Genel Sağlık Sigortasında Yeni Dönem
Genel sağlık sigortası (GSS), 2003 yılında başlatılan Sağlıkta Dönüşüm Projesi’nin sigortacılık ayağını oluşturuyordu. 2008 yılında sosyal güvenlik reformunun yürürlüğe girmesiyle birlikte, GSS’ye geçiş süreci de başlamış oldu. Artık kamu sağlık yardımlarından yararlanmada kişinin statüsü (işçi, memur, esnaf vb.) yerine sadece sigortalı olup olmadığına bakılacaktı. 2008/Ekim itibariyle tüm aktif çalışanlar, emekliler ve 18 yaş altı nüfus otomatik olarak GSS kapsamına alındı.
Zorunluluk 2012’de başladı
GSS sistemi, tüm nüfusun zorunlu olarak sigorta kapsamına girmesini öngörüyordu. Dolayısıyla aktif çalışmayan ve emekli aylığı almayan 18 yaş üstü nüfusun da sigorta tescilinin yapılması zorunluydu. 5510 sayılı Kanun bu konuda bir geçiş süreci öngördü ve 1 Ocak 2012 tarihine kadar bu kesim için süre tanıdı. 1 Ocak 2012 itibariyle herhangi bir sosyal güvencesi bulunmayan kişilerin önce sosyal yardımlaşma ve dayanışma vakıflarına gelir testi için başvurmaları gerekiyordu. Yapılacak gelir testi sonucuna göre kişilerin ödeyeceği aylık GSS primi tutarı belirlenecek ve SGK tarafından sigorta tescilleri yapılacaktı. Gelir testine başvurmayanları ise SGK resen tescil edecek ve yüksek tutardan prim tahsil edecekti.
Gelir testi sistemi işlemedi
GSS sistemi, gelir testi üzerinden “beyan esasına dayalı prim ödeme” prensibine göre kurgulanmıştı. Fakat bu model maalesef işlemedi. Yüzbinlerce kişi çeşitli sebeplerle ya gelir testine başvurmadı ya da gelir testine başvurduğu halde primlerini düzenli ödemedi. Fakat SGK tarafından bu kişiler resen GSS kapsamına alındılar ve prim borçları her ay birikmeye başladı. Bunların büyük çoğunluğunu işsizler ve özellikle yeni mezun gençler oluşturuyordu. Geçtiğimiz beş yıl boyunca bu kapsamda milyonlarca kişinin milyarlarca lira GSS borcu birikti. Bu arada çeşitli aflar ve gelir testi için yeni haklar tanınsa da sistem bir türlü işlemedi.
Yeni dönemde GSS sistemi
8 Mart 2017 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 6824 sayılı Torba Kanun, GSS sisteminde iki radikal değişiklik yaptı. Birincisi, 1 Nisan 2017 tarihi itibariyle gelir testine girme zorunluluğu kaldırıldı. Bundan sonra artık kişiler isterlerse gelir testine başvuracaklar. İkinci önemli değişiklik ise, 2008’de gelir durumuna göre artan tutarlı GSS primi yerine tek oranlı prim ödeme uygulamasına geçildi.
Yeni dönemde GSS sisteminin işleyişini şu şekilde özetleyebiliriz;
Geçmiş borçlar için fırsat
Öte yandan, eski uygulama kapsamında gelir testine başvurmadığı için yüksek tutarlı GSS borcu birikmiş olanlar için 30 Nisan 2018 tarihine kadar süre tanındı. Bu kişiler 30 Nisan 2018’e kadar gelir testine girerler ve gelir seviyeleri brüt asgari ücretin üçte birinden az çıkarsa, birikmiş borçları tamamen silinecek. Ayrıca bundan sonra primsiz olarak GSS kapsamına alınacaklar. 1 Nisan 2017 öncesinde gelir testine girmiş olup, gelir seviyesi yüksek çıkanların birikmiş borçları ise 53,3 TL esas alınarak faizsiz olarak yeniden hesaplanacak.
17.04.2017
Dr. Sadettin ORHAN
CEO
Genel sağlık sigortası (GSS), 2003 yılında başlatılan Sağlıkta Dönüşüm Projesi’nin sigortacılık ayağını oluşturuyordu. 2008 yılında sosyal güvenlik reformunun yürürlüğe girmesiyle birlikte, GSS’ye geçiş süreci de başlamış oldu. Artık kamu sağlık yardımlarından yararlanmada kişinin statüsü (işçi, memur, esnaf vb.) yerine sadece sigortalı olup olmadığına bakılacaktı. 2008/Ekim itibariyle tüm aktif çalışanlar, emekliler ve 18 yaş altı nüfus otomatik olarak GSS kapsamına alındı.
Zorunluluk 2012’de başladı
GSS sistemi, tüm nüfusun zorunlu olarak sigorta kapsamına girmesini öngörüyordu. Dolayısıyla aktif çalışmayan ve emekli aylığı almayan 18 yaş üstü nüfusun da sigorta tescilinin yapılması zorunluydu. 5510 sayılı Kanun bu konuda bir geçiş süreci öngördü ve 1 Ocak 2012 tarihine kadar bu kesim için süre tanıdı. 1 Ocak 2012 itibariyle herhangi bir sosyal güvencesi bulunmayan kişilerin önce sosyal yardımlaşma ve dayanışma vakıflarına gelir testi için başvurmaları gerekiyordu. Yapılacak gelir testi sonucuna göre kişilerin ödeyeceği aylık GSS primi tutarı belirlenecek ve SGK tarafından sigorta tescilleri yapılacaktı. Gelir testine başvurmayanları ise SGK resen tescil edecek ve yüksek tutardan prim tahsil edecekti.
Gelir testi sistemi işlemedi
GSS sistemi, gelir testi üzerinden “beyan esasına dayalı prim ödeme” prensibine göre kurgulanmıştı. Fakat bu model maalesef işlemedi. Yüzbinlerce kişi çeşitli sebeplerle ya gelir testine başvurmadı ya da gelir testine başvurduğu halde primlerini düzenli ödemedi. Fakat SGK tarafından bu kişiler resen GSS kapsamına alındılar ve prim borçları her ay birikmeye başladı. Bunların büyük çoğunluğunu işsizler ve özellikle yeni mezun gençler oluşturuyordu. Geçtiğimiz beş yıl boyunca bu kapsamda milyonlarca kişinin milyarlarca lira GSS borcu birikti. Bu arada çeşitli aflar ve gelir testi için yeni haklar tanınsa da sistem bir türlü işlemedi.
Yeni dönemde GSS sistemi
8 Mart 2017 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 6824 sayılı Torba Kanun, GSS sisteminde iki radikal değişiklik yaptı. Birincisi, 1 Nisan 2017 tarihi itibariyle gelir testine girme zorunluluğu kaldırıldı. Bundan sonra artık kişiler isterlerse gelir testine başvuracaklar. İkinci önemli değişiklik ise, 2008’de gelir durumuna göre artan tutarlı GSS primi yerine tek oranlı prim ödeme uygulamasına geçildi.
Yeni dönemde GSS sisteminin işleyişini şu şekilde özetleyebiliriz;
- Çalışan, emekli veya bunların hak sahibi olarak sosyal güvence kapsamında olanlar yine otomatik olarak GSS kapsamında sayılacaklar.
- Sosyal güvencesi sona eren, işsiz kalan veya anne/baba/eş/çocuk üzerinden hak sahipliği sona erenler, gelir testine başvurmaya gerek olmadan, SGK tarafından otomatik olarak GSS kapsamına alınacaklar. Bu kişilere SGK tarafından tescil edildiklerine dair tebligat gönderilecek.
- SGK’nın tescil tebligatını alan kişiler, isterlerse bir ay içerisinde ilçelerindeki kaymakamlık sosyal yardımlaşma ve dayanışma vakfına gelir testi için başvurabilecekler. Gelir testi sonucu aile içerisindeki kişi başı gelirleri, brüt asgari ücretin üçte birinden (2017 yılı için 592,5 TL’den) daha düşük çıkarsa, hiç prim ödemeksizin GSS’li sayılacaklar.
- SGK’nın tescil tebligatını alıp bir ay içerisinde gelir testine başvurmayanlar veya başvurduğu halde gelirleri 592,5 TL’den daha yüksek çıkanlar, aylık 53,3 TL (brüt asgari ücretin %3’ü kadar) prim ödeyecekler.
- Kişilerin gelir düzeyi ne olursa olsun, GSS kapsamına alınan herkes sabit olarak aynı tutarda yani 2017 yılı için 53,3 TL prim ödeyecekler.
Geçmiş borçlar için fırsat
Öte yandan, eski uygulama kapsamında gelir testine başvurmadığı için yüksek tutarlı GSS borcu birikmiş olanlar için 30 Nisan 2018 tarihine kadar süre tanındı. Bu kişiler 30 Nisan 2018’e kadar gelir testine girerler ve gelir seviyeleri brüt asgari ücretin üçte birinden az çıkarsa, birikmiş borçları tamamen silinecek. Ayrıca bundan sonra primsiz olarak GSS kapsamına alınacaklar. 1 Nisan 2017 öncesinde gelir testine girmiş olup, gelir seviyesi yüksek çıkanların birikmiş borçları ise 53,3 TL esas alınarak faizsiz olarak yeniden hesaplanacak.
17.04.2017
Dr. Sadettin ORHAN
CEO
