İstihdam Teşviklerinde Destek Primi Kapsamda Değil…
Ülkemizde mevcut durumda 17 farklı istihdam teşviki uygulanıyor. Her teşvikin uygulama alanı ve şartları ise birbirinden farklılık gösteriyor. Son olarak 7256 sayılı Torba Kanun ile birlikte üç yeni istihdam teşviki uygulaması getirildi ve önceki teşviklerin de uzatılmasının önü açıldı.
İşverenler ve mali müşavirler bu dağınık teşvik düzenlemeleri karşısında çoğu zaman mevzuatı takip etmekte zorlanıyor. Bu sebeple de bazen yararlanmaları mümkün olan teşvikten yararlanmıyorlar bazen de teşviklerden hatalı olarak yararlanıyorlar ve daha sonra yararlandıkları yersiz teşvik tutarlarını gecikme zammı ve gecikme cezasıyla geri ödemek zorunda kalıyorlar. Bu sebeple teşvik kurallarının bilinmesi ve bu konuda profesyonel destek alınması önemli.
Sigortalı Kapsamı Önemli
Bahsettiğimiz gibi her teşvikin kendi içinde bazı kuralları mevcut. Bu kurallar çalıştırılan sigortalılar ve işverenler/işyerleri yönünden farklılık gösterebiliyor. Ancak genel olarak prim teşviklerinde uygulanmakta olan bir kural mevcut. Bu da sosyal güvenlik destek primine tabi olarak çalışanlar açısından prim teşviklerinden faydalanılamıyor olması. 5 puanlık prim indirimi, 6 puanlık prim indirimi, 4447 sayılı Kanun uyarınca uygulanan istihdam teşvikleri, engelli istihdamı teşviki bu uygulamaların başında geliyor.
Örneğin, 7256 sayılı Torba Kanun ile 4447 sayılı Kanuna eklenen Geçici 28 inci madde ile getirilen istihdam teşvikine göre; 5335 sayılı Kanunun 30 uncu maddesinin ikinci fıkrası kapsamına giren kurum ve kuruluşlara ait işyerleri ile 2886 sayılı Kanuna, 4734 sayılı Kanuna ve uluslararası anlaşma hükümlerine istinaden yapılan alım ve yapım işleri ile 4734 sayılı Kanundan istisna olan alım ve yapım işlerine ilişkin işyerleri ile sosyal güvenlik destek primine tabi çalışanlar, 5510 sayılı Kanunun ek 9 uncu maddesi kapsamında ev hizmetlerinde çalışan sigortalılar ve yurt dışında çalışan sigortalılar hakkında teşvik hükümleri uygulanmıyor.
Neden Kapsam Dışı?
Bilindiği üzere istihdam teşviklerinin genelinde güdülen amaç, ek istihdam sağlamak ve işsizlik oranını azaltmak. Bunun yanı sıra içerdiği kurallar itibariyle kayıtdışı istihdamı azaltmak da zımni bir amaç olarak karşımıza çıkıyor. Bu itibarla teşviklerin, çalışmamaları halinde işsiz niteliğinde sayılacak kişiler için uygulandığını söylemek yanlış olmayacaktır.
Bu sebeple de emekli olup çalışmaya devam eden ve bu sebeple de sosyal güvenlik destek primine tabi olarak çalışan sigortalılar yönünden prim teşviklerinden yararlanmak mümkün olmuyor.
Faiziyle İade Söz Konusu
Şayet bir işyerinde, emekli olup çalışan bir sigortalı sosyal güvenlik destek primi ödenerek değil de tüm sigorta kollarına tabi olarak SGK’ya bildirilirse söz konusu sigortalı açısından yararlanılan teşvik tutarlarının gecikme zammı ve gecikme cezasıyla iadesi gerekiyor.
Böyle bir durumun tespiti halinde işverenlerin ilgili dönemler için iptal ve ek nitelikteki prim belgelerini vermeleri gerekiyor. Bu durumda ayrıca diğer sigortalılar için yararlanılan teşvik ve indirimlerin iptali söz konusu olmuyor.
Ülkemizde mevcut durumda 17 farklı istihdam teşviki uygulanıyor. Her teşvikin uygulama alanı ve şartları ise birbirinden farklılık gösteriyor. Son olarak 7256 sayılı Torba Kanun ile birlikte üç yeni istihdam teşviki uygulaması getirildi ve önceki teşviklerin de uzatılmasının önü açıldı.
İşverenler ve mali müşavirler bu dağınık teşvik düzenlemeleri karşısında çoğu zaman mevzuatı takip etmekte zorlanıyor. Bu sebeple de bazen yararlanmaları mümkün olan teşvikten yararlanmıyorlar bazen de teşviklerden hatalı olarak yararlanıyorlar ve daha sonra yararlandıkları yersiz teşvik tutarlarını gecikme zammı ve gecikme cezasıyla geri ödemek zorunda kalıyorlar. Bu sebeple teşvik kurallarının bilinmesi ve bu konuda profesyonel destek alınması önemli.
Sigortalı Kapsamı Önemli
Bahsettiğimiz gibi her teşvikin kendi içinde bazı kuralları mevcut. Bu kurallar çalıştırılan sigortalılar ve işverenler/işyerleri yönünden farklılık gösterebiliyor. Ancak genel olarak prim teşviklerinde uygulanmakta olan bir kural mevcut. Bu da sosyal güvenlik destek primine tabi olarak çalışanlar açısından prim teşviklerinden faydalanılamıyor olması. 5 puanlık prim indirimi, 6 puanlık prim indirimi, 4447 sayılı Kanun uyarınca uygulanan istihdam teşvikleri, engelli istihdamı teşviki bu uygulamaların başında geliyor.
Örneğin, 7256 sayılı Torba Kanun ile 4447 sayılı Kanuna eklenen Geçici 28 inci madde ile getirilen istihdam teşvikine göre; 5335 sayılı Kanunun 30 uncu maddesinin ikinci fıkrası kapsamına giren kurum ve kuruluşlara ait işyerleri ile 2886 sayılı Kanuna, 4734 sayılı Kanuna ve uluslararası anlaşma hükümlerine istinaden yapılan alım ve yapım işleri ile 4734 sayılı Kanundan istisna olan alım ve yapım işlerine ilişkin işyerleri ile sosyal güvenlik destek primine tabi çalışanlar, 5510 sayılı Kanunun ek 9 uncu maddesi kapsamında ev hizmetlerinde çalışan sigortalılar ve yurt dışında çalışan sigortalılar hakkında teşvik hükümleri uygulanmıyor.
Neden Kapsam Dışı?
Bilindiği üzere istihdam teşviklerinin genelinde güdülen amaç, ek istihdam sağlamak ve işsizlik oranını azaltmak. Bunun yanı sıra içerdiği kurallar itibariyle kayıtdışı istihdamı azaltmak da zımni bir amaç olarak karşımıza çıkıyor. Bu itibarla teşviklerin, çalışmamaları halinde işsiz niteliğinde sayılacak kişiler için uygulandığını söylemek yanlış olmayacaktır.
Bu sebeple de emekli olup çalışmaya devam eden ve bu sebeple de sosyal güvenlik destek primine tabi olarak çalışan sigortalılar yönünden prim teşviklerinden yararlanmak mümkün olmuyor.
Faiziyle İade Söz Konusu
Şayet bir işyerinde, emekli olup çalışan bir sigortalı sosyal güvenlik destek primi ödenerek değil de tüm sigorta kollarına tabi olarak SGK’ya bildirilirse söz konusu sigortalı açısından yararlanılan teşvik tutarlarının gecikme zammı ve gecikme cezasıyla iadesi gerekiyor.
Böyle bir durumun tespiti halinde işverenlerin ilgili dönemler için iptal ve ek nitelikteki prim belgelerini vermeleri gerekiyor. Bu durumda ayrıca diğer sigortalılar için yararlanılan teşvik ve indirimlerin iptali söz konusu olmuyor.
