Uzaktan Çalışmada Bilinmesi Gerekenler
Gerek ülkemizde gerekse de diğer ülkelerde işyerine gitmeksizin evde veya mobil şekilde iş görmeyle sıkça karşılaşıyoruz. Özellikle danışmanlık, yazılım, tasarım, tercüme, satış ve pazarlama, veri hazırlama ve işleme, e-satış, muhasebe, basın ve yayın gibi sektörlerde işyerine gitmeksizin işveren tarafından verilen işleri yapmak mümkün olabiliyor.
Her ne kadar bu şekilde çalışan kişiler olsa da çalışma mevzuatımızda bunların yaptıkları işleri ayrıca tanımlayan ve kurala bağlayan düzenlemeler bulunmuyordu. Ancak 2016 yılında yürürlüğe giren 6715 sayılı Kanun ile “uzaktan çalışma” adıyla yeni bir kavram mevzuatımıza girdi. Söz konusu Kanun ile İş Kanunu’nun 14 üncü maddesine yeni fıkralar eklendi ve bu şekilde yapılan çalışmaların kuralları da belirlendi.
Yapılan düzenlemede, uzaktan çalışmanın usul ve esasları, işin niteliği dikkate alınarak hangi işlerde uzaktan çalışmanın yapılamayacağı, verilerin korunması ve paylaşılmasına ilişkin işletme kurallarının uygulanması ile diğer hususların çıkartılacak yönetmelikle belirleneceği hususuna yer verilmesine karşın iki yıl içinde herhangi bir yönetmelik çıkartılmadı. Bu sebeple mevcut durumda İş Kanunu’nda yer alan hükümler doğrultusunda uzaktan çalışma yaptırılması mümkün.
Kapsamda Hangi İşler Var?
Söylediğimiz gibi; uzaktan çalışma zaten hayatımızda vardı ancak yasal olarak ismi konulmamıştı. Böyle olunca da işverenler bu şekilde işçi çalıştırmaya çekiniyorlar ve yükümlülükleri konusunda kararsız kalıyorlardı.
Getirilen düzenleme ile uzaktan çalışma; işçinin, işveren tarafından oluşturulan iş organizasyonu kapsamında iş görme edimini evinde ya da teknolojik iletişim araçları ile işyeri dışında yerine getirmesi esasına dayalı ve yazılı olarak kurulan iş ilişkisi olarak tanımlandı.
Yani bir işin uzaktan çalışma kapsamına girmesi için işçinin ya evinde ya da teknolojik iletişim araçları ile işyeri dışında çalışması gerekiyor.
Ayrıca söz konusu iş ilişkisinin yazılı olarak ve sözleşme ile kurulması yasal bir zorunluluk.
Hak Kaybı Var mı?
Getirilen düzenleme ile uzaktan çalışan işçilere negatif ayrımcılık yapılmasının da önüne geçilmeye çalışıldı. Buna göre uzaktan çalışan işçiler, esaslı neden olmadıkça salt iş sözleşmesinin niteliğinden ötürü emsal işçiye göre farklı işleme tabi tutulamıyor.
Ayrıca, işveren, uzaktan çalışma ilişkisiyle iş verdiği çalışanın yaptığı işin niteliğini dikkate alarak iş sağlığı ve güvenliği önlemleri hususunda;
Dolayısıyla işveren “nasıl olsa işçim evinde çalışıyor” düşüncesiyle iş sağlığı ve güvenliği önlemlerini almaktan kurtulamıyor. Örneğin, işçisini evinde bilgisayar karşısında çalıştırıyorsa “Ekranlı Araçlarla Çalışmalarda Sağlık Ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik” hükümlerine göre gerekli önlemleri alıp eğitimleri vermek zorunda kalacak.
Sözleşmede Neler Olmalı?
Uzaktan çalışma yoluyla işçi istihdam edecek işveren işçisiyle kanunda belirtilen iş sözleşmesini imzalamak zorunda.
Bu iş sözleşmesinde;
Gerek ülkemizde gerekse de diğer ülkelerde işyerine gitmeksizin evde veya mobil şekilde iş görmeyle sıkça karşılaşıyoruz. Özellikle danışmanlık, yazılım, tasarım, tercüme, satış ve pazarlama, veri hazırlama ve işleme, e-satış, muhasebe, basın ve yayın gibi sektörlerde işyerine gitmeksizin işveren tarafından verilen işleri yapmak mümkün olabiliyor.
Her ne kadar bu şekilde çalışan kişiler olsa da çalışma mevzuatımızda bunların yaptıkları işleri ayrıca tanımlayan ve kurala bağlayan düzenlemeler bulunmuyordu. Ancak 2016 yılında yürürlüğe giren 6715 sayılı Kanun ile “uzaktan çalışma” adıyla yeni bir kavram mevzuatımıza girdi. Söz konusu Kanun ile İş Kanunu’nun 14 üncü maddesine yeni fıkralar eklendi ve bu şekilde yapılan çalışmaların kuralları da belirlendi.
Yapılan düzenlemede, uzaktan çalışmanın usul ve esasları, işin niteliği dikkate alınarak hangi işlerde uzaktan çalışmanın yapılamayacağı, verilerin korunması ve paylaşılmasına ilişkin işletme kurallarının uygulanması ile diğer hususların çıkartılacak yönetmelikle belirleneceği hususuna yer verilmesine karşın iki yıl içinde herhangi bir yönetmelik çıkartılmadı. Bu sebeple mevcut durumda İş Kanunu’nda yer alan hükümler doğrultusunda uzaktan çalışma yaptırılması mümkün.
Kapsamda Hangi İşler Var?
Söylediğimiz gibi; uzaktan çalışma zaten hayatımızda vardı ancak yasal olarak ismi konulmamıştı. Böyle olunca da işverenler bu şekilde işçi çalıştırmaya çekiniyorlar ve yükümlülükleri konusunda kararsız kalıyorlardı.
Getirilen düzenleme ile uzaktan çalışma; işçinin, işveren tarafından oluşturulan iş organizasyonu kapsamında iş görme edimini evinde ya da teknolojik iletişim araçları ile işyeri dışında yerine getirmesi esasına dayalı ve yazılı olarak kurulan iş ilişkisi olarak tanımlandı.
Yani bir işin uzaktan çalışma kapsamına girmesi için işçinin ya evinde ya da teknolojik iletişim araçları ile işyeri dışında çalışması gerekiyor.
Ayrıca söz konusu iş ilişkisinin yazılı olarak ve sözleşme ile kurulması yasal bir zorunluluk.
Hak Kaybı Var mı?
Getirilen düzenleme ile uzaktan çalışan işçilere negatif ayrımcılık yapılmasının da önüne geçilmeye çalışıldı. Buna göre uzaktan çalışan işçiler, esaslı neden olmadıkça salt iş sözleşmesinin niteliğinden ötürü emsal işçiye göre farklı işleme tabi tutulamıyor.
Ayrıca, işveren, uzaktan çalışma ilişkisiyle iş verdiği çalışanın yaptığı işin niteliğini dikkate alarak iş sağlığı ve güvenliği önlemleri hususunda;
- Çalışanı bilgilendirmek,
- Gerekli eğitimi vermek,
- Sağlık gözetimini sağlamak,
- Sağladığı ekipmanla ilgili gerekli iş güvenliği tedbirlerini almakla yükümlü.
Dolayısıyla işveren “nasıl olsa işçim evinde çalışıyor” düşüncesiyle iş sağlığı ve güvenliği önlemlerini almaktan kurtulamıyor. Örneğin, işçisini evinde bilgisayar karşısında çalıştırıyorsa “Ekranlı Araçlarla Çalışmalarda Sağlık Ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik” hükümlerine göre gerekli önlemleri alıp eğitimleri vermek zorunda kalacak.
Sözleşmede Neler Olmalı?
Uzaktan çalışma yoluyla işçi istihdam edecek işveren işçisiyle kanunda belirtilen iş sözleşmesini imzalamak zorunda.
Bu iş sözleşmesinde;
- İşin tanımı,
- İşin yapılma şekli,
- İşin süresi,
- İşin yapılacağı yer,
- Ücret ve ücretin ödenmesine ilişkin hususlar,
- İşveren tarafından sağlanan ekipman,
- Verilen ekipmanın korunmasına ilişkin yükümlülükler,
- İşverenin işçiyle nasıl iletişim kuracağı,
- Genel ve özel çalışma şartları
08.01.2018
Dr. Mehmet BULUT
İş ve Sosyal Güvenlik Uzmanı
Twitter: @mhmtblt79
Dr. Mehmet BULUT
İş ve Sosyal Güvenlik Uzmanı
Twitter: @mhmtblt79
