Kıdem tazminatına ‘isteğe bağlı’ modeli
Kıdem tazminatında fon sistemine geçilmesi için yapılan çalışmalarda sona yaklaşıldı. Bu arada yeni sistemle ilgili sürpriz bir önerinin Bakan Faruk Çelik’ten geldiğini paylaşmış olalım. Sayın Bakan kıdem tazminatında mevcut sistemden fon sistemine geçişi zorunlu tutmadan, işverenlerin isteğine bırakılmasını istiyor. Buna göre kıdem tazminatı fonu kurulsa bile isteyen işveren fona prim ödemeye başlarken, istemeyen işveren eski uygulamaya devam edecek.
İsteğe bağlı fon uygulaması, sanırım yeni sistemi işverenlere veya çalışanlara dayatmaktan kaçınmak için düşünülmüş. Özellikle son olarak Türk-İş Başkanlar Kurulunun “kıdem tazminatı fonu hak kaybı getirirse, bunu genel grev sebebi sayarız” açıklaması sanırım etkili oldu.
Diğer taraftan isteğe bağlı fon sistemine sadece şuan düzenli tazminat ödeyen işverenlerin geçeceği, zaten tazminat ödemeyen işverenlerin ise fon dışında kalmayı tercih edeceğinden endişe ediliyor. Fona ödenecek prim oranının ne olacağı ise sosyal taraflarla son defa görüşülerek netleştirilecek.
Tarım sigortası erken emekli etmez
Soru: Sadettin Bey, ben 09.09.1991 tarihinde ilk sigortalı olarak işe başladım ve 31.03.2010 tarihinden işten çıktım. Toplam 5350 günün var. Bu şartlarda 53 yaşında emekli olacağımı biliyorum. Bu günden itibaren yeni tarım sigortası primi ödersem yaşımda her hangi bir inme olur mu? Yani daha erken emekli olabilir miyim? Atila B.
Cevap: Değerli okurum, yeni tarım sigortası (5510 s.K./Ek 5. Md.) kapsamında prim ödemeniz emeklilik tarihinizi değiştirmez. Tarım SSK’ya geçseniz de 53 yaşınızı ve 5600 günü doldurarak emekli olursunuz.
TSK hizmetiniz dikkate alınır
Soru: Sadettin Bey, ben TSK’da sekiz senemi bitirdim. İki sene sonra istifa edeceğim. Emekli Sandığı üyeliğinden emekli olabilmem için ne yapmam gerekir? Ne kadar miktar ve süre ile prim ödemeliyim? Prim ödemelerimi durdurup beş yıl sonra devam etme hakkım var mı? Son olarak, eğer öğretmenliği kazanıp göreve başlarsam TSK’dan ayrıldığım derece/kademe bana bir fayda sağlayacak mı? A. G.
Cevap: Değerli okurum, TSK’da 10 yılı doldurduğunuzda 2,5 yıl da fiili hizmet zammı kazanacaksınız ve toplam hizmetiniz 12,5 yıl olacak. Eğer Emekli Sandığı mensubu olarak emekli olmak istiyorsanız, görevinizden ayrıldıktan sonra altı ay içinde SGK’ya başvurarak isteğe bağlı iştirakçi olabilirsiniz. Bu şekilde 12,5 yıl daha prim ödediğinizde 25 yılınız dolmuş olur ve yaş şartını da tamamlayarak emekli olursunuz. Eğer öğretmen olarak atamanız yapılırsa, TSK’da geçen hizmetleriniz derece/kademe hesabında dikkate alınır ve buna göre intibakınız yapılır.
Dul ve yetim aylığı bağlanır
Soru: Saadettin Bey, bir yakınımın eşi 10 gün önce vefat etti. Vefat etmeden 2 yıl önce hanımıyla birlikte yurtdışı borçlanmasıyla emekli oldular. Emekli aylığı alan eşine (bayan) ve çocuklarına maaş bağlanır mı? Ü. Mutlu
Cevap: Değerli okurum, eşlerden her ikisi emekli olsa dahi, birisinin vefatı halinde diğer eşe dul aylığı bağlanır. Dul aylığı bağlanan eş kendisi de emekliyse %50 oranında, emekli değilse, çalışmıyorsa ve yetim aylığı alan çocuğu da yoksa %75 oranında aylık bağlanır. Geride kalan çocuklardan 18 yaşını doldurmamış olanlara (orta öğretime devam eden varsa 20, yüksek öğrenime devam eden varsa 25 yaşına kadar) yetim aylığı bağlanır. Kız çocuğu varsa evlenmemek ve çalışmamak şartıyla yaş şartı olmaksızın aylık bağlanır.
İsteğe bağlı fon uygulaması, sanırım yeni sistemi işverenlere veya çalışanlara dayatmaktan kaçınmak için düşünülmüş. Özellikle son olarak Türk-İş Başkanlar Kurulunun “kıdem tazminatı fonu hak kaybı getirirse, bunu genel grev sebebi sayarız” açıklaması sanırım etkili oldu.
Diğer taraftan isteğe bağlı fon sistemine sadece şuan düzenli tazminat ödeyen işverenlerin geçeceği, zaten tazminat ödemeyen işverenlerin ise fon dışında kalmayı tercih edeceğinden endişe ediliyor. Fona ödenecek prim oranının ne olacağı ise sosyal taraflarla son defa görüşülerek netleştirilecek.
Tarım sigortası erken emekli etmez
Soru: Sadettin Bey, ben 09.09.1991 tarihinde ilk sigortalı olarak işe başladım ve 31.03.2010 tarihinden işten çıktım. Toplam 5350 günün var. Bu şartlarda 53 yaşında emekli olacağımı biliyorum. Bu günden itibaren yeni tarım sigortası primi ödersem yaşımda her hangi bir inme olur mu? Yani daha erken emekli olabilir miyim? Atila B.
Cevap: Değerli okurum, yeni tarım sigortası (5510 s.K./Ek 5. Md.) kapsamında prim ödemeniz emeklilik tarihinizi değiştirmez. Tarım SSK’ya geçseniz de 53 yaşınızı ve 5600 günü doldurarak emekli olursunuz.
TSK hizmetiniz dikkate alınır
Soru: Sadettin Bey, ben TSK’da sekiz senemi bitirdim. İki sene sonra istifa edeceğim. Emekli Sandığı üyeliğinden emekli olabilmem için ne yapmam gerekir? Ne kadar miktar ve süre ile prim ödemeliyim? Prim ödemelerimi durdurup beş yıl sonra devam etme hakkım var mı? Son olarak, eğer öğretmenliği kazanıp göreve başlarsam TSK’dan ayrıldığım derece/kademe bana bir fayda sağlayacak mı? A. G.
Cevap: Değerli okurum, TSK’da 10 yılı doldurduğunuzda 2,5 yıl da fiili hizmet zammı kazanacaksınız ve toplam hizmetiniz 12,5 yıl olacak. Eğer Emekli Sandığı mensubu olarak emekli olmak istiyorsanız, görevinizden ayrıldıktan sonra altı ay içinde SGK’ya başvurarak isteğe bağlı iştirakçi olabilirsiniz. Bu şekilde 12,5 yıl daha prim ödediğinizde 25 yılınız dolmuş olur ve yaş şartını da tamamlayarak emekli olursunuz. Eğer öğretmen olarak atamanız yapılırsa, TSK’da geçen hizmetleriniz derece/kademe hesabında dikkate alınır ve buna göre intibakınız yapılır.
Dul ve yetim aylığı bağlanır
Soru: Saadettin Bey, bir yakınımın eşi 10 gün önce vefat etti. Vefat etmeden 2 yıl önce hanımıyla birlikte yurtdışı borçlanmasıyla emekli oldular. Emekli aylığı alan eşine (bayan) ve çocuklarına maaş bağlanır mı? Ü. Mutlu
Cevap: Değerli okurum, eşlerden her ikisi emekli olsa dahi, birisinin vefatı halinde diğer eşe dul aylığı bağlanır. Dul aylığı bağlanan eş kendisi de emekliyse %50 oranında, emekli değilse, çalışmıyorsa ve yetim aylığı alan çocuğu da yoksa %75 oranında aylık bağlanır. Geride kalan çocuklardan 18 yaşını doldurmamış olanlara (orta öğretime devam eden varsa 20, yüksek öğrenime devam eden varsa 25 yaşına kadar) yetim aylığı bağlanır. Kız çocuğu varsa evlenmemek ve çalışmamak şartıyla yaş şartı olmaksızın aylık bağlanır.