9 soruda asgari ücret vergi istisnası uygulaması
Yıllardır tartışılan asgari ücretin vergi dışı bırakılması konusu nihayet noktalandı. 7349 sayılı Kanun kapsamında yapılan düzenlemeyle, ücretlerin asgari ücret kadar kısmı vergiden istisna edildi. Bu yazımızda, konuyla ilgili oluşabilecek tereddütleri gidermeye ve sorulara cevap vermeye çalışacağız.
1. Vergi istisnası hangi ay itibariyle başlıyor?
Asgari ücrete vergi istisnası getiren 7349 sayılı Kanunun ilgili maddeleri için yürürlük maddesinde “1/1/2022 tarihinden itibaren yapılan ücret ödemelerine uygulanmak üzere yayımı tarihinde” yürürlüğe gireceği belirtilmiştir. Dolayısıyla eğer işveren, 2021/Aralık ayı ücret ödemelerini 1/1/2022 tarihi itibariyle yapacaksa -ki işyerlerinin büyük çoğunluğunda bu şekilde yapılmaktadır- asgari ücrete vergi istisnası uygulamasının da 2021/Aralık ücretlerinden geçerli olarak uygulanması gerekmektedir. Ancak konuyla ilgili olarak Gelir İdaresi tarafından 27 Ocak 2022 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan Gelir Vergisi Genel Tebliğinde herhangi bir açıklamaya yer verilmemiş, uygulama başlangıcı olarak 2022/Ocak ayı kabul edilmiştir. Dolayısıyla işverenlerin de buna göre bordro oluşturmaları gerekecektir.
2. Sadece asgari ücretle çalışanlar mı istisnadan yararlanacak?
Hayır, sadece asgari ücretle çalışanlar değil, tüm ücretliler istisnadan yararlanacaktır. Diğer bir değişle, kişinin ücreti asgari ücretin üzerinde de olsa, ücretinin asgari ücret kadar kısmına vergi istisnası uygulanacaktır.
3. Birden fazla işverenden ücret alan işçiler için istisna nasıl uygulanacak?
Birden fazla işverenden ücret alan işçinin, bu ücretlerden sadece en yükseğine istisna uygulanacaktır. Aynı ayda diğer işveren veya işverenlerden aldığı ücretlere istisna uygulanmayacaktır.
4. Ücret dışı ödemelerde istisna uygulanacak mı?
İş ve sosyal güvenlik mevzuatı açısından ücret sayılmayan fakat vergi mevzuatı açısından “ücret sayılan” ödemelere de istisna uygulanacaktır. Bunlar; yönetim ve denetim kurulu üyelerine ödenen huzur hakkı, bilirkişi ve resmi arabuluculara, eksperlere, spor hakemlerine ve sporculara yapılan ödemeler olup, bunlara da asgari ücret istisnası uygulanacaktır.
5. Asgari geçim indirimi 2022’de uygulanacak mı?
Hayır, yapılan düzenleme ile asgari geçim indirimi 1 Ocak 2022 itibariyle tüm ücretliler için kaldırıldığından, 2022 yılında bordrolarda asgari geçim indirimine yer verilmeyecektir.
6. Engelli vergi indirimi ile asgari ücret istisnası bir arada uygulanabilir mi?
Evet, bir işçi kendisi veya bakmakla yükümlü olduğu kişi üzerinden vergi indirimine hak kazanmışsa, hem engelli vergi indirimi hem de asgari ücret istisnası bir arada uygulanabilecektir.
7. Emekli çalışanlar da asgari ücret istisnasından yararlanabilecek mi?
Evet, emekli olduktan sonra Sosyal Güvenlik Destek Primi (SGDP) kapsamında çalışanlar da asgari ücret istisnasından yararlanabileceklerdir. Fakat bunların brüt ücretinden kesilen sigorta primi işçi payı %7,5 olduğundan, net ücretleri normal asgari ücretliler gibi 4.253,4 TL değil, 4.572,4 TL olacaktır.
8. Asgari ücret istisnası ile diğer teşvikler bir arada uygulanacak mı?
Hayır, işçi için asgari ücret istisnası yanında ayrıca diğer teşviklerden kaynaklanan (3218, 4691, 5746, 4447 sayılı kanunlar) vergi terkinleri uygulanmayacaktır. Yani asgari ücrete kadar olan matrah için sadece asgari ücret istisnası uygulanacak, bu matrahı aşan vergi terkini varsa, sadece bu kısım terkin edilecektir.
9. Net ücret sistemi uygulanan işyerlerinde istisna nasıl bordrolaştırılacak?
Ülkemizde kimi işyerlerinde brüt ücret sistemi uygulanırken, kimi işyerlerinde ise net ücret esasına göre ödeme yapılmaktadır. Brüt ücret uygulanan işyerlerinde işçi, brüt ücretle sözleşme imzalamakta, ücret artışları da brüt ücret üzerinden yapılmaktadır. Bu sistemde yıl içerisinde işçinin brüt ücreti değişmezken, vergi dilimi değişiklikleri sebebiyle net ücreti düşebilmektedir.
Öte yandan net ücretle sözleşme imzalayan işçi, vergi ve diğer kesintiler nasıl değişirse değişsin, yıl boyu aynı net ücreti almaktadır. İşte burada, son asgari ücret istisnası düzenlemesiyle birlikte tartışma yaşanmaktadır. Acaba net ücrete göre çalışan ve özellikle asgari ücretin üzerinde ücret alan işçilere, ayrıca asgari ücret istisnası ödenecek midir? Ödenecekse zaten ödenmekte olan net ücrete ilave olarak mı yoksa bu ücretin içerisinde gösterilerek mi ödenecektir? Gelir İdaresi konuyla ilgili yayımladığı Genel Tebliği, sadece brüt ücret uygulamasını esas alarak hazırladığından, net ücretliler için bu sorulara cevap vermemiştir. Bu yönüyle Genel Tebliğ eksik hazırlanmıştır.
Kanaatimizce, net ücret sisteminde ücret belirlenirken, genelde “asgari geçim indirimi dahil net ücret” şeklinde belirlendiğinden, şimdi de “asgari ücret istisnası dahil net ücret” şeklinde belirlenmesi doğru olacaktır. Zira AGİ uygulaması kaldırılmış, yerine asgari ücret istisnası getirilmiştir. Dolayısıyla örneğin 2021/Aralık ayında AGİ dahil net 9.000 TL ücret alan işçi, -zam yapılmadığı varsayıldığında- 2022/Ocak ayında asgari ücret istisnası dahil 9.000 TL ücret alacaktır. Bu uygulamada asgari ücret istisna tutarı, 9.000 TL’nin içerisinde gösterilecektir.
Öte yandan net ücret sistemini “net ücret + AGİ” şeklinde uygulayan ve iş sözleşmelerini buna göre düzenleyen işyerlerinde, asgari ücret istisnasının net ücrete ilave olarak verilmesi doğru olacaktır. Örneğimizdeki işçi bu durumda, 2021/Aralık ayında 9.000 TL + AGİ tutarında ücret alırken, 2022/Ocak ayında 9.000 TL + 638 TL = 9.638 TL net ücret alacaktır.
4 Şubat 2022
Dr. Sadettin ORHAN
İş ve Sosyal Güvenlik Uzmanı
Yıllardır tartışılan asgari ücretin vergi dışı bırakılması konusu nihayet noktalandı. 7349 sayılı Kanun kapsamında yapılan düzenlemeyle, ücretlerin asgari ücret kadar kısmı vergiden istisna edildi. Bu yazımızda, konuyla ilgili oluşabilecek tereddütleri gidermeye ve sorulara cevap vermeye çalışacağız.
1. Vergi istisnası hangi ay itibariyle başlıyor?
Asgari ücrete vergi istisnası getiren 7349 sayılı Kanunun ilgili maddeleri için yürürlük maddesinde “1/1/2022 tarihinden itibaren yapılan ücret ödemelerine uygulanmak üzere yayımı tarihinde” yürürlüğe gireceği belirtilmiştir. Dolayısıyla eğer işveren, 2021/Aralık ayı ücret ödemelerini 1/1/2022 tarihi itibariyle yapacaksa -ki işyerlerinin büyük çoğunluğunda bu şekilde yapılmaktadır- asgari ücrete vergi istisnası uygulamasının da 2021/Aralık ücretlerinden geçerli olarak uygulanması gerekmektedir. Ancak konuyla ilgili olarak Gelir İdaresi tarafından 27 Ocak 2022 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan Gelir Vergisi Genel Tebliğinde herhangi bir açıklamaya yer verilmemiş, uygulama başlangıcı olarak 2022/Ocak ayı kabul edilmiştir. Dolayısıyla işverenlerin de buna göre bordro oluşturmaları gerekecektir.
2. Sadece asgari ücretle çalışanlar mı istisnadan yararlanacak?
Hayır, sadece asgari ücretle çalışanlar değil, tüm ücretliler istisnadan yararlanacaktır. Diğer bir değişle, kişinin ücreti asgari ücretin üzerinde de olsa, ücretinin asgari ücret kadar kısmına vergi istisnası uygulanacaktır.
3. Birden fazla işverenden ücret alan işçiler için istisna nasıl uygulanacak?
Birden fazla işverenden ücret alan işçinin, bu ücretlerden sadece en yükseğine istisna uygulanacaktır. Aynı ayda diğer işveren veya işverenlerden aldığı ücretlere istisna uygulanmayacaktır.
4. Ücret dışı ödemelerde istisna uygulanacak mı?
İş ve sosyal güvenlik mevzuatı açısından ücret sayılmayan fakat vergi mevzuatı açısından “ücret sayılan” ödemelere de istisna uygulanacaktır. Bunlar; yönetim ve denetim kurulu üyelerine ödenen huzur hakkı, bilirkişi ve resmi arabuluculara, eksperlere, spor hakemlerine ve sporculara yapılan ödemeler olup, bunlara da asgari ücret istisnası uygulanacaktır.
5. Asgari geçim indirimi 2022’de uygulanacak mı?
Hayır, yapılan düzenleme ile asgari geçim indirimi 1 Ocak 2022 itibariyle tüm ücretliler için kaldırıldığından, 2022 yılında bordrolarda asgari geçim indirimine yer verilmeyecektir.
6. Engelli vergi indirimi ile asgari ücret istisnası bir arada uygulanabilir mi?
Evet, bir işçi kendisi veya bakmakla yükümlü olduğu kişi üzerinden vergi indirimine hak kazanmışsa, hem engelli vergi indirimi hem de asgari ücret istisnası bir arada uygulanabilecektir.
7. Emekli çalışanlar da asgari ücret istisnasından yararlanabilecek mi?
Evet, emekli olduktan sonra Sosyal Güvenlik Destek Primi (SGDP) kapsamında çalışanlar da asgari ücret istisnasından yararlanabileceklerdir. Fakat bunların brüt ücretinden kesilen sigorta primi işçi payı %7,5 olduğundan, net ücretleri normal asgari ücretliler gibi 4.253,4 TL değil, 4.572,4 TL olacaktır.
8. Asgari ücret istisnası ile diğer teşvikler bir arada uygulanacak mı?
Hayır, işçi için asgari ücret istisnası yanında ayrıca diğer teşviklerden kaynaklanan (3218, 4691, 5746, 4447 sayılı kanunlar) vergi terkinleri uygulanmayacaktır. Yani asgari ücrete kadar olan matrah için sadece asgari ücret istisnası uygulanacak, bu matrahı aşan vergi terkini varsa, sadece bu kısım terkin edilecektir.
9. Net ücret sistemi uygulanan işyerlerinde istisna nasıl bordrolaştırılacak?
Ülkemizde kimi işyerlerinde brüt ücret sistemi uygulanırken, kimi işyerlerinde ise net ücret esasına göre ödeme yapılmaktadır. Brüt ücret uygulanan işyerlerinde işçi, brüt ücretle sözleşme imzalamakta, ücret artışları da brüt ücret üzerinden yapılmaktadır. Bu sistemde yıl içerisinde işçinin brüt ücreti değişmezken, vergi dilimi değişiklikleri sebebiyle net ücreti düşebilmektedir.
Öte yandan net ücretle sözleşme imzalayan işçi, vergi ve diğer kesintiler nasıl değişirse değişsin, yıl boyu aynı net ücreti almaktadır. İşte burada, son asgari ücret istisnası düzenlemesiyle birlikte tartışma yaşanmaktadır. Acaba net ücrete göre çalışan ve özellikle asgari ücretin üzerinde ücret alan işçilere, ayrıca asgari ücret istisnası ödenecek midir? Ödenecekse zaten ödenmekte olan net ücrete ilave olarak mı yoksa bu ücretin içerisinde gösterilerek mi ödenecektir? Gelir İdaresi konuyla ilgili yayımladığı Genel Tebliği, sadece brüt ücret uygulamasını esas alarak hazırladığından, net ücretliler için bu sorulara cevap vermemiştir. Bu yönüyle Genel Tebliğ eksik hazırlanmıştır.
Kanaatimizce, net ücret sisteminde ücret belirlenirken, genelde “asgari geçim indirimi dahil net ücret” şeklinde belirlendiğinden, şimdi de “asgari ücret istisnası dahil net ücret” şeklinde belirlenmesi doğru olacaktır. Zira AGİ uygulaması kaldırılmış, yerine asgari ücret istisnası getirilmiştir. Dolayısıyla örneğin 2021/Aralık ayında AGİ dahil net 9.000 TL ücret alan işçi, -zam yapılmadığı varsayıldığında- 2022/Ocak ayında asgari ücret istisnası dahil 9.000 TL ücret alacaktır. Bu uygulamada asgari ücret istisna tutarı, 9.000 TL’nin içerisinde gösterilecektir.
Öte yandan net ücret sistemini “net ücret + AGİ” şeklinde uygulayan ve iş sözleşmelerini buna göre düzenleyen işyerlerinde, asgari ücret istisnasının net ücrete ilave olarak verilmesi doğru olacaktır. Örneğimizdeki işçi bu durumda, 2021/Aralık ayında 9.000 TL + AGİ tutarında ücret alırken, 2022/Ocak ayında 9.000 TL + 638 TL = 9.638 TL net ücret alacaktır.
4 Şubat 2022
Dr. Sadettin ORHAN
İş ve Sosyal Güvenlik Uzmanı
