İşçi-işveren arasında düzenlenen arabuluculuk tutanaklarında en sık yapılan 10 hata
7036 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu ile işçi-işveren uyuşmazlıklarında dava şartı olarak getirilen arabuluculuk uygulaması, iş uyuşmazlıklarının daha hızlı ve düşük maliyetle çözümünü amaçlamaktadır. Ancak uygulamada, düzenlenen arabuluculuk tutanaklarında yapılan hatalar, ilerleyen süreçte hak kayıplarına, ihtilafların yeniden yargıya taşınmasına ve anlaşmaların geçersiz sayılmasına sebebiyet verebilmektedir.
1. Tarafların kimlik bilgilerinin eksik veya hatalı yazılması
Tarafların adı-soyadı, T.C. kimlik numarası, adresi gibi temel bilgilerin eksik veya hatalı yazılması, tutanağın geçerliliğini tartışmalı hâle getirebilir. Özellikle tüzel kişilerde yetkili temsilcinin belirtilmemesi veya temsil yetkisinin belgelenmemesi ciddi bir sakatlık sebebidir.
2. Taleplerin belirsiz veya genel ifadelerle yazılması
Tutanakta “tüm hak ve alacaklar” gibi genel geçer ifadelerle yapılan anlaşmalar, ileride açılacak davalarda “belirsizlik” gerekçesiyle hükümsüz sayılabilir. Alacak türlerinin (kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, fazla mesai vs.) ve miktarlarının açıkça belirtilmesi gerekir.
3. Ödeme şartlarının belirsizliği
Anlaşma bedelinin nasıl ve ne zaman ödeneceğine dair açık hüküm bulunmaması hâlinde, taraflar arasında yeni bir uyuşmazlık doğabilir. Özellikle taksitli ödemelerde ödeme planı ve faiz oranı net biçimde yazılmalıdır.
4. Vergi ve SGK yükümlülüklerinin düzenlenmemesi
Özellikle ücret, fazla mesai gibi ödemelerde gelir vergisi ve SGK prim yükümlülüğünün hangi tarafa ait olduğu belirtilmelidir. Her bir ödemenin net ve brüt tutarları ayrı ayrı yazılmalıdır. Aksi hâlde işveren, sonradan doğabilecek vergi ve SGK cezalarıyla karşı karşıya kalabileceği gibi, SGK teşvikleri açısından da sorun yaşayabilecektir.
5. Arabulucunun tarafsızlık ilkesine aykırı davranışı
Arabulucunun, taraflardan biri lehine yönlendirme yapması veya süreci yönlendirici bir tutum sergilemesi, tutanağın iptaliyle sonuçlanabilecek ciddi bir usul hatasıdır.
6. Zorla veya baskı altında imzalanan tutanaklar
Özellikle işçi açısından, istifa baskısı veya ödemeyi alma karşılığında imzaya zorlanma gibi durumlar söz konusu olduğunda, bu tutanakların iptali mümkündür. Bu tür durumların ispatı hâlinde anlaşma geçersiz sayılabilir.
7. İbraname ve feragat hükümlerinin usule aykırı yazılması
İşçinin haklarından feragat ettiğine ilişkin ifadelerin açık, anlaşılır ve irade fesadı olmadan yazılması gerekir. Aksi durumda bu hükümler geçersiz sayılır. Ayrıca ibranamelerin geçerliliği 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun 420. maddesi uyarınca özel şartlara tabidir. Bu şartları taşıyan arabulucu tutanağı, aynı zamanda ibraname yerine geçecektir.
8. Arabuluculuk süresinin aşılması
Arabuluculuk süresi 3 hafta olup, en fazla 1 hafta uzatılabilir. Bu sürelere riayet edilmeden yapılan anlaşmaların dava şartı olarak geçerliliği tartışmalı olabilir.
9. Tutanakta anlaşmaya varılamayan konuların belirtilmemesi
Bazı konularda anlaşma sağlanıp bazı konularda sağlanamamışsa, bu hususların açıkça belirtilmesi gerekir. Aksi hâlde ileride açılacak davalarda hangi konuların çözüme kavuşturulup hangilerinin kaldığı belirsiz olacaktır.
10. Arabuluculuk tutanaklarının UYAP’a girilmemesi veya usule uygun hazırlanmaması
Kanunen yapılan anlaşmaların arabulucu tarafından UYAP sistemine işlenmesi zorunludur. Ayrıca tutanakta arabulucunun imzası, tarafların ve/veya vekillerinin imzaları eksikse bu belge hukuki geçerlilik taşımaz.
İşçi-işveren uyuşmazlıklarında arabuluculuk süreci, yargılamaya alternatif önemli bir çözüm yolu olsa da, sürecin ve belgelerin usule uygun yürütülmesi büyük önem taşımaktadır. Yukarıda belirtilen hatalardan kaçınılması, hem taraflar arasında kalıcı bir çözüm sağlanmasına hem de ileride doğabilecek hukuki sorunların önlenmesine hizmet edecektir.
20.04.2025
Dr. Sadettin Orhan
İş ve Sosyal Güvenlik Uzmanı
E. SGK Müfettişi
7036 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu ile işçi-işveren uyuşmazlıklarında dava şartı olarak getirilen arabuluculuk uygulaması, iş uyuşmazlıklarının daha hızlı ve düşük maliyetle çözümünü amaçlamaktadır. Ancak uygulamada, düzenlenen arabuluculuk tutanaklarında yapılan hatalar, ilerleyen süreçte hak kayıplarına, ihtilafların yeniden yargıya taşınmasına ve anlaşmaların geçersiz sayılmasına sebebiyet verebilmektedir.
1. Tarafların kimlik bilgilerinin eksik veya hatalı yazılması
Tarafların adı-soyadı, T.C. kimlik numarası, adresi gibi temel bilgilerin eksik veya hatalı yazılması, tutanağın geçerliliğini tartışmalı hâle getirebilir. Özellikle tüzel kişilerde yetkili temsilcinin belirtilmemesi veya temsil yetkisinin belgelenmemesi ciddi bir sakatlık sebebidir.
2. Taleplerin belirsiz veya genel ifadelerle yazılması
Tutanakta “tüm hak ve alacaklar” gibi genel geçer ifadelerle yapılan anlaşmalar, ileride açılacak davalarda “belirsizlik” gerekçesiyle hükümsüz sayılabilir. Alacak türlerinin (kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, fazla mesai vs.) ve miktarlarının açıkça belirtilmesi gerekir.
3. Ödeme şartlarının belirsizliği
Anlaşma bedelinin nasıl ve ne zaman ödeneceğine dair açık hüküm bulunmaması hâlinde, taraflar arasında yeni bir uyuşmazlık doğabilir. Özellikle taksitli ödemelerde ödeme planı ve faiz oranı net biçimde yazılmalıdır.
4. Vergi ve SGK yükümlülüklerinin düzenlenmemesi
Özellikle ücret, fazla mesai gibi ödemelerde gelir vergisi ve SGK prim yükümlülüğünün hangi tarafa ait olduğu belirtilmelidir. Her bir ödemenin net ve brüt tutarları ayrı ayrı yazılmalıdır. Aksi hâlde işveren, sonradan doğabilecek vergi ve SGK cezalarıyla karşı karşıya kalabileceği gibi, SGK teşvikleri açısından da sorun yaşayabilecektir.
5. Arabulucunun tarafsızlık ilkesine aykırı davranışı
Arabulucunun, taraflardan biri lehine yönlendirme yapması veya süreci yönlendirici bir tutum sergilemesi, tutanağın iptaliyle sonuçlanabilecek ciddi bir usul hatasıdır.
6. Zorla veya baskı altında imzalanan tutanaklar
Özellikle işçi açısından, istifa baskısı veya ödemeyi alma karşılığında imzaya zorlanma gibi durumlar söz konusu olduğunda, bu tutanakların iptali mümkündür. Bu tür durumların ispatı hâlinde anlaşma geçersiz sayılabilir.
7. İbraname ve feragat hükümlerinin usule aykırı yazılması
İşçinin haklarından feragat ettiğine ilişkin ifadelerin açık, anlaşılır ve irade fesadı olmadan yazılması gerekir. Aksi durumda bu hükümler geçersiz sayılır. Ayrıca ibranamelerin geçerliliği 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun 420. maddesi uyarınca özel şartlara tabidir. Bu şartları taşıyan arabulucu tutanağı, aynı zamanda ibraname yerine geçecektir.
8. Arabuluculuk süresinin aşılması
Arabuluculuk süresi 3 hafta olup, en fazla 1 hafta uzatılabilir. Bu sürelere riayet edilmeden yapılan anlaşmaların dava şartı olarak geçerliliği tartışmalı olabilir.
9. Tutanakta anlaşmaya varılamayan konuların belirtilmemesi
Bazı konularda anlaşma sağlanıp bazı konularda sağlanamamışsa, bu hususların açıkça belirtilmesi gerekir. Aksi hâlde ileride açılacak davalarda hangi konuların çözüme kavuşturulup hangilerinin kaldığı belirsiz olacaktır.
10. Arabuluculuk tutanaklarının UYAP’a girilmemesi veya usule uygun hazırlanmaması
Kanunen yapılan anlaşmaların arabulucu tarafından UYAP sistemine işlenmesi zorunludur. Ayrıca tutanakta arabulucunun imzası, tarafların ve/veya vekillerinin imzaları eksikse bu belge hukuki geçerlilik taşımaz.
İşçi-işveren uyuşmazlıklarında arabuluculuk süreci, yargılamaya alternatif önemli bir çözüm yolu olsa da, sürecin ve belgelerin usule uygun yürütülmesi büyük önem taşımaktadır. Yukarıda belirtilen hatalardan kaçınılması, hem taraflar arasında kalıcı bir çözüm sağlanmasına hem de ileride doğabilecek hukuki sorunların önlenmesine hizmet edecektir.
20.04.2025
Dr. Sadettin Orhan
İş ve Sosyal Güvenlik Uzmanı
E. SGK Müfettişi
