Fazla Çalışma Ücreti Yerine Serbest Zaman
Çalışma hayatında fazla çalışma uygulaması ile sıkça karşılaşılıyor ve bu durumlarda işverenlerin fazla çalışma yapan işçisine fazla çalışma ücreti ödemesi gerekiyor.
İş Kanunu’na göre 45 saati aşan çalışmalar fazla çalışma olarak, çalışma saatlerinin 45 saatin altında belirlendiği durumlarda ise 45 saate kadar olan çalışmalar fazla sürelerle çalışma olarak adlandırılmış. Bu durumlarda ücret; işçinin normal çalışma ücretinin saat başına düşen miktarının fazla çalışma ise %50, fazla sürelerle çalışma ise %25 arttırılması suretiyle ödenmesi gerekiyor. Ancak söz konusu artırımlı ücret yerine işçiye serbest zaman kullandırılması da mümkün. Ancak bunun bazı şartları var.
İşçinin Talebi Gerekiyor
Fazla çalışma veya fazla süreli çalışma karşılığında zamlı ücret yerine serbest zaman kullanılmasında en önemli koşul işçinin talebinin bulunması. Dolayısıyla bir bakıma serbest zaman uygulaması için işçinin onayı alınması gerekiyor.
Bununla birlikte işçi, fazla çalışma ücreti yerine serbest zaman talebini geri çekebilir ve serbest zaman yerine tekrar zamlı ücret isteyebilir.
Serbest Zaman Süresi Ne Kadar?
Kullanılacak serbest zaman süresi çalışmanın fazla veya fazla süreli olmasına göre değişiyor. Buna göre, işçi talep ederse fazla çalıştığı her saat karşılığında bir saat otuz dakikayı, fazla sürelerle çalıştığı her saat karşılığında bir saat on beş dakikayı serbest zaman olarak kullanabilir.
Serbest Zaman Ne Zaman Kullanılmalı?
İşçi hak ettiği fazla çalışma ücreti yerine talep ettiği serbest zamanı çalışma süreleri içinde ve işverenin uygun gördüğü bir tarihte kullanması gerekiyor. Buna göre;
Bununla birlikte işçinin serbest zamanı ücretinde bir indirim olmadan ve 6 ay içinde kullanması gerekiyor. Şayet 6 aylık süre içinde serbest zaman talebi karşılanmaz ise fazla çalışma ücretinin ödenmesi gerekir.
Tatil Ücreti İçin Serbest Zaman Mümkün mü?
Serbest zaman uygulaması hakkında dikkat edilmesi gereken hususlardan birisi sadece fazla çalışma/fazla süreli çalışma ücreti yerine uygulanabilmesidir. Buna göre, işçilere ulusal bayram ve genel tatil günleri için ödenmesi gereken ekstra ücret ödemeleri yerine serbest zaman kullandırılması mümkün değil.
Bunun yanı sıra işverenin işçiyi kullandırması gereken hafta tatilinde çalıştırması durumunda ödenen ücret yerine serbest zaman uygulanması da uygun değil.
Eksik Gün Bildirimi Yapılmaz
Uygulamada serbest zaman ile ilgili işverenlerin yaptıkları hatalardan birisi de serbest zaman süreleri için eksik gün bildiriminde bulunup eksik SGK primi ödenmesi. Şayet işçi fazla çalışma ücreti yerine serbest zamanı tercih etmişse söz konusu süreler çalışılmış gibi kabul edilmeli ve eksik gün bildiriminde bulunulmamalıdır.
Çalışma hayatında fazla çalışma uygulaması ile sıkça karşılaşılıyor ve bu durumlarda işverenlerin fazla çalışma yapan işçisine fazla çalışma ücreti ödemesi gerekiyor.
İş Kanunu’na göre 45 saati aşan çalışmalar fazla çalışma olarak, çalışma saatlerinin 45 saatin altında belirlendiği durumlarda ise 45 saate kadar olan çalışmalar fazla sürelerle çalışma olarak adlandırılmış. Bu durumlarda ücret; işçinin normal çalışma ücretinin saat başına düşen miktarının fazla çalışma ise %50, fazla sürelerle çalışma ise %25 arttırılması suretiyle ödenmesi gerekiyor. Ancak söz konusu artırımlı ücret yerine işçiye serbest zaman kullandırılması da mümkün. Ancak bunun bazı şartları var.
İşçinin Talebi Gerekiyor
Fazla çalışma veya fazla süreli çalışma karşılığında zamlı ücret yerine serbest zaman kullanılmasında en önemli koşul işçinin talebinin bulunması. Dolayısıyla bir bakıma serbest zaman uygulaması için işçinin onayı alınması gerekiyor.
Bununla birlikte işçi, fazla çalışma ücreti yerine serbest zaman talebini geri çekebilir ve serbest zaman yerine tekrar zamlı ücret isteyebilir.
Serbest Zaman Süresi Ne Kadar?
Kullanılacak serbest zaman süresi çalışmanın fazla veya fazla süreli olmasına göre değişiyor. Buna göre, işçi talep ederse fazla çalıştığı her saat karşılığında bir saat otuz dakikayı, fazla sürelerle çalıştığı her saat karşılığında bir saat on beş dakikayı serbest zaman olarak kullanabilir.
Serbest Zaman Ne Zaman Kullanılmalı?
İşçi hak ettiği fazla çalışma ücreti yerine talep ettiği serbest zamanı çalışma süreleri içinde ve işverenin uygun gördüğü bir tarihte kullanması gerekiyor. Buna göre;
- İşyerinde çalışılmayan günlerde,
- İş sözleşmesi veya toplu iş sözleşmesi ile izinli sayılan günlerde,
- Kanunen tatil kabul edilmiş günlerde
Bununla birlikte işçinin serbest zamanı ücretinde bir indirim olmadan ve 6 ay içinde kullanması gerekiyor. Şayet 6 aylık süre içinde serbest zaman talebi karşılanmaz ise fazla çalışma ücretinin ödenmesi gerekir.
Tatil Ücreti İçin Serbest Zaman Mümkün mü?
Serbest zaman uygulaması hakkında dikkat edilmesi gereken hususlardan birisi sadece fazla çalışma/fazla süreli çalışma ücreti yerine uygulanabilmesidir. Buna göre, işçilere ulusal bayram ve genel tatil günleri için ödenmesi gereken ekstra ücret ödemeleri yerine serbest zaman kullandırılması mümkün değil.
Bunun yanı sıra işverenin işçiyi kullandırması gereken hafta tatilinde çalıştırması durumunda ödenen ücret yerine serbest zaman uygulanması da uygun değil.
Eksik Gün Bildirimi Yapılmaz
Uygulamada serbest zaman ile ilgili işverenlerin yaptıkları hatalardan birisi de serbest zaman süreleri için eksik gün bildiriminde bulunup eksik SGK primi ödenmesi. Şayet işçi fazla çalışma ücreti yerine serbest zamanı tercih etmişse söz konusu süreler çalışılmış gibi kabul edilmeli ve eksik gün bildiriminde bulunulmamalıdır.
27.11.2017
Dr. Mehmet BULUT
İş ve Sosyal Güvenlik Uzmanı
Twitter: @mhmtblt79
Dr. Mehmet BULUT
İş ve Sosyal Güvenlik Uzmanı
Twitter: @mhmtblt79
