İşyeri sahipleri dikkat! Sakın defterlerinizi kaybetmeyin
Ticari hayat zorluklarla dolu ve işyeri sahiplerinin başına istenmedik olaylar gelebilmekte. Başa gelebilecek en sıkıntılı konulardan birisi ise ticari defterlerin kaybedilmesi.
Okurlarımızdan Hüseyin Bey birkaç gün önce bir vergi müfettişinden defter ve belgelerinin inceleneceği ve hazır hâle getirilmesi şeklinde bir tebligat aldıklarını, ancak müfettişin istediği defterlerden 2012 yılına ait yevmiye defterini bulamadıklarını söylüyor ve ne yapacaklarını soruyor.
Hüseyin Bey, bir ticari defterin kaybedilmiş olması gerçekten sıkıntılı bir durum. Kanunlar gereği tutulması gereken bir defterin hiç tutulmaması veya gerektiği zaman ibraz edilememesi halinde hem Türk Ticaret Kanunu hem de vergi kanunları gereğince ağır yaptırımlar söz konusu.
Türk Ticaret Kanunu'na göre ticari defterlerin 10 yıl süre ile saklanması gerekiyor. Ticari defterlerin mevcut olmaması veya hiçbir kayıt içermemesi yahut kanuna uygun saklanmaması hâllerinde, sorumlular 300 günden az olmamak üzere adli para cezasıyla cezalandırılıyorlar. Adli para cezası günlük en az 20 ve en fazla 100 TL olabiliyor ve kişinin ekonomik ve diğer şahsi hâlleri göz önünde bulundurularak takdir ediliyor. Eğer bu ceza 30 gün içinde ödenmezse kişiye hapis cezası veriliyor.
18 aydan 3 yıla kadar hapis
Peki, asıl Hüseyin Bey’i ilgilendiren boyutuyla yani vergi mevzuatına göre durum nasıl?
Vergi Usul Kanunu’na göre, varlığı noter tasdik kayıtları veya diğer şekilde sabit olan defterlerin, vergi incelemesine yetkili kişilere ibraz edilmemesi ‘gizleme’ sayılıyor. Bunun yaptırımı ise 18 aydan 3 yıla kadar hapis cezası. Yani Hüseyin Bey’in kaybettiği 2012 yılına ait yevmiye defterini noterden tasdik ettirdiği anlaşılırsa hapis cezası söz konusu.
Vergi cezası da var
Tabi konu hapis cezasıyla da kapanmıyor. Defterin ait olduğu döneme ilişkin yüklü miktarda vergi ziyaı cezası ödenmesi gerekiyor.
Peki, çözüm ne? Eğer bir işyeri sahibi olarak defter veya belgelerinizi kaybederseniz ‘zayi belgesi’ almanız gerekiyor. Bu belgeyi alırsanız saydığımız cezalardan kurtuluyorsunuz. Ancak zayi belgesinin alınması her zaman mümkün değil.
Bir tacirin saklamakla yükümlü olduğu defterler ve belgeler; yangın, su baskını veya yer sarsıntısı gibi bir afet veya hırsızlık sebebiyle ve kanuni saklama süresi içinde kaybolursa tacir kayıp olayını öğrendiği tarihten itibaren 15 gün içinde ticari işletmesinin bulunduğu yer yetkili mahkemesinden kendisine zayi belgesi verilmesini isteyebilir. Bu belgeyi alabilirse hapis ve para cezasından kurtulur.
Memurlara ağır para cezası verilebilir
Soru: Mehmet Bey, ben bir kamu kurumunda memurum. Amirlerim yazı ile bana personel verilerinin SGK-HİTAP sistemine girilmesi görevini verdi. Duyduğum kadarıyla bu verilerin girilmemesi halinde yüksek cezalar varmış. Böyle bir durumda cezayı ben mi öderim yoksa Bakanlık mı? (Cevat S.)
Cevap: Cevat Bey, duyduğunuz bilgi doğru. 6645 sayılı Kanunla getirilen düzenlemeye göre, memur personelle ilgili bilgilerin veri girişlerinin yapılmaması hâlinde sigortalı başına asgari ücretin beşte biri tutarında (2015 yılı için 254,70 TL), geç yapılması halinde sigortalı başına asgari ücretin onda biri tutarında (2015 yılı için 127,35 TL) ceza uygulanacak. Bildirimi süresi içinde yapılmayan personel sayısı arttıkça da ceza tutarı artacak. Ayrıca uygulanacak cezada bir üst sınır var. Bu ceza tutarı, brüt asgari ücretin yirmi dört katını (2015 yılı için 30.564 TL'yi) geçemeyecek. Yani veri girişlerinin yapılmaması halinde 30.564 TL'lik bir para cezası ile karşılaşılması mümkün.
Peki, bu cezayı kim ödeyecek? Normalde SGK veri girişi yapılmadığını tespit ederse ceza yazısını ilgili kamu idaresine gönderiyor. Yani SGK'nın muhatabı veri girişini yapmayan memur değil. Ancak kamu idarelerinde idari para cezaları için ayrıca bir ödenek bulunmadığından, idareler bu durumlarda cezayı görevini yapmayan personele rücu etmekteler. Bu sebeple memurların SGK-HİTAP verilerini girerken dikkatli olmaları gerekiyor.
Emekli olacağınız yıl 2019
Soru: Mehmet Bey, ben 13 Haziran 1972 doğumluyum. 6 Ağustos 1990 yılında SSK'ya ilk girişim yapıldı. Bu güne kadar aralıklarla toplam 6700 gün primim ödendi. Çalışmaya başlayalı neredeyse 25 yıl oldu, hâlâ emekli olamadım. Ne zaman emekli olurum? (Zeynep T.)
Cevap: Zeynep Hanım, ilk işe girmiş olduğunuz tarihe baktığımızda emeklilik için 1250 gün fazla priminiz bulunmakta. Ancak emeklilik için prim ödeme gün sayınızın tamamlanması ne yazık ki tek başına yeterli değil. Emekli olabilmeniz için ayrıca kanunda öngörülen yaşı da doldurmanız gerekiyor. Doğum tarihiniz ve ilk işe giriş tarihiniz dikkate alındığında 47 yaşında emekli olmanız mümkün. Yani emekli olabileceğiniz tarih 13 Haziran 2019.
Meydan Gazetesi - Dr. Mehmet BULUT
Ticari hayat zorluklarla dolu ve işyeri sahiplerinin başına istenmedik olaylar gelebilmekte. Başa gelebilecek en sıkıntılı konulardan birisi ise ticari defterlerin kaybedilmesi.
Okurlarımızdan Hüseyin Bey birkaç gün önce bir vergi müfettişinden defter ve belgelerinin inceleneceği ve hazır hâle getirilmesi şeklinde bir tebligat aldıklarını, ancak müfettişin istediği defterlerden 2012 yılına ait yevmiye defterini bulamadıklarını söylüyor ve ne yapacaklarını soruyor.
Hüseyin Bey, bir ticari defterin kaybedilmiş olması gerçekten sıkıntılı bir durum. Kanunlar gereği tutulması gereken bir defterin hiç tutulmaması veya gerektiği zaman ibraz edilememesi halinde hem Türk Ticaret Kanunu hem de vergi kanunları gereğince ağır yaptırımlar söz konusu.
Türk Ticaret Kanunu'na göre ticari defterlerin 10 yıl süre ile saklanması gerekiyor. Ticari defterlerin mevcut olmaması veya hiçbir kayıt içermemesi yahut kanuna uygun saklanmaması hâllerinde, sorumlular 300 günden az olmamak üzere adli para cezasıyla cezalandırılıyorlar. Adli para cezası günlük en az 20 ve en fazla 100 TL olabiliyor ve kişinin ekonomik ve diğer şahsi hâlleri göz önünde bulundurularak takdir ediliyor. Eğer bu ceza 30 gün içinde ödenmezse kişiye hapis cezası veriliyor.
18 aydan 3 yıla kadar hapis
Peki, asıl Hüseyin Bey’i ilgilendiren boyutuyla yani vergi mevzuatına göre durum nasıl?
Vergi Usul Kanunu’na göre, varlığı noter tasdik kayıtları veya diğer şekilde sabit olan defterlerin, vergi incelemesine yetkili kişilere ibraz edilmemesi ‘gizleme’ sayılıyor. Bunun yaptırımı ise 18 aydan 3 yıla kadar hapis cezası. Yani Hüseyin Bey’in kaybettiği 2012 yılına ait yevmiye defterini noterden tasdik ettirdiği anlaşılırsa hapis cezası söz konusu.
Vergi cezası da var
Tabi konu hapis cezasıyla da kapanmıyor. Defterin ait olduğu döneme ilişkin yüklü miktarda vergi ziyaı cezası ödenmesi gerekiyor.
Peki, çözüm ne? Eğer bir işyeri sahibi olarak defter veya belgelerinizi kaybederseniz ‘zayi belgesi’ almanız gerekiyor. Bu belgeyi alırsanız saydığımız cezalardan kurtuluyorsunuz. Ancak zayi belgesinin alınması her zaman mümkün değil.
Bir tacirin saklamakla yükümlü olduğu defterler ve belgeler; yangın, su baskını veya yer sarsıntısı gibi bir afet veya hırsızlık sebebiyle ve kanuni saklama süresi içinde kaybolursa tacir kayıp olayını öğrendiği tarihten itibaren 15 gün içinde ticari işletmesinin bulunduğu yer yetkili mahkemesinden kendisine zayi belgesi verilmesini isteyebilir. Bu belgeyi alabilirse hapis ve para cezasından kurtulur.
Memurlara ağır para cezası verilebilir
Soru: Mehmet Bey, ben bir kamu kurumunda memurum. Amirlerim yazı ile bana personel verilerinin SGK-HİTAP sistemine girilmesi görevini verdi. Duyduğum kadarıyla bu verilerin girilmemesi halinde yüksek cezalar varmış. Böyle bir durumda cezayı ben mi öderim yoksa Bakanlık mı? (Cevat S.)
Cevap: Cevat Bey, duyduğunuz bilgi doğru. 6645 sayılı Kanunla getirilen düzenlemeye göre, memur personelle ilgili bilgilerin veri girişlerinin yapılmaması hâlinde sigortalı başına asgari ücretin beşte biri tutarında (2015 yılı için 254,70 TL), geç yapılması halinde sigortalı başına asgari ücretin onda biri tutarında (2015 yılı için 127,35 TL) ceza uygulanacak. Bildirimi süresi içinde yapılmayan personel sayısı arttıkça da ceza tutarı artacak. Ayrıca uygulanacak cezada bir üst sınır var. Bu ceza tutarı, brüt asgari ücretin yirmi dört katını (2015 yılı için 30.564 TL'yi) geçemeyecek. Yani veri girişlerinin yapılmaması halinde 30.564 TL'lik bir para cezası ile karşılaşılması mümkün.
Peki, bu cezayı kim ödeyecek? Normalde SGK veri girişi yapılmadığını tespit ederse ceza yazısını ilgili kamu idaresine gönderiyor. Yani SGK'nın muhatabı veri girişini yapmayan memur değil. Ancak kamu idarelerinde idari para cezaları için ayrıca bir ödenek bulunmadığından, idareler bu durumlarda cezayı görevini yapmayan personele rücu etmekteler. Bu sebeple memurların SGK-HİTAP verilerini girerken dikkatli olmaları gerekiyor.
Emekli olacağınız yıl 2019
Soru: Mehmet Bey, ben 13 Haziran 1972 doğumluyum. 6 Ağustos 1990 yılında SSK'ya ilk girişim yapıldı. Bu güne kadar aralıklarla toplam 6700 gün primim ödendi. Çalışmaya başlayalı neredeyse 25 yıl oldu, hâlâ emekli olamadım. Ne zaman emekli olurum? (Zeynep T.)
Cevap: Zeynep Hanım, ilk işe girmiş olduğunuz tarihe baktığımızda emeklilik için 1250 gün fazla priminiz bulunmakta. Ancak emeklilik için prim ödeme gün sayınızın tamamlanması ne yazık ki tek başına yeterli değil. Emekli olabilmeniz için ayrıca kanunda öngörülen yaşı da doldurmanız gerekiyor. Doğum tarihiniz ve ilk işe giriş tarihiniz dikkate alındığında 47 yaşında emekli olmanız mümkün. Yani emekli olabileceğiniz tarih 13 Haziran 2019.
Meydan Gazetesi - Dr. Mehmet BULUT
