Afetzede işverenin 4 hakkı!
Geçtiğimiz hafta Tekirdağ ve İstanbul'da yaşanan sel felaketi, geride pek çok gözü yaşlı insan ve büyük maddi zararlar bıraktı.
Ölümler için rahmet ve sabır dilemekten başka bir şey elden gelmiyor. Ancak maddi zararlar için elbette yapılabilecekler var. Bu anlamda İsmail Kökbulut üstadım, pazartesi günkü köşesinde vergi mevzuatı açısından afetzedelere çok faydalı tavsiyelerde bulundu. Biz de iş ve sosyal güvenlik mevzuatı açısından afetzede işverenlerin ve çalışanların haklarına değinelim.1- Kısa çalışma ödeneğine başvurabilirsiniz
Bir işverenin çalışanları için kısa çalışma ödeneği talebinde bulunabilmesi için gerekli şartlardan birisi de zorlayıcı sebeplerdir.Nitekim yönetmelik gereği zorlayıcı sebeplerle işyerindeki haftalık çalışma sürelerinin geçici olarak önemli ölçüde azalması veya işyerinde faaliyetin tamamen veya kısmen geçici olarak durması halleri, kısa çalışma ödeneği alabilmek için mazeret sayılmıştır. Bu zorlayıcı sebeplere en müşahhas örnek ise yaşadığımız sel felaketidir. Bu imkândan yararlanacak işverenin Türkiye İş Kurumu müdürlüklerine yazılı olarak başvurması yeterli. Çalışma Bakanlığı gerekli incelemeyi yaptıktan sonra talep uygun görülürse, ödeneğe hak kazanan çalışanlara 6 ay boyunca 415 TL ile 832 TL arasında ödeme yapılacak.
2- Prim borçlarına erteleme
Yaşadığımız sel felaketi, Bayındırlık ve İskan Bakanlığı tarafından "Genel Hayata Etkili" olarak nitelendirildi. Dolayısıyla SGK'nın, afetzede işverenlerin afetten önceki ve sonraki prim borçları ile prim belgelerinin verilme sürelerini istediği kadar erteleme yetkisi var. Kurum bu konuda ne kadar bir ertelemeye gideceğini henüz belirlemiş değil ancak önümüzdeki günlerde bu konuya açıklık getirilecektir.
3- Esnafın primine de erteleme
Küçük esnaf ile işverenlerin eski adıyla Bağ-Kur, yeni adıyla 4/b sigortalılıklarından dolayı ödemeleri gereken şahsi prim borçları da erteleme kapsamında yer alıyor. Bu ertelemenin süresi de yukarıda ifade ettiğimiz SGK kararıyla netleşecektir.
4- Sağlık sigortası devletten
Yaşanan sel felaketinin genel hayata etkili olarak kabul edilmesi, afet bölgesindeki işveren, çalışan ve diğer tüm vatandaşların sağlık harcamalarının devlet tarafından karşılanması anlamına geliyor. Yani afetzedeler doğrudan genel sağlık sigortalısı kabul edilecekler. Bu imkândan yararlanabilmek için, afet sebebiyle sosyal güvencesinden yoksun kalanların SGK müdürlüklerine başvurmaları yeterli olacak.
Okur sorularına cevaplar...
Emekli malulün eşine yardım var mı?
Soru: Sadettin Bey, amcam Behçet hastalığı sonucu görme yetisini kaybetti. Bu yüzden %100 özürlü raporuyla malulen emekliye ayrıldı. Yengem ise mevsimlik işçi olarak tütün fabrikasında çalışmakta, çalışmadığı dönemlerde de isteğe bağlı sigortasını ödemektedir. Sigorta gün toplamı bitmiş ancak yaşından dolayı 1.5 yıl daha emekliliğini beklemek zorunda. Amcam %100 özürlü ve bakıma muhtaç olduğu için yengemin 1.5 yıl beklemeden emekli olabileceğine dair bilgi aldık. Bu doğru mudur? Eğer böyle bir şey söz konusuysa mevsimlik olarak çalıştığı tütün fabrikasından kıdem tazminatını nasıl alabiliriz? Öte yandan yengem 1.5 yıl beklemek zorunda ise, amcam bakıma muhtaç olduğu için yengeme maaş bağlanması söz konusu olabilir mi? Savaş Yörük
Cevap: Değerli okurum, yengeniz emeklilik için gereken sigortalılık süresi ve prim gün sayısınıdoldurmuşsa, yaşı doldurmayı beklemeksizin şu an ki işinden kıdem tazminatını alarak ayrılabilir. Tabii kıdem tazminatına hak kazanmışsa. Mevsimlik işlerde genelde 1 yıl dolmadan çıkış verildiğinden, kıdeme hak kazanmamış olabilir. Kıdem tazminatını alıp işten ayrılsa bile emekli aylığı 1.5 yıl sonra bağlanır.
Öte yandan yengeniz bulunduğu ildeki sosyal hizmetler müdürlüğüne başvurur ve yapılan incelemede şartları uygun bulunursa, amcanızdan dolayı evde bakım ücreti verilebilir.
Bağ-Kur'dan SSK'ya geçeyim mi?
Soru: Ben 27.07.1966 doğumluyum. 05.03.1980 tarihinde SSK'lı işe girişim oldu. SSK prim gün sayım 691'dir. 01.08.2006'dan beri Bağ-Kur'luyum. 550 günlük askerlik süremi SSK'dan mı yoksa Bağ-Kur'dan mı borçlanayım. Acaba SSK'ya geçsem daha erken mi emekli olurum? Y. Hüseyin Karataş
Cevap: Değerli okurum, bugün itibarıyla SSK'ya (4/a) geçerseniz 5000 prim gününü doldurduğunuz tarihte emekli olursunuz. Eğer Bağ-Kur'da (4/b) devam ederseniz emeklilik için 9000 günü doldurduktan sonra 58 yaşınızı beklemeniz gerekir. Yani Bağ-Kur'da kalmanız, emeklilik tarihinizi yaklaşık 15 yıl geciktirir. Askerliğinizi ise her halükarda SGK'ya borçlanacaksınız. BUGÜN/16 Eylül 2009
Ölümler için rahmet ve sabır dilemekten başka bir şey elden gelmiyor. Ancak maddi zararlar için elbette yapılabilecekler var. Bu anlamda İsmail Kökbulut üstadım, pazartesi günkü köşesinde vergi mevzuatı açısından afetzedelere çok faydalı tavsiyelerde bulundu. Biz de iş ve sosyal güvenlik mevzuatı açısından afetzede işverenlerin ve çalışanların haklarına değinelim.1- Kısa çalışma ödeneğine başvurabilirsiniz
Bir işverenin çalışanları için kısa çalışma ödeneği talebinde bulunabilmesi için gerekli şartlardan birisi de zorlayıcı sebeplerdir.Nitekim yönetmelik gereği zorlayıcı sebeplerle işyerindeki haftalık çalışma sürelerinin geçici olarak önemli ölçüde azalması veya işyerinde faaliyetin tamamen veya kısmen geçici olarak durması halleri, kısa çalışma ödeneği alabilmek için mazeret sayılmıştır. Bu zorlayıcı sebeplere en müşahhas örnek ise yaşadığımız sel felaketidir. Bu imkândan yararlanacak işverenin Türkiye İş Kurumu müdürlüklerine yazılı olarak başvurması yeterli. Çalışma Bakanlığı gerekli incelemeyi yaptıktan sonra talep uygun görülürse, ödeneğe hak kazanan çalışanlara 6 ay boyunca 415 TL ile 832 TL arasında ödeme yapılacak.
2- Prim borçlarına erteleme
Yaşadığımız sel felaketi, Bayındırlık ve İskan Bakanlığı tarafından "Genel Hayata Etkili" olarak nitelendirildi. Dolayısıyla SGK'nın, afetzede işverenlerin afetten önceki ve sonraki prim borçları ile prim belgelerinin verilme sürelerini istediği kadar erteleme yetkisi var. Kurum bu konuda ne kadar bir ertelemeye gideceğini henüz belirlemiş değil ancak önümüzdeki günlerde bu konuya açıklık getirilecektir.
3- Esnafın primine de erteleme
Küçük esnaf ile işverenlerin eski adıyla Bağ-Kur, yeni adıyla 4/b sigortalılıklarından dolayı ödemeleri gereken şahsi prim borçları da erteleme kapsamında yer alıyor. Bu ertelemenin süresi de yukarıda ifade ettiğimiz SGK kararıyla netleşecektir.
4- Sağlık sigortası devletten
Yaşanan sel felaketinin genel hayata etkili olarak kabul edilmesi, afet bölgesindeki işveren, çalışan ve diğer tüm vatandaşların sağlık harcamalarının devlet tarafından karşılanması anlamına geliyor. Yani afetzedeler doğrudan genel sağlık sigortalısı kabul edilecekler. Bu imkândan yararlanabilmek için, afet sebebiyle sosyal güvencesinden yoksun kalanların SGK müdürlüklerine başvurmaları yeterli olacak.
Okur sorularına cevaplar...
Emekli malulün eşine yardım var mı?
Soru: Sadettin Bey, amcam Behçet hastalığı sonucu görme yetisini kaybetti. Bu yüzden %100 özürlü raporuyla malulen emekliye ayrıldı. Yengem ise mevsimlik işçi olarak tütün fabrikasında çalışmakta, çalışmadığı dönemlerde de isteğe bağlı sigortasını ödemektedir. Sigorta gün toplamı bitmiş ancak yaşından dolayı 1.5 yıl daha emekliliğini beklemek zorunda. Amcam %100 özürlü ve bakıma muhtaç olduğu için yengemin 1.5 yıl beklemeden emekli olabileceğine dair bilgi aldık. Bu doğru mudur? Eğer böyle bir şey söz konusuysa mevsimlik olarak çalıştığı tütün fabrikasından kıdem tazminatını nasıl alabiliriz? Öte yandan yengem 1.5 yıl beklemek zorunda ise, amcam bakıma muhtaç olduğu için yengeme maaş bağlanması söz konusu olabilir mi? Savaş Yörük
Cevap: Değerli okurum, yengeniz emeklilik için gereken sigortalılık süresi ve prim gün sayısınıdoldurmuşsa, yaşı doldurmayı beklemeksizin şu an ki işinden kıdem tazminatını alarak ayrılabilir. Tabii kıdem tazminatına hak kazanmışsa. Mevsimlik işlerde genelde 1 yıl dolmadan çıkış verildiğinden, kıdeme hak kazanmamış olabilir. Kıdem tazminatını alıp işten ayrılsa bile emekli aylığı 1.5 yıl sonra bağlanır.
Öte yandan yengeniz bulunduğu ildeki sosyal hizmetler müdürlüğüne başvurur ve yapılan incelemede şartları uygun bulunursa, amcanızdan dolayı evde bakım ücreti verilebilir.
Bağ-Kur'dan SSK'ya geçeyim mi?
Soru: Ben 27.07.1966 doğumluyum. 05.03.1980 tarihinde SSK'lı işe girişim oldu. SSK prim gün sayım 691'dir. 01.08.2006'dan beri Bağ-Kur'luyum. 550 günlük askerlik süremi SSK'dan mı yoksa Bağ-Kur'dan mı borçlanayım. Acaba SSK'ya geçsem daha erken mi emekli olurum? Y. Hüseyin Karataş
Cevap: Değerli okurum, bugün itibarıyla SSK'ya (4/a) geçerseniz 5000 prim gününü doldurduğunuz tarihte emekli olursunuz. Eğer Bağ-Kur'da (4/b) devam ederseniz emeklilik için 9000 günü doldurduktan sonra 58 yaşınızı beklemeniz gerekir. Yani Bağ-Kur'da kalmanız, emeklilik tarihinizi yaklaşık 15 yıl geciktirir. Askerliğinizi ise her halükarda SGK'ya borçlanacaksınız. BUGÜN/16 Eylül 2009
