşım kaç lira olur?
1992 yılında kamudan işçi olarak (SSK) emekli oldum. 23 yıl prim ödedim ve şuan 840 TL maaş alıyorum. Eğer intibak yasası çıkarsa maaşım ne olur? Turan Coşkun
Cevap: Turan Bey, 23 yıl hizmetinizle 8280 gün üzerinden emekli olmuşsunuz. Buna göre aylığınızda 120-130 lira civarında bir artış olabilir. Tabii, sizin de zam rakamınız çalışmaların neticelenmesiyle kesinleşecek.
Soru: Bize de zam gelecek mi?
Sadettin Bey, ben 2002 yılında SSK’dan emekli oldum. Maaşım Temmuz zammıyla 1000 lira oldu. İntibak çalışmasına bizler de dahil miyiz? Eğer dahil isek ne kadar zam alacağız? Edip Sıralı
Cevap: Edip Bey, maalesef şuan yapılan intibak çalışması SSK’dan 2000 yılından önce emekli olanları kapsıyor. Yani siz çalışmaya dahil değilsiniz. Sizin maaşlarınız her yıl olduğu gibi enflasyon oranında artırılacak.
Soru: Dul aylığıma da intibak zammı var mı?
Sadettin Bey, benim eşim 1994 yılında SSK’dan emekli oldu. Üç yıl önce vefat etti. Şuan ben ve bir kızım, eşim üzerinden dul-yetim aylığı alıyoruz. İntibak zammı verilmesi halinde bizim aylıklarımızda da artış olacak mı? Vesile Koç
Cevap: Vesile Hanım, eşiniz SSK’dan 2000 yılından önce emekli olduğundan, sizin dul-yetim aylıklarınıza da intibak zammı yansıtılacak. Eşinizin prim gününe göre zam verilecek. Verilecek zam, aylıklarınız oranında size ve kızınıza yansıyacak.
Soru: 1975 yılının emeklisine de zam var mı?
Sadettin Bey, ben şuan 83 yaşımdayım. 1975 yılında SSK’dan emekli oldum. Şuan 832 lira aylık alıyorum. Bu aylıkla ne ölçüde geçinebildiğimi anlatmama gerek yok sanırım. Acaba bu intibak çalışmasında benim aylığım da artacak mıdır? Zam miktarı ne kadar olur? İ. N. Ergemen
Cevap: Değerli okurum, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Sayın Faruk Çelik’in yaptığı açıklamaya göre, intibak zammı 1981 ila 1999 yılları arasında emekli olan SSK’lılara verilecek. 1975 yılında emekli olmuş bir kişi olarak muhtemelen intibak çalışmasının dışında kalacaksınız.
Yarın: İntibak zammı maaşlara ne zaman yansıyacak?
Emekliye intibak rehberi–5
İntibak zammı maaşlara ne zaman yansıyacak?
Emekli aylıklarının ne şekilde artırılacağı kanunla düzenlenmiş bir konu. Buna göre SSK ve Bağ-Kur emekli aylıkları gerçekleşen enflasyona göre artırılıyor. Bunun dışında ekstra artış yapılabilmesi için ayrı bir yasal düzenleme yapılması gerekiyor. Yapılması planlanan intibak zammı da rutin dışı bir zam olacağından, bunun da kanunla veya kanun hükmünde kararname (KHK) ile yapılması lazım.
Mevcut Bakanlar Kurulunun KHK çıkarma yetkisi 3 Kasım’a kadar devam ediyor. Dolayısıyla bu tarihe kadar intibak düzenlemesi için KHK çıkarılabilir. Ya da düzenlemenin TBMM tarafından yapılması tercih edilip, kanun tasarısı olarak Meclis’e sevki sağlanabilir. Zammın KHK ile verilmesi halinde emekliler önümüzdeki Kasım ayı itibariyle zamlı maaşlarını almaya başlayabilirler.
Şunu da belirtelim ki intibak zammına ilişkin kaynak 2012 yılı bütçesine konuldu. Yani bu senenin bütçesinde intibak kaynağı yok. Dolayısıyla intibak zammının emekli aylıklarına 2012/Ocak ayı itibariyle yansıtılması en kuvvetli ihtimal.
Zamlar birkaç yıla yayılacak
Hükümet kanadından yapılan açıklamalara bakılırsa, intibak sorunu tek seferlik bir zam yerine, zamana yayılmış zamlarla çözülecek. Tespit edilen hedef kitlenin maaşları, birkaç yıl üst üste artırılacak. Böylelikle maaşlar arasındaki dengesizlik, orta vadede giderilmeye çalışılacak. Ancak emekli aylıklarının artırılmasında milli gelir artışı dikkate alınmazsa, bu yapılan zamlar da makası daraltmayacak.
Emeklilere milli gelir artışından pay verilmesine karşı çıkanların bir tezi var. Diyorlar ki, emekliler üretim sürecinden çekildikleri için milli gelir artışından pay verilmemesi gerekir. Evet, emeklilerimizin bugün için üretim sürecine bir katkıları bulunmuyor. Ancak bugün kullanmakta olduğumuz üretim faktörleri –özellikle emek ve sermaye- dünün çalışanları durumundaki emeklilerin mirasıdır.
Örneğin bu sene emekli olan kişinin (profesör, öğretmen, kasap, çiftçi, mimar, işveren) hayatı boyunca ürettiği katma değer, gelecek yıllarda da üretim sürecinde kullanılmaya devam edecek. Şu halde emeklilerin de milli gelirden az-çok pay almaya devam etmeleri, intibak tartışmasına da en kesin çözüm olacaktır.
Yoğun ilgiye teşekkür
Emeklilerimiz, yazı dizimizin başladığı günden beri gazetemizi arayarak, faks ve e-posta göndererek yoğun ilgi gösterdiler. Bu kapsamda çok sayıda soru da birikmiş oldu. Ancak hemen belirtelim ki, bu soruların çoğuna yazı dizimizde cevap vermiş olduk. Özellikle de en çok sorulan “İntibak kimleri kapsayacak?” ve “Ne kadar zam verilecek?” sorularının cevabı dizimizin ilgili bölümlerinde yer alıyor. Bu vesileyle, her bir soruya ayrı ayrı cevap veremediğimiz için değerli emekli büyüklerimin affına sığınıyorum.
Bugüne kadar olduğu gibi bundan sonra da Bugün’deki köşemde, hem emeklilerimizin sorunlarını gündemde tutmaya hem de sorularını cevaplamaya devam edeceğim.
TÜED ne diyor?
Türkiye’de emeklilerle ilgili en geniş temsil yetkisine sahip kuruluş Türkiye Emekliler Derneği(TÜED)’dir. Emeklilerin intibak sorunuyla ilgili yaptığımız bir yazı dizisinde TÜED’in taleplerine yer vermemek olmaz. Genel Başkan Kazım Ergün Bey’in başkanlığında toplanan TÜED’in emeklilerle ilgili talepleri şunlar;
- SSK ve Bağ-Kur emeklilerinin 2000 yılından sonra mahrum kaldıkları milli gelir payları verilmeli.
- Emekli aylığı bağlanırken kullanılan güncelleme katsayısı, aylıkların artırılmasında da kullanılmalı.
- Çalışanlara verilen banka promosyonu emeklilere de verilmeli.
- Sağlık hizmetlerine ulaşımın kolaylaştırılması memnuniyet verici. Ancak özel hastanelere gidişte alınan katkı paylarının emeklilerden alınmaması yerinde olur.
Soru: Yurtdışı borçlanmayla emekli olana da intibak var mı?
Sadettin Bey, ben yurtdışı hizmet borçlanmasıyla emekli oldum. Toplam 9000 gün ödedim ve 2007’de maaş almaya başladım. Şuan 1035 lira maaş alıyorum. İntibak yasası çıktığında benim maaşıma da zam gelecek mi? Ali Kahya
Cevap: Ali Bey, yazı dizimizin önceki bölümlerinde de değindiğimiz üzere intibak zammı 2000 yılından önce emekli olmuş SSK’lılara verilecek. En azından Sayın Faruk Çelik’in beyanı bu yönde. Yani yurtdışı borçlanmayla emekli olan-olmayan şeklinde herhangi bir ayrım olmayacak. Bunun yerine 2000 öncesi ve sonrası ayırımı olacak. Buna göre 2000 sonrasında emekli olduğunuz için intibak zammının dışında kalıyorsunuz.
Soru: Memura da intibak var mı?
Sadettin Bey, yazı dizinizde hep SSK ve Bağ-Kur emeklilerinden bahsettiniz. Memur emeklileri için intibak çalışması yapılmıyor mu? Bizler kapsam dışında mıyız? Mustafa Bumsuz
Cevap: Değerli okurum, memur emeklilerinin aylıklarında yıllar itibariyle bir değişiklik olmadı. 1978 yılından beri memur emekli aylıklar aynı sistemle hesaplanıyor (gösterge-katsayı) ve aynı sistemle artırılıyor. Yani 1995 yılındaki bir memur emeklisi hangi hizmetin karşılığı olarak ne oranda aylık alıyorsa, bugün emekli olan memur da aynı oranda aylık alıyor. Dolayısıyla intibak çalışmalarında memurlar kapsam dışında tutuluyor.
