408 bin emekliye ikramiye golü
Müstehzi başlıklar pek tarzımız değil fakat memur emeklileri için yapılan düzenlemeye daha uygun bir başlık bulamadık. Konuyu özetleyince eminim siz de hak vereceksiniz.
Bildiğiniz gibi 2014 yılında Anayasa Mahkemesi, 30 yıldan fazla görev yapan memurların 30 yılı aşan hizmet süreleri için de ikramiye almaları yönünde karar verdi. Böylece memurlar için emekli ikramiyesinde 30 yıl sınırı kaldırılmış oldu. Bu karar 7 Ocak 2015'te yürürlüğe girdi. Fakat bu tarihten sonra emekli olanlara AYM kararına göre ikramiye verilirken bu tarihten önce emekli olanlara SGK ödeme yapmadı. Bunun üzerine mahkemeye giden binlerce memur emeklisi, davaları kazanmaya başladı. Böylece SGK hem ikramiyeleri hem yasal faizini ve hem de dava masraflarını ödemeye başladı.
Tasarı dörtte bire düşürüyor!
SGK aleyhine sonuçlanan davalarla fatura kabarmaya başlayınca hükümet harekete geçti ve geçtiğimiz günlerde Meclis'e bir tasarı sunuldu. “408 bin emekliye müjde” diye sunulan tasarı aslında ikramiyeleri yarı yarıya ve kimi durumda yaklaşık dörtte bire düşürüyor. Yani bugün 10 bin lira alan bir memur emeklisinin alacağı, tasarı yasalaşırsa 2 bin 500 liraya kadar düşebilecek. Bunun sebebi ise tasarıda geçen bir ifade. Tasarı metninde “… otuz yılı aşan her tam hizmet yılı için (…) aylıklarının başlangıç tarihindeki katsayılar …” ifadesi yer alıyor. Buna göre örneğin 1996/Temmuz'da emekli aylığı almaya başlayan bir emekliye, 30 yılı aşan hizmeti için ikramiye ödenirken bugünkü güncel katsayılar değil, 1996 yılındaki katsayılar esas alınarak ödeme yapılacak. Ayrıca arada geçen yıllar için gecikme faizi de uygulanmayacak. Oysa aynı emekli bugün dava yoluyla ikramiyesini aldığında, yasal faiziyle bugünkü güncel rakamı alabiliyor. Tasarı yasalaşırsa, aynı emeklinin ikramiyesi üçte birden daha düşük tutarda verilecek. Kişinin emeklilik tarihi ne kadar eski ise kaybı da o kadar fazla olacak.
Emeklinin kaybı 5,5 milyar lira
Normalde 408 bin emeklinin ikramiye alacağı toplamda 7,5 milyar liradan fazla tutuyor. Yani eski parayla 7,5 katrilyon. Yapılacak düzenleme ile bu rakam 2 milyara indiriliyor. Elbette hükümet, bütçe dengelerini gözeterek, istediği düzenlemeleri Meclis'e sunabilir. Biraz mahcubiyetle, “Maalesef bütçe imkanlarımız buna elveriyor” denilse tamam. Fakat hem emeklinin 5,5 milyarını iç edip hem de bunu gazetelerden “408 bin emekliye müjde” şeklinde sunmanın izahı var mı? Yazımızın başlığı yersiz mi?
İşverene kötü haber
Emekli ikramiyeleriyle ilgili tasarıdan işverenler de payını alıyor. Mevcut uygulamada, sigorta prim teşviklerinden yararlanmamış veya eksik yararlanmış işverenler geriye dönük olarak düzeltme talep edebiliyor. Böylece kaçırdığı teşvikleri telafi edebiliyordu. Geçen yıl SGK bir genelge yayımlayarak buna engel olmaya çalıştı. Fakat hukuki açıdan tartışmaya açık şekilde düzenlenen genelge Danıştay'a takıldı. Şimdi ise aynı engel yasaya konuluyor. Böylece işverenler, aslında hak kazandıkları teşviklerden zamanında yararlanmamışlarsa, geriye dönük olarak talep edemeyecekler. Dolayısıyla bundan sonra işverenler için, istihdam teşviklerinden zamanında ve tam olarak yararlanmak çok daha önemli hale geliyor. (Detaylı bilgi: http://www.sadettinorhan.net/istihdam_tesvik_analiz.html )
Kullanılmayan izinler yanmaz
Soru: Sadettin Bey, biz iş yerimizde personelimizin mümkün olduğunca yıllık izinlerini ilgili yıl içerisinde kullanmalarını istiyoruz. Fakat personel çoğunlukla takip eden yıllara izin aktarıyor. Acaba iş yeri yönetmeliğimizde “İlgili yıl içerisinde kullanılmayan izinler iptal edilir ve ücreti ödenmez” şeklinde bir hüküm koyabilir miyiz? Amacımız izinlerin düzenli ve yılı içerisinde kullanılmasını sağlamak. Engin T.
Cevap: Engin Bey, İş Kanunu kural olarak yıllık ücretli izinlerin hak edilen yıl içerisinde kullanılmasını öngörüyor. Fakat ilgili yılda kullanılmayan izinlerin iptal olacağına dair bir hüküm bulunmuyor. Yani yılı içerisinde kullanılmayan izinler takip eden yıla devreder. Bunun aksine olarak iş yeri yönetmeliğinize hüküm koyamazsınız. Koysanız bile işçiler için bağlayıcılığı olmayacaktır. Sözleşmenin feshi sırasında kullanılmayan izin süreleri (geçmiş yıllardan da kalabilir) ücret olarak işçiye ödenir.
Özgür Düşünce - 14 Haziran 2016
