Yıllık Ücretli İzin Hakkında Sık Sorulan Sorular
Yıllık ücretli izin, 4857 sayılı İş Kanunu ile çalışanlara tanınmış vazgeçilmez bir haktır. Hem işverenler hem de çalışanlar açısından uygulamada sıklıkla tereddüt edilen pek çok nokta bulunmaktadır. Bu yazıda, uygulamada en çok sorulan sorular ve mevzuata uygun cevaplar derlenmiştir.
1. İşçi yıllık izin hakkını ne zaman kazanır?
İşçi, aynı işveren nezdinde en az 1 yıl çalıştıktan sonra yıllık izin hakkına sahip olur. Bu sürenin hesabında deneme süresi de dahildir.
2. Yıllık izin süreleri nasıl hesaplanır?
İşçinin işyerindeki kıdemine göre değişir:
- Kıdem süresi 1 - 5 yıl arası olan işçi 14 gün
- Kıdem süresi 5 - 15 yıl arası olan işçi 20 gün
- Kıdem süresi 15 yıl ve üzeri olan işçi 26 gün
3. Haftasonu, resmi tatil günleri yıllık izin süresinden sayılır mı?
Hayır. Ulusal bayram, genel tatil günleri ve hafta tatilleri (örneğin pazar günü) yıllık izin süresinden düşülmez. Fakat Cumartesi günleri, “çalışılmayan işgünü” kabul edildiğinden, yıllık izinden düşülür.
4. İşveren, işçinin yıllık izin talebini reddedebilir mi?
İşveren izin kullanımını işin gereklerine göre planlayabilir. Ancak yıllık iznin tamamen kullandırılmaması veya sürekli ertelenmesi hukuka aykırıdır.
5. Kullanılmayan yıllık izinler ne olur? Zamanaşımı süresi var mıdır?
Kullanılmayan yıllık izin hakkı, iş sözleşmesi sona erdiğinde ücrete çevrilir. Bu alacaklar için 5 yıllık zamanaşımı süresi uygulanır.
6. Kısmi süreli (part-time) çalışanların yıllık izin hakkı var mı?
Evet, vardır. Çalışma süresi değil işyerindeki kıdem esas alındığından, part-time çalışanlar da yıllık izin hakkına sahiptir.
7. Deneme süresinde yıllık izin kullanılabilir mi?
Hayır. Yıllık izin hakkı 1 yıl dolmadan kazanılamaz. Deneme süresi bu hesabın içindedir ama izin kullanılamaz.
8. İşveren işçiye toplu izin kullandırabilir mi?
Evet. İşveren, 1 Nisan-31 Ekim tarihleri arasında tüm işçilere veya bir kısmına toplu izin kullandırabilir.
9. Yabancı çalışma izni ile çalışan işçiler için yıllık izin nasıl uygulanır?
Yıllık izne hak kazanma açısından yabancı işçiler için farklı bir uygulama yoktur. Diğer işçilerle aynı şartlarla ücretli izin kullanacaklardır.
10. İşçi yıllık izinde başka işte çalışabilir mi?
Hayır. İşçi izindeyken başka bir işte çalışamaz; aksi halde işverene haklı nedenle fesih hakkı doğabilir.
11. Yıllık izin paraya çevrilebilir mi?
Hayır. İzin hakkı çalışırken paraya çevrilemez. Sadece işten çıkışta, kullanılmayan izin süresi ücrete dönüşür.
12. İşçi izin süresinde şehir dışına çıkmak zorunda mıdır?
Hayır. İşçi izin süresinde nerede vakit geçireceğine serbestçe karar verir. İzin belgesinde adres bildirimi istenebilir ama zorunlu değildir.
13. Yıllık izin belgesi düzenlemek zorunlu mudur?
Evet. İşverenin, işçinin imzasını taşıyan izin kayıt belgesi düzenlemesi zorunludur. Aksi halde ispat yükü işverene aittir.
14. İşçi izne zorlanabilir mi?
İşveren, işin ve işyerinin düzenine göre izin zamanını belirleyebilir. Ancak işçiye izin kullandırılması zorunludur; işçi bu hakkından vazgeçemez.
15. Yıllık izin süresi bölünebilir mi?
İş Kanunu’na göre yıllık izin süresi bölünebilir fakat bir bölümü 10 günden az olamaz. Diğer kısmı işçi ve işveren anlaşırsa istediği şekilde bölünebilir.
16. Hastalık izni yıllık izin yerine geçer mi?
Hayır. Raporlu geçen süreler yıllık izin yerine geçmez.
17. Kadın işçinin doğum izni yıllık izin süresini etkiler mi?
Doğum izni, süt izni vb. süreler yıllık izin kıdem hesabına dahil edilir, dolayısıyla yıllık izin hakkı kazanımını geciktirmez.
18. Yıllık izin kullanılmazsa yanar mı?
Hayır. Yıllık izin hakkı yanmaz, işçi talep etmediği veya işveren kullandırmadığı sürece hak devam eder.
19. Kamu işyerlerinde yıllık izin kuralları farklı mı?
İş Kanunu kapsamında işçi istihdam eden kamu işyerlerinde de aynı kurallar geçerlidir. Fakat toplu iş sözleşmeleri ile izin haklarında işçi lehine genişletmeler yapılabilir.
20. Emeklilik sonrası aynı işyerinde çalışmaya devam eden işçinin yıllık izin hesabı nasıl yapılır?
Emeklilik için SGK çıkışı verilen personele, kıdem bağlı hakları (birikmiş izin ücreti, kıdem tazminatı) ödenmişse, aynı işyerinde yeniden başlaması halinde izin kıdemi sıfırdan başlatılır. Eğer kıdeme bağlı hakları ödenmemişse, emeklilik öncesi dahil tüm çalışmaları dikkate alınarak izin hesabı yapılmaya devam edilir.
21. İşyerinde izin kurulu kurmak zorunlu mudur?
Çalışan sayısı 100 ve daha fazla olan işyerlerinde, izin kurulu oluşturmak zorunludur. Fakat izin kurulu kurulmamasının bir yaptırımı bulunmamaktadır.
23.06.2025
Dr. Sadettin Orhan
İş ve Sosyal Güvenlik Uzmanı
E. SGK Müfettişi
