İşveren Doğum İzninde Ücret Öder mi?
Ülkemizde kadınların işgücüne katılım oranı çok düşük seviyelerde. Son TÜİK verilerine göre bu oran %34 olarak gerçekleşti. ILO verilerine göre ise ülkemizde kadınların sadece %27’si ücretli olarak çalışıyor, %12’si iş arayışında ve %61’i herhangi bir iş arayışında değil.
Kadınların işgücüne katılım oranının bu denli düşük olmasının sebebi ise kadın çalışanlara bakış açısı. ILO’nun yapmış olduğu çalışmaya göre Türkiye’de kadınların %34’ü kadınların ücretli olarak çalışması gerektiğini düşünüyor. Erkeklerin ise sadece %28’i kadınların çalışabileceği görüşünde.
Ülkemizdeki bu rakamları belirleyen en önemli sebeplerden birisi de kadınların anne olduktan sonra çalışma hayatından uzaklaşmaları. Ne yazık ki işverenler doğum yapan kadınları işyerinde istikrarı sağlama adına çalıştırmamayı tercih edebiliyorlar.
İçinde bulunulan bu negatif görünüme karşı son yıllarda kadın istihdamını artırmak ve doğumun istihdama olumsuz etkisini azaltmak için çok önemli yasal düzenlemeler yapıldı. Bu yazımızda doğum için alınan izinlerde işverenin ücret yükümlülüğünü ele alacağız.
Rapor Parası mı Ücret mi?
İş Kanunu gereğince, işçi statüsünde bulunan annelerin doğumdan önce 8 ve doğumdan sonra 8 hafta olmak üzere toplam 16 haftalık süre için çalıştırılmamaları gerekiyor. Şayet çoğul gebelik olursa doğumdan önce çalıştırılmayacak 8 haftalık süreye 2 hafta daha süre ekleniyor.
Doğum iznine ayrılan kadın işçiye izinli olduğu süre içerisinde SGK tarafından geçici iş göremezlik ödeneği ödenir. Doğum rapor parası diye de bilinen bu ödeme iş göremezlik süresi boyunca sigortalıya ödenir. Geçici iş göremezlik ödeneği yani doğum rapor parası, yatarak tedavilerde günlük kazancının yarısı, ayaktan tedavilerde ise üçte ikisi.
Ayrıca söz konusu rapor parasının ödenebilmesi için kadın işçi için doğumdan önceki bir yıl içinde en az 90 gün kısa vadeli sigorta primi bildirilmiş olması gerekli.
Doğum izni süresi içerisinde işverenin işçiye ücretini ödeme zorunluluğu yok. Ancak işveren isterse bu süre içinde işçisine ücret ödeyip daha sonra SGK’dan alınan rapor parasını işçiden isteyebilir.
Bunu yanı sıra doğum izninde olduğunuz sürede işvereniniz ücret ödemezse Sosyal Güvenlik Kurumu’na prim ödenmesi de söz konusu olmaz.
Yarım Gün Çalışmada Ücret Nasıl?
Şayet anneye yukarıda belirttiğimiz izin süreleri yeterli gelmezse yarım gün izin isteme hakkı da var. Analık izninin bitiminden itibaren anneye;
İşçi anneler bu sürelerde yarım gün ücretsiz izinli sayılıyor. Dolayısıyla da ücretlerini yarım alıyorlar. Ancak aradaki fark İş-Kur tarafından ödenecek yarım çalışma ödeneği ile telafi ediliyor. Ancak bunun için işçinin adına doğum tarihinden önceki son üç yılda en az 600 gün SGK’ya prim ödenmiş olması gerekiyor.
Çocuk Okula Başlayana Kadar İzin
Kadın işçi isterse çocuğu okula başlayana kadar kısmi süreli çalışma yapmayı işvereninden talep edebiliyor. Bu durumda işverenin kadın işçiye çalıştığı süre kadar ücretini ödemesi gerekiyor. İşçinin kısmi süreli çalışma talebinin işverence karşılaması zorunlu ve bu sebeple iş sözleşmesi feshedilemiyor.
Ancak belirtelim ki anne işçiler için çocuk okula başlayana kadar yarım gün izin kullanma durumu bazı mesleklerde mümkün değil. Doktorlar, hemşire, ebe ve optisyenler ile mevsimlik işlerde çalışanlar bunlardan bazıları.
Ülkemizde kadınların işgücüne katılım oranı çok düşük seviyelerde. Son TÜİK verilerine göre bu oran %34 olarak gerçekleşti. ILO verilerine göre ise ülkemizde kadınların sadece %27’si ücretli olarak çalışıyor, %12’si iş arayışında ve %61’i herhangi bir iş arayışında değil.
Kadınların işgücüne katılım oranının bu denli düşük olmasının sebebi ise kadın çalışanlara bakış açısı. ILO’nun yapmış olduğu çalışmaya göre Türkiye’de kadınların %34’ü kadınların ücretli olarak çalışması gerektiğini düşünüyor. Erkeklerin ise sadece %28’i kadınların çalışabileceği görüşünde.
Ülkemizdeki bu rakamları belirleyen en önemli sebeplerden birisi de kadınların anne olduktan sonra çalışma hayatından uzaklaşmaları. Ne yazık ki işverenler doğum yapan kadınları işyerinde istikrarı sağlama adına çalıştırmamayı tercih edebiliyorlar.
İçinde bulunulan bu negatif görünüme karşı son yıllarda kadın istihdamını artırmak ve doğumun istihdama olumsuz etkisini azaltmak için çok önemli yasal düzenlemeler yapıldı. Bu yazımızda doğum için alınan izinlerde işverenin ücret yükümlülüğünü ele alacağız.
Rapor Parası mı Ücret mi?
İş Kanunu gereğince, işçi statüsünde bulunan annelerin doğumdan önce 8 ve doğumdan sonra 8 hafta olmak üzere toplam 16 haftalık süre için çalıştırılmamaları gerekiyor. Şayet çoğul gebelik olursa doğumdan önce çalıştırılmayacak 8 haftalık süreye 2 hafta daha süre ekleniyor.
Doğum iznine ayrılan kadın işçiye izinli olduğu süre içerisinde SGK tarafından geçici iş göremezlik ödeneği ödenir. Doğum rapor parası diye de bilinen bu ödeme iş göremezlik süresi boyunca sigortalıya ödenir. Geçici iş göremezlik ödeneği yani doğum rapor parası, yatarak tedavilerde günlük kazancının yarısı, ayaktan tedavilerde ise üçte ikisi.
Ayrıca söz konusu rapor parasının ödenebilmesi için kadın işçi için doğumdan önceki bir yıl içinde en az 90 gün kısa vadeli sigorta primi bildirilmiş olması gerekli.
Doğum izni süresi içerisinde işverenin işçiye ücretini ödeme zorunluluğu yok. Ancak işveren isterse bu süre içinde işçisine ücret ödeyip daha sonra SGK’dan alınan rapor parasını işçiden isteyebilir.
Bunu yanı sıra doğum izninde olduğunuz sürede işvereniniz ücret ödemezse Sosyal Güvenlik Kurumu’na prim ödenmesi de söz konusu olmaz.
Yarım Gün Çalışmada Ücret Nasıl?
Şayet anneye yukarıda belirttiğimiz izin süreleri yeterli gelmezse yarım gün izin isteme hakkı da var. Analık izninin bitiminden itibaren anneye;
- Birinci doğumda 2 ay,
- İkinci doğumda 4 ay,
- Sonraki doğumlarda ise 6 ay
İşçi anneler bu sürelerde yarım gün ücretsiz izinli sayılıyor. Dolayısıyla da ücretlerini yarım alıyorlar. Ancak aradaki fark İş-Kur tarafından ödenecek yarım çalışma ödeneği ile telafi ediliyor. Ancak bunun için işçinin adına doğum tarihinden önceki son üç yılda en az 600 gün SGK’ya prim ödenmiş olması gerekiyor.
Çocuk Okula Başlayana Kadar İzin
Kadın işçi isterse çocuğu okula başlayana kadar kısmi süreli çalışma yapmayı işvereninden talep edebiliyor. Bu durumda işverenin kadın işçiye çalıştığı süre kadar ücretini ödemesi gerekiyor. İşçinin kısmi süreli çalışma talebinin işverence karşılaması zorunlu ve bu sebeple iş sözleşmesi feshedilemiyor.
Ancak belirtelim ki anne işçiler için çocuk okula başlayana kadar yarım gün izin kullanma durumu bazı mesleklerde mümkün değil. Doktorlar, hemşire, ebe ve optisyenler ile mevsimlik işlerde çalışanlar bunlardan bazıları.
25.09.2017
Dr. Mehmet BULUT
İş ve Sosyal Güvenlik Uzmanı
Twitter: @mhmtblt79
Dr. Mehmet BULUT
İş ve Sosyal Güvenlik Uzmanı
Twitter: @mhmtblt79
