Sosyal güvenlikte yeni dönem- 1
Son 5 - 6 yıldır, Türkiye gündeminin üst sıralarını sosyal güvenlik reformu işgal ediyor.
Son yıllarda yapılan yasalar, bugüne kadar emeklilik yaşından maaş düzeyine, tek çatıdan yeni tanımlara kadar bir dizi tartışmaya neden oldu. Anayasa Mahkemesi'nde davalar açıldı, davalar sonrası yaşanan iptaller yasaları yeniden yazdırdı. Bir kısmı geçtiğimiz aylarda yürürlüğe giren ve geneli 1 Ekim'de tümüyle işlemeye başlayacak olan yeni sistemin iki ayağı var. Birinci ayak kurumsal tek çatının oluşturulması, ikinci ayak ise uygulamada birliğin sağlanması.
SORUN CEVAPLAYALIM
Çalışmamızda sosyal güvenlik reformunun getirdiği yenilikler ve hayatımızı etkileyecek olan değişiklikler ele alınırken, her bir sosyal tarafı ayrı bir başlık altında inceledik. 70 milyonu ilgilendiren bu konuda teknik ayrıntıya girmeksizin doyurucu bilgi vermeye çalıştık. BUGÜN Gazetesi'ndeki köşemize gönderilen sorular ve bu soruların yoğunlaştığı noktalar da bize ayrıca yol gösterdi. Aklınıza takılan sorular ya da detaylı olarak öğrenmek istediğiniz konular için bize yazın.
ESKi MEMUR AVANTAJLI
30 Nisan 2008 öncesi memur olanlar, yeni sistemin olumsuz olarak nitelenen yönlerinden etkilenmeyecek. Ayrıca bu memurlar, yeni yasal sistemin; kolaylaştırılmış eş ve çocuklara aylık bağlama gibi şartlarından da yararlanacak.Reform yasasının yürürlüğe girmesiyle birlikte artık kamuda, sosyal güvenlik açısından eski memur - yeni memur ayrımı doğacak. En geç 30 Eylül'de göreve başlamış olanlar eski memur, bu tarihten sonra göreve başlayacak olanlar ise yeni memur sayılacaklar. Eski memurlar genel olarak 5434 sayılı Emekli sandığı Kanununa tabi olurken, yeni memurlar tamamen yeni mevzuata tabi olacak. Eski memurlar sosyal güvenlik açısından en avantajlı kesimi oluşturuyor.
HAKLAR GENİŞLEDİ
Diğer taraftan, eski memurlar için ölümleri halinde eş ve çocuklarına aylık bağlama şartları da kolaylaştırıldı. 10 yıl olan çalışma süresi 5 yıla çekildi. Sadece bu düzenleme ile yaklaşık 17 bin memur dul ve yetiminin 1 Ekim'den sonra aylık almaya hak kazanması bekleniyor. Yine, bu memurlar için görev malullüğü şartları lehlerine olarak genişletildi.
Devlet memurlarından 30 Nisan ila 30 Eylül arasında göreve başlayanlar için de yine genel olarak 5434 sayılı Kanun ve ilgili mevzuat uygulanacak. Ancak bu memurlar emeklilik yaş şartı açısından yeni yasanın hükmüne tabi olacaklar. Emeklilikte yeni yaş düzenlemesi ise 2036 yılından başlamak üzere kademeli olarak, kadınlarda 58 ve erkeklerde 60'tan 2048'de her ikisi için 65'e çıkarılıyor. Kademelendirme uygulanırken kişinin 9000 gün (25 tam yıl) olan prim şartını hangi yıllarda tamamladığına bakılacak.
30 NİSAN 2008 ÖNEMLİ
30 Nisan'dan sonra göreve başlamış olan eski memurlar emeklilik yaşı açısından yeni kademeli sisteme tabi olacak. Ancak pratikte 30 Nisan ve 30 Eylül arasında göreve başlayan memurların hemen hepsi kademeli yaş artışına takılmadan emekli olabilecek. Örneğin 15 Mayıs 2008'de ilk defa memuriyete başlayan, 29 yaşındaki Ahmet Bey, 25 yıllık hizmet süresini 15 Mayıs 2033'te tamamlayacağından, yeni yasanın yaş şartından etkilenmeyecek ve 60 yaşını doldurduğu 2039 yılında emekli olacak.
MALUL AYLIĞI KOLAYLAŞTI
1 Ekim'den sonra, harp ve vazife malulleri memur (4/c'li) olurlarsa, aylıkları kesilmeksizin çalışabilecek. 4/a veya 4/b'ye tabi çalışırlarsa öncelikle iş kazaları ve meslek hastalığı primi ödeyecek. Dilerlerse emeklilik primi de ödeyecekler. Ancak GSS primi ödemeyecekler.
1 Ekim'den sonra başka birinin bakımına muhtaç bir şekilde malul kalanlara aylık bağlamak için 1800 gün (5 yıl) yeterli olacak.
Yine 1 Ekim'den sonra bakıma muhtaçlık ya da eğitim görme şartı aranmaksızın 1800 gün (5 yıl), dul ve yetim aylığı için yeterli olacak.
Eski memurlar vefat ettiğinde, aylık almayan dul eşe yüzde 75 maaş bağlanıyordu ve dul eşin çalışıp çalışmadığına bakılmıyordu. 1 Ekim'den sonra yeni memurların vefatı sonucu dul eşine bağlanacak maaş, dul eş çalışıyorsa yüzde 50 olacak.
MAAŞ TERCİHİ YAPILACAK
Eski memurlarda, hem yetim aylığı alan kız çocuğuna hem dul eşe verilen 12 aylık tutarındaki çeyiz yardımı, yeni memurlar için sadece yetim kızlarına 24 aylık tutarında verilecek. n Eski memurların dullarına hem eşlerinden dul aylığı hem anababasından yetim aylığı bağlanabiliyor. Yeni memurlarda ise bunlardan biri tercih edilecek. n Anlaşmalı boşanma ile baba veya annesinden yetim aylığı alan kızların aylıkları kesilecek. n Yeni memurlara verilecek cenaze yardımını SGK belirleyecek.
YARDIM SANDIKLARINA GEÇiŞ ZAMANI VERiLDi
Yeni sistem sonrası 20'ye yakın banka ve borsanın emekli sandıklarının SGK'ya devri için üç yıllık bir geçiş dönemi öngörüldü. Bu süre Mayıs 2008'de başladı ve Mayıs 2011'de sona erecek. Bakanlar Kurulu isterse bu süreyi iki yıl daha uzatabilecek. Bu sandıkların da SGK'ya devriyle birlikte sosyal güvenlik anlamında tek çatının dışında herhangi bir kurum veya kuruluş kalmamış olacak.
ASKERLiK BORÇLANMASINDA ORAN ARTTI
Reform öncesinde SSK'lılar ve Bağ-Kur'lular yüzde 20 emeklilik primi kadar askerlik borçlanması ödüyorlardı. Memurlar ise göreve başladıkları derece, kademe ve eğitim durumlarına göre değişen tutarlarda askerlik borçlanması ödüyorlardı. 1 Ekim'den sonra borçlanma oranı ve tutarı herkes için artıyor ve en az asgari ücretin yüzde 32'si oluyor. Örneğin 1 Ekim'den sonra ilk defa memur olan Muhsin Bey, 18 ay olarak yapmış olduğu askerliğini 31 Aralık 2008 tarihine kadar borçlanırsa toplamda 3.675 YTL ödeyecek.
YENİ DÖNEMDE TEK MUHATTAP TEK ÇATI
Yeni sosyal güvenlik sisteminin ilk ve önemli adımlarından biri bütün kurumları tek çatı altında toplamaktı. Sosyal güvenlikte tek çatı, SSK, Bağ-Kur, Emekli Sandığı ve kimi banka ve borsaların emekli sandıklarının Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) çatısı altında birleşmesi ile oldu. 2006 yılı Kasım ayında bu birleşme resmen ve fiilen gerçekleşti. Bundan sonra işçinin, işverenin, esnafın, memurun, kısacası tüm nüfusun sosyal güvenlik anlamında tek bir muhatabı vardır o da SGK'dır. Artık SSK'lılar 4/a'lı, Bağ-Kur'lular 4/b'li, memurlar ise 4/c'li olarak isimlendirilecek. Tek çatının faydalarını şöyle özetlemek mümkün:
SUİİSTİMALE ENGEL
Üç ayrı kurum tek bir kurum haline getirildiği için örgütlenmede tasarruf sağlandı.
Her üç kurumun bilgisayar altyapıları tek bir veri tabanında birleştirildiğinden daha önce karşılaşılan pek çok suiistimalin önüne geçildi.
Yeni kurum kanununda 1700 civarında sosyal güvenlik merkez müdürlüğü öngörüldüğünden, artık vatandaşımız kendi semtindeki SGK biriminden her türlü iş ve işlemlerini yaptırabilecek.
İNTERNET KOLAYLIĞI
Yeni kurum kişilerin dolaşması yerine bilgilerin dolaşması mantığına dayalı olarak işlediğinden, bundan sonra kişiler bilgi ve belgelerin peşinde dolaşmayacak, birçok belgeyi internet ortamından verip alabilecekler.
YURTDIŞI HiZMETE YENi DÜZEN GELDi
Yurtdışı hizmet borçlanmasında şartlar değişti. Yeni sistem ile Türkiye'de herhangi bir hizmeti olmayanlar ile en son Bağ-Kur'a tabi çalışmış olanlar yeni yasadaki 4/b (Bağ- Kur) şartlarında borçlanacak. Böylece 7200 günle SSK şartlarında emekli olmak yerine 9000 günle Bağ-Kur şartlarında emekli olabilecekler. Bu durumda olanların Türkiye'ye döndükten sonra öncelikle SSK'ya tabi (yeni yasada 4/a'lı olarak) çalışmaları gerekiyor.
Bu şekilde 1 gün bile prim ödeseler borçlanma için SSK şartlarına tabi olacaklar. Yine yurtdışı borçlanma tutarı günlük 3,5 dolar iken, yeni yasada asgari ücret ile 6.5 katının yüzde 32'sini ödeyecek. Örneğin yurtdışına çıkmadan önce bir kamu kurumunda memur olarak çalışmış ve istifa etmiş olan Serdar Bey, 7 yıl yurtdışında kaldıktan sonra Türkiye'ye dönmüş ve yurtdışı borçlanma için Emekli Sandığı'na (SGK) 10 Ekim 2008'de müracaat etmiş olsun. Serdar Bey'in yeni şartlarla ödeyeceği toplam tutar, (2.520 gün x 6,81 YTL) 17.149 YTL'dir.
EN ŞANSSIZ KESiM YENi MEMURLAR
Yeni yasal düzenleme sonrası, 1 Ekim 2008 itibariyle göreve başlayacakları yeni memur olarak isimlendirdiğimizi söyledik. Yeni memurlar Kanunda 4/c'li olarak tanımlanıyorlar. Bu memurlar her açıdan yeni yasaya tabi olacak. Böylece sosyal güvenlik tarihimizde ilk defa memurlar da işçi ve esnafla aynı şartlara tabi olacak.
KESİNTİ ARTIYOR
Diyebiliriz ki sosyal güvenlik açısından en şanssız kesim 1 Ekim sonrası işe başlayan memurlardır. 30 Eylül'de göreve başlayan bir memurla 1 Ekim'de başlayan memur arasında her açıdan büyük farklar var. İşte o farklar:
Yeni memurların aylıklarından yapılacak kesinti kalemleri, eski memurlara göre artıyor. Emeklilik keseneğinin artmasının iki sonucu var. Birincisi çalışırken kişinin eline geçen net aylığın düşmesi, ikincisi ise emekli olunca eline daha fazla aylık geçmesidir.
9000 GÜN TEK BAŞINA YETMEZ
Eski memurların aldıkları görev, makam veya temsil tazminatları prime tabi tutulmazken, yeni memurların tüm ücret unsurları prime tabi tutulacak. n Yeni memurun hangi yaşta emekli olabileceği, 9000 günü hangi yıllarda dolduracağına bağlı olacak. Yeni memur 25 yılı 31 Aralık 2035 ve öncesinde doldurursa kadın ise 58, erkek ise 60 yaşında emekli olacak.
AYLIK BAĞLAMA ORANI DÜŞTÜ
Aylık bağlama oranı 25 yıl için eski memurlarda yüzde 75 iken, yeni memurlarda bu yüzde 50 olacak. Bu da emekli aylığında yüzde 30'luk azalma demek.
Eski memurlar emekli olunca bir işyeri açtıklarında veya SSK'ya tabi işe girdiklerinde sosyal güvenlik destek primi ödeyerek aylıkları kesilmeden çalışabilirlerken, yeni memurlar emekli olduktan sonra sadece Bağ-Kur kapsamında çalışmak şartıyla aylıklarını alabilecek.
Eski memurun yeni doğan çocuğu için 2008'de yaklaşık 123 YTL emzirme ödeneği verilmekteyken, yeni memur için bu tutar SGK tarafından belirlenecek.
TABAN AYLIĞI AZALDI
Eski memurun Genel Sağlık Sigortası priminin tamamı çalıştığı kurumca karşılanacak. Yeni memur ise yüzde 12,5'lik primin yüzde 5'ini cepten ödeyecek.
Eski memurlar emekli aylığı olarak en az taban aylığı kadar yani 2008 yılı için 741 YTL aylık alıyor. Yeni memurlar için taban aylık asgari ücretin yüzde 35'i olarak belirlendi.
Yeni memurlar (1 Ekim sonrası işe başlayan) emekli olurken çalışma hayatında en fazla hangi statüde çalıştığına bakılacak.
Eski memur fiili olarak 10 yıllık hizmetini doldurduktan sonra istifa ederek Emekli Sandığı'na isteğe bağlı kesenek ödeyebiliyor. Yeni memur ise istifa ettiğinde isteğe bağlı prim ödemek isterse, 4/b'ye (Bağ-Kur) tabi olarak prim ödeyecek.
Örneğin, 11 yıl memur olarak çalıştıktan sonra istifa eden yeni memur Ali Bey, 14 yıl da isteğe bağlı prim ödediğinde, bugünkü Bağ-Kur şartlarında emekli olacak.
YARIN: Reform SSK'lıları nasıl etkileyecek?
BUGÜN/29 Eylül 2008
Son yıllarda yapılan yasalar, bugüne kadar emeklilik yaşından maaş düzeyine, tek çatıdan yeni tanımlara kadar bir dizi tartışmaya neden oldu. Anayasa Mahkemesi'nde davalar açıldı, davalar sonrası yaşanan iptaller yasaları yeniden yazdırdı. Bir kısmı geçtiğimiz aylarda yürürlüğe giren ve geneli 1 Ekim'de tümüyle işlemeye başlayacak olan yeni sistemin iki ayağı var. Birinci ayak kurumsal tek çatının oluşturulması, ikinci ayak ise uygulamada birliğin sağlanması.
SORUN CEVAPLAYALIM
Çalışmamızda sosyal güvenlik reformunun getirdiği yenilikler ve hayatımızı etkileyecek olan değişiklikler ele alınırken, her bir sosyal tarafı ayrı bir başlık altında inceledik. 70 milyonu ilgilendiren bu konuda teknik ayrıntıya girmeksizin doyurucu bilgi vermeye çalıştık. BUGÜN Gazetesi'ndeki köşemize gönderilen sorular ve bu soruların yoğunlaştığı noktalar da bize ayrıca yol gösterdi. Aklınıza takılan sorular ya da detaylı olarak öğrenmek istediğiniz konular için bize yazın.
ESKi MEMUR AVANTAJLI
30 Nisan 2008 öncesi memur olanlar, yeni sistemin olumsuz olarak nitelenen yönlerinden etkilenmeyecek. Ayrıca bu memurlar, yeni yasal sistemin; kolaylaştırılmış eş ve çocuklara aylık bağlama gibi şartlarından da yararlanacak.Reform yasasının yürürlüğe girmesiyle birlikte artık kamuda, sosyal güvenlik açısından eski memur - yeni memur ayrımı doğacak. En geç 30 Eylül'de göreve başlamış olanlar eski memur, bu tarihten sonra göreve başlayacak olanlar ise yeni memur sayılacaklar. Eski memurlar genel olarak 5434 sayılı Emekli sandığı Kanununa tabi olurken, yeni memurlar tamamen yeni mevzuata tabi olacak. Eski memurlar sosyal güvenlik açısından en avantajlı kesimi oluşturuyor.
HAKLAR GENİŞLEDİ
Diğer taraftan, eski memurlar için ölümleri halinde eş ve çocuklarına aylık bağlama şartları da kolaylaştırıldı. 10 yıl olan çalışma süresi 5 yıla çekildi. Sadece bu düzenleme ile yaklaşık 17 bin memur dul ve yetiminin 1 Ekim'den sonra aylık almaya hak kazanması bekleniyor. Yine, bu memurlar için görev malullüğü şartları lehlerine olarak genişletildi.
Devlet memurlarından 30 Nisan ila 30 Eylül arasında göreve başlayanlar için de yine genel olarak 5434 sayılı Kanun ve ilgili mevzuat uygulanacak. Ancak bu memurlar emeklilik yaş şartı açısından yeni yasanın hükmüne tabi olacaklar. Emeklilikte yeni yaş düzenlemesi ise 2036 yılından başlamak üzere kademeli olarak, kadınlarda 58 ve erkeklerde 60'tan 2048'de her ikisi için 65'e çıkarılıyor. Kademelendirme uygulanırken kişinin 9000 gün (25 tam yıl) olan prim şartını hangi yıllarda tamamladığına bakılacak.
30 NİSAN 2008 ÖNEMLİ
30 Nisan'dan sonra göreve başlamış olan eski memurlar emeklilik yaşı açısından yeni kademeli sisteme tabi olacak. Ancak pratikte 30 Nisan ve 30 Eylül arasında göreve başlayan memurların hemen hepsi kademeli yaş artışına takılmadan emekli olabilecek. Örneğin 15 Mayıs 2008'de ilk defa memuriyete başlayan, 29 yaşındaki Ahmet Bey, 25 yıllık hizmet süresini 15 Mayıs 2033'te tamamlayacağından, yeni yasanın yaş şartından etkilenmeyecek ve 60 yaşını doldurduğu 2039 yılında emekli olacak.
MALUL AYLIĞI KOLAYLAŞTI
1 Ekim'den sonra, harp ve vazife malulleri memur (4/c'li) olurlarsa, aylıkları kesilmeksizin çalışabilecek. 4/a veya 4/b'ye tabi çalışırlarsa öncelikle iş kazaları ve meslek hastalığı primi ödeyecek. Dilerlerse emeklilik primi de ödeyecekler. Ancak GSS primi ödemeyecekler.
1 Ekim'den sonra başka birinin bakımına muhtaç bir şekilde malul kalanlara aylık bağlamak için 1800 gün (5 yıl) yeterli olacak.
Yine 1 Ekim'den sonra bakıma muhtaçlık ya da eğitim görme şartı aranmaksızın 1800 gün (5 yıl), dul ve yetim aylığı için yeterli olacak.
Eski memurlar vefat ettiğinde, aylık almayan dul eşe yüzde 75 maaş bağlanıyordu ve dul eşin çalışıp çalışmadığına bakılmıyordu. 1 Ekim'den sonra yeni memurların vefatı sonucu dul eşine bağlanacak maaş, dul eş çalışıyorsa yüzde 50 olacak.
MAAŞ TERCİHİ YAPILACAK
Eski memurlarda, hem yetim aylığı alan kız çocuğuna hem dul eşe verilen 12 aylık tutarındaki çeyiz yardımı, yeni memurlar için sadece yetim kızlarına 24 aylık tutarında verilecek. n Eski memurların dullarına hem eşlerinden dul aylığı hem anababasından yetim aylığı bağlanabiliyor. Yeni memurlarda ise bunlardan biri tercih edilecek. n Anlaşmalı boşanma ile baba veya annesinden yetim aylığı alan kızların aylıkları kesilecek. n Yeni memurlara verilecek cenaze yardımını SGK belirleyecek.
YARDIM SANDIKLARINA GEÇiŞ ZAMANI VERiLDi
Yeni sistem sonrası 20'ye yakın banka ve borsanın emekli sandıklarının SGK'ya devri için üç yıllık bir geçiş dönemi öngörüldü. Bu süre Mayıs 2008'de başladı ve Mayıs 2011'de sona erecek. Bakanlar Kurulu isterse bu süreyi iki yıl daha uzatabilecek. Bu sandıkların da SGK'ya devriyle birlikte sosyal güvenlik anlamında tek çatının dışında herhangi bir kurum veya kuruluş kalmamış olacak.
ASKERLiK BORÇLANMASINDA ORAN ARTTI
Reform öncesinde SSK'lılar ve Bağ-Kur'lular yüzde 20 emeklilik primi kadar askerlik borçlanması ödüyorlardı. Memurlar ise göreve başladıkları derece, kademe ve eğitim durumlarına göre değişen tutarlarda askerlik borçlanması ödüyorlardı. 1 Ekim'den sonra borçlanma oranı ve tutarı herkes için artıyor ve en az asgari ücretin yüzde 32'si oluyor. Örneğin 1 Ekim'den sonra ilk defa memur olan Muhsin Bey, 18 ay olarak yapmış olduğu askerliğini 31 Aralık 2008 tarihine kadar borçlanırsa toplamda 3.675 YTL ödeyecek.
YENİ DÖNEMDE TEK MUHATTAP TEK ÇATI
Yeni sosyal güvenlik sisteminin ilk ve önemli adımlarından biri bütün kurumları tek çatı altında toplamaktı. Sosyal güvenlikte tek çatı, SSK, Bağ-Kur, Emekli Sandığı ve kimi banka ve borsaların emekli sandıklarının Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) çatısı altında birleşmesi ile oldu. 2006 yılı Kasım ayında bu birleşme resmen ve fiilen gerçekleşti. Bundan sonra işçinin, işverenin, esnafın, memurun, kısacası tüm nüfusun sosyal güvenlik anlamında tek bir muhatabı vardır o da SGK'dır. Artık SSK'lılar 4/a'lı, Bağ-Kur'lular 4/b'li, memurlar ise 4/c'li olarak isimlendirilecek. Tek çatının faydalarını şöyle özetlemek mümkün:
SUİİSTİMALE ENGEL
Üç ayrı kurum tek bir kurum haline getirildiği için örgütlenmede tasarruf sağlandı.
Her üç kurumun bilgisayar altyapıları tek bir veri tabanında birleştirildiğinden daha önce karşılaşılan pek çok suiistimalin önüne geçildi.
Yeni kurum kanununda 1700 civarında sosyal güvenlik merkez müdürlüğü öngörüldüğünden, artık vatandaşımız kendi semtindeki SGK biriminden her türlü iş ve işlemlerini yaptırabilecek.
İNTERNET KOLAYLIĞI
Yeni kurum kişilerin dolaşması yerine bilgilerin dolaşması mantığına dayalı olarak işlediğinden, bundan sonra kişiler bilgi ve belgelerin peşinde dolaşmayacak, birçok belgeyi internet ortamından verip alabilecekler.
YURTDIŞI HiZMETE YENi DÜZEN GELDi
Yurtdışı hizmet borçlanmasında şartlar değişti. Yeni sistem ile Türkiye'de herhangi bir hizmeti olmayanlar ile en son Bağ-Kur'a tabi çalışmış olanlar yeni yasadaki 4/b (Bağ- Kur) şartlarında borçlanacak. Böylece 7200 günle SSK şartlarında emekli olmak yerine 9000 günle Bağ-Kur şartlarında emekli olabilecekler. Bu durumda olanların Türkiye'ye döndükten sonra öncelikle SSK'ya tabi (yeni yasada 4/a'lı olarak) çalışmaları gerekiyor.
Bu şekilde 1 gün bile prim ödeseler borçlanma için SSK şartlarına tabi olacaklar. Yine yurtdışı borçlanma tutarı günlük 3,5 dolar iken, yeni yasada asgari ücret ile 6.5 katının yüzde 32'sini ödeyecek. Örneğin yurtdışına çıkmadan önce bir kamu kurumunda memur olarak çalışmış ve istifa etmiş olan Serdar Bey, 7 yıl yurtdışında kaldıktan sonra Türkiye'ye dönmüş ve yurtdışı borçlanma için Emekli Sandığı'na (SGK) 10 Ekim 2008'de müracaat etmiş olsun. Serdar Bey'in yeni şartlarla ödeyeceği toplam tutar, (2.520 gün x 6,81 YTL) 17.149 YTL'dir.
EN ŞANSSIZ KESiM YENi MEMURLAR
Yeni yasal düzenleme sonrası, 1 Ekim 2008 itibariyle göreve başlayacakları yeni memur olarak isimlendirdiğimizi söyledik. Yeni memurlar Kanunda 4/c'li olarak tanımlanıyorlar. Bu memurlar her açıdan yeni yasaya tabi olacak. Böylece sosyal güvenlik tarihimizde ilk defa memurlar da işçi ve esnafla aynı şartlara tabi olacak.
KESİNTİ ARTIYOR
Diyebiliriz ki sosyal güvenlik açısından en şanssız kesim 1 Ekim sonrası işe başlayan memurlardır. 30 Eylül'de göreve başlayan bir memurla 1 Ekim'de başlayan memur arasında her açıdan büyük farklar var. İşte o farklar:
Yeni memurların aylıklarından yapılacak kesinti kalemleri, eski memurlara göre artıyor. Emeklilik keseneğinin artmasının iki sonucu var. Birincisi çalışırken kişinin eline geçen net aylığın düşmesi, ikincisi ise emekli olunca eline daha fazla aylık geçmesidir.
9000 GÜN TEK BAŞINA YETMEZ
Eski memurların aldıkları görev, makam veya temsil tazminatları prime tabi tutulmazken, yeni memurların tüm ücret unsurları prime tabi tutulacak. n Yeni memurun hangi yaşta emekli olabileceği, 9000 günü hangi yıllarda dolduracağına bağlı olacak. Yeni memur 25 yılı 31 Aralık 2035 ve öncesinde doldurursa kadın ise 58, erkek ise 60 yaşında emekli olacak.
AYLIK BAĞLAMA ORANI DÜŞTÜ
Aylık bağlama oranı 25 yıl için eski memurlarda yüzde 75 iken, yeni memurlarda bu yüzde 50 olacak. Bu da emekli aylığında yüzde 30'luk azalma demek.
Eski memurlar emekli olunca bir işyeri açtıklarında veya SSK'ya tabi işe girdiklerinde sosyal güvenlik destek primi ödeyerek aylıkları kesilmeden çalışabilirlerken, yeni memurlar emekli olduktan sonra sadece Bağ-Kur kapsamında çalışmak şartıyla aylıklarını alabilecek.
Eski memurun yeni doğan çocuğu için 2008'de yaklaşık 123 YTL emzirme ödeneği verilmekteyken, yeni memur için bu tutar SGK tarafından belirlenecek.
TABAN AYLIĞI AZALDI
Eski memurun Genel Sağlık Sigortası priminin tamamı çalıştığı kurumca karşılanacak. Yeni memur ise yüzde 12,5'lik primin yüzde 5'ini cepten ödeyecek.
Eski memurlar emekli aylığı olarak en az taban aylığı kadar yani 2008 yılı için 741 YTL aylık alıyor. Yeni memurlar için taban aylık asgari ücretin yüzde 35'i olarak belirlendi.
Yeni memurlar (1 Ekim sonrası işe başlayan) emekli olurken çalışma hayatında en fazla hangi statüde çalıştığına bakılacak.
Eski memur fiili olarak 10 yıllık hizmetini doldurduktan sonra istifa ederek Emekli Sandığı'na isteğe bağlı kesenek ödeyebiliyor. Yeni memur ise istifa ettiğinde isteğe bağlı prim ödemek isterse, 4/b'ye (Bağ-Kur) tabi olarak prim ödeyecek.
Örneğin, 11 yıl memur olarak çalıştıktan sonra istifa eden yeni memur Ali Bey, 14 yıl da isteğe bağlı prim ödediğinde, bugünkü Bağ-Kur şartlarında emekli olacak.
YARIN: Reform SSK'lıları nasıl etkileyecek?
BUGÜN/29 Eylül 2008
