İŞYERİNDE GECE ÇALIŞMASI NASIL YAPILMALI?
Gece çalışması birçok sektörün vazgeçilmez unsurlarından. Turizm, sağlık, özel güvenlik, imalat sektörü gibi birçok alanda işçiler vardiyalı olarak çalıştırılıyor ve dolayısıyla da gece çalışması yapılıyor.
İşyerlerinde gece çalışması yapılması İş Kanunu ile bazı kurallara bağlanmış. Bu yazımızda gece çalışmasının hangi süreleri kapsadığı, hangi durumlarda yapılıp yapılamayacağı ve gece çalışmasında fazla çalışma konuları üzerinde duracağız.
Gece dönemi ne demek?
Çalışma hayatında "gece" en geç saat 20.00'de başlayarak en erken saat 06.00'ya kadar geçen ve her halde en fazla onbir saat süren dönemi ifade ediyor.
Şayet işçi kısmen gündüz kısmen de gece dönemine giren saatlerde çalışıyorsa, çalışma süresinin yarısından çoğu gece dönemine rastladığı takdirde, bu çalışmaların gece çalışması sayılması gerekiyor.
Gece ne kadar çalışılabilir?
Gece döneminin onbir saat olması bu sürede sınırsız çalışılabileceği anlamına gelmiyor. İş Kanunu’nun 69 uncu maddesine göre, işçilerin gece çalışmaları 7,5 saati geçemiyor.
Gece ve gündüz işletilen ve nöbetleşe işçi postaları kullanılan işlerde, bir çalışma haftası gece çalıştırılan işçilerin, ondan sonra gelen ikinci çalışma haftası gündüz çalıştırılmaları suretiyle postaların sıraya konulması gerekiyor. Söz konusu gece ve gündüz postalarında iki haftalık nöbetleşme esası da uygulanabilir.
Ayrıca, postası değiştirilecek işçi kesintisiz en az onbir saat dinlendirilmeden diğer postada çalıştırılamıyor.
Gece döneminde fazla çalışma mümkün mü?
Yukarıda belirttiğimiz gibi gece çalışmaları 7,5 saati geçemiyor. Dolayısıyla fazla mesai yaptırılması da mümkün değil.
Ayrıca İş Kanunu’nun 41. maddesine göre de gece çalışmasında fazla çalışma yaptırılmasının yasak olduğu açık olarak ifade edilmiş.
Ancak, 69 uncu maddede 2015 yılında yapılan değişiklikle, gece çalışmalarının 7,5 saati geçemeyeceği kuralına bazı istisnalar getirildi ve birkaç sektörde yürütülen işlerde işçinin yazılı onayının alınması şartıyla 7,5 saatin üzerinde gece çalışması yaptırılmasına izin verildi. Buna göre gece çalışmalarında fazla mesai yapılabilecek sektörler şöyle belirlendi;
Mevzuattaki bu çelişkiye karşın işverenlerin 69 uncu madde gereğince saydığımız üç sektörde 7,5 saatin üzerinde çalıştırma yapmaları mümkün diyebiliriz.
Gece çalışması yasak olanlar kimler?
Mevzuatımızda bazı durumlarda gece çalışması yaptırılması yasaklanmış. Bunları aşağıdaki gibi sayabiliriz:
1- Sanayiye ait işlerde 18 yaşını doldurmamış çocuk ve genç işçiler gece postalarında çalıştırılamaz.
2- Kadın çalışanlar, gebe olduklarının doktor raporuyla tespitinden itibaren doğuma kadar gece postalarında çalıştırılamaz.
3- Emziren kadın çalışanlar doğum tarihinden başlamak üzere bir yıl süre ile gece postalarında çalıştırılamaz.
Kurallara uymayana ceza var
Gece çalışması ile ilgili olarak yukarıda belirttiğimiz kurallara uyulmaması halinde İş Kanunu uyarınca idari para cezası uygulanıyor. Buna göre;
a) İşçileri geceleri 7,5 saatten fazla çalıştırma halinde,
b) Gece ve gündüz postalarını değiştirmeme halinde,
c) Çocuk ve genç işçileri gece çalıştırma halinde,
d) Gebe ve emziren kadınlar için getirilen gece çalıştırma yasaklarına uymama halinde,
2017 yılı için 1.619 TL idari para cezası ödenmesi gerekiyor.
08.05.2017
Dr. Mehmet BULUT
İş ve Sosyal Güvenlik Uzmanı
Twitter: @mhmtblt79
Gece çalışması birçok sektörün vazgeçilmez unsurlarından. Turizm, sağlık, özel güvenlik, imalat sektörü gibi birçok alanda işçiler vardiyalı olarak çalıştırılıyor ve dolayısıyla da gece çalışması yapılıyor.
İşyerlerinde gece çalışması yapılması İş Kanunu ile bazı kurallara bağlanmış. Bu yazımızda gece çalışmasının hangi süreleri kapsadığı, hangi durumlarda yapılıp yapılamayacağı ve gece çalışmasında fazla çalışma konuları üzerinde duracağız.
Gece dönemi ne demek?
Çalışma hayatında "gece" en geç saat 20.00'de başlayarak en erken saat 06.00'ya kadar geçen ve her halde en fazla onbir saat süren dönemi ifade ediyor.
Şayet işçi kısmen gündüz kısmen de gece dönemine giren saatlerde çalışıyorsa, çalışma süresinin yarısından çoğu gece dönemine rastladığı takdirde, bu çalışmaların gece çalışması sayılması gerekiyor.
Gece ne kadar çalışılabilir?
Gece döneminin onbir saat olması bu sürede sınırsız çalışılabileceği anlamına gelmiyor. İş Kanunu’nun 69 uncu maddesine göre, işçilerin gece çalışmaları 7,5 saati geçemiyor.
Gece ve gündüz işletilen ve nöbetleşe işçi postaları kullanılan işlerde, bir çalışma haftası gece çalıştırılan işçilerin, ondan sonra gelen ikinci çalışma haftası gündüz çalıştırılmaları suretiyle postaların sıraya konulması gerekiyor. Söz konusu gece ve gündüz postalarında iki haftalık nöbetleşme esası da uygulanabilir.
Ayrıca, postası değiştirilecek işçi kesintisiz en az onbir saat dinlendirilmeden diğer postada çalıştırılamıyor.
Gece döneminde fazla çalışma mümkün mü?
Yukarıda belirttiğimiz gibi gece çalışmaları 7,5 saati geçemiyor. Dolayısıyla fazla mesai yaptırılması da mümkün değil.
Ayrıca İş Kanunu’nun 41. maddesine göre de gece çalışmasında fazla çalışma yaptırılmasının yasak olduğu açık olarak ifade edilmiş.
Ancak, 69 uncu maddede 2015 yılında yapılan değişiklikle, gece çalışmalarının 7,5 saati geçemeyeceği kuralına bazı istisnalar getirildi ve birkaç sektörde yürütülen işlerde işçinin yazılı onayının alınması şartıyla 7,5 saatin üzerinde gece çalışması yaptırılmasına izin verildi. Buna göre gece çalışmalarında fazla mesai yapılabilecek sektörler şöyle belirlendi;
- Turizm Sektörü
- Özel Güvenlik sektörü
- Sağlık Hizmeti Sektörü
Mevzuattaki bu çelişkiye karşın işverenlerin 69 uncu madde gereğince saydığımız üç sektörde 7,5 saatin üzerinde çalıştırma yapmaları mümkün diyebiliriz.
Gece çalışması yasak olanlar kimler?
Mevzuatımızda bazı durumlarda gece çalışması yaptırılması yasaklanmış. Bunları aşağıdaki gibi sayabiliriz:
1- Sanayiye ait işlerde 18 yaşını doldurmamış çocuk ve genç işçiler gece postalarında çalıştırılamaz.
2- Kadın çalışanlar, gebe olduklarının doktor raporuyla tespitinden itibaren doğuma kadar gece postalarında çalıştırılamaz.
3- Emziren kadın çalışanlar doğum tarihinden başlamak üzere bir yıl süre ile gece postalarında çalıştırılamaz.
Kurallara uymayana ceza var
Gece çalışması ile ilgili olarak yukarıda belirttiğimiz kurallara uyulmaması halinde İş Kanunu uyarınca idari para cezası uygulanıyor. Buna göre;
a) İşçileri geceleri 7,5 saatten fazla çalıştırma halinde,
b) Gece ve gündüz postalarını değiştirmeme halinde,
c) Çocuk ve genç işçileri gece çalıştırma halinde,
d) Gebe ve emziren kadınlar için getirilen gece çalıştırma yasaklarına uymama halinde,
2017 yılı için 1.619 TL idari para cezası ödenmesi gerekiyor.
08.05.2017
Dr. Mehmet BULUT
İş ve Sosyal Güvenlik Uzmanı
Twitter: @mhmtblt79