Ücret Geliri Beyanında Bilinmesi Gerekenler
Ülkemiz vergi sisteminde ücret gelirlerinin vergilendirilmesinde esas olan sistem kaynakta kesinti (tevkifat) yöntemi. Ancak bazı durumlarda ücret geliri elde edenlerin de beyanname vermeleri gerekebiliyor. Bu yükümlülükten haberdar olmama durumunda ise vergi cezaları ile karşı karşıya kalınıyor.
2020 yılında elde edilen beyana tabi ücret gelirlerinin, Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesi ile 31 Mart 2021 tarihine kadar beyan edilmesi gerekiyor. Bugünkü yazımızda ücret geliri beyanı ile ilgili bilinmesi gereken hususlardan bahsedeceğiz.
Tek İşverende Sınır 600.000 TL
2020 yılında tek işverenden alınmış ve kesinti suretiyle vergilendirilmiş ücret gelirlerinin vergi tarifesinin dördüncü gelir diliminde yer alan tutarı aşması durumunda yıllık beyanname ile beyan edilmesi gerekiyor. Buna göre; 2020 yılında tek işverenden alınmış ve kesinti suretiyle vergilendirilmiş ücret gelirlerinin 600.000 TL’yi aşması durumunda yıllık beyanname verilecek. Şayet bu tutar aşılmazsa yıllık beyanname verilmesi gerekmiyor ve diğer gelirler için beyanname verilmesi halinde bu gelirler beyannameye dâhil edilmiyor.
Tek İşveren Yanında Çalışmada Özellikli Durumlar
Bazı durumlarda işçinin tek işveren yanında çalışıp çalışmadığı hususunda soru işaretleri ortaya çıkabiliyor. Aşağıdaki hallerde, hizmet erbabının ücretlerinin tek işverenden elde edildiği kabul ediliyor:
• İki ayrı özel sektör firmasının birleşmesi (devir, nev’i değişikliği ve bölünme halleri dâhil).
• İş Kanunu kapsamında asıl işveren-alt işveren ilişkisi kurulan yerlerde çalışan hizmet erbabının, yıl içinde alt işvereninin değişmesi.
• Ortaklık halinde faaliyette bulunan işyerlerinde, ortaklardan herhangi birinin değişmesi.
Birden Fazla İşveren Varsa
Ücret gelirlerinin beyanında birden fazla işverenden ücret alınması durumu daha farklı esaslara tabi.
Birden fazla işverenden tevkif yoluyla vergilendirilmiş ücret geliri elde edilmesi halinde; birinci işverenden alınan ücret gelirleri de dâhil olmak üzere ücretler toplamı 2020 yılı için 600.000 TL’yi aşıyorsa yıllık beyanname ile beyan edilmesi gerekiyor.
Bunun yanı sıra, birden fazla işverenden ücret geliri elde eden mükelleflerin, birden sonraki işverenden alınan ücretleri toplamı gelir vergisi tarifesinin ikinci gelir diliminde yer alan tutarı (2020 yılı için 49.000 TL’yi) aşması durumunda da ücret gelirlerinin yıllık beyanname ile beyanı gerekiyor.
Burada dikkat edilmesi gereken üç nokta bulunuyor:
Birden Fazla İşveren Yanında Çalışma Sayılan Haller
Tek işveren yanında çalışma durumlarının tespitinde olduğu gibi birden fazla işveren yanında çalışma durumlarının tespitinde de dikkat edilmesi gereken bazı durumlar mevcut. Buna göre, aşağıdaki hallerde hizmet erbabının ücretlerinin birden fazla işverenden elde edildiği kabul ediliyor:
• Bir özel sektör işvereninin yanında çalışan hizmet erbabının, yıl içerisinde bu işverenden elde ettiği ücretinin yanı sıra, başka bir özel sektör işvereninden ya da kamu kurum veya kuruluşundan da elde ettiği ücret gelirleri.
• Aynı takvim yılı içinde bir özel sektör işvereninin yanında çalışmakta iken, işten ayrılarak başka bir özel sektör işvereninin yanında ya da kamu kurum veya kuruluşunda çalışmaya başlanılması nedeniyle elde ettiği ücret gelirleri.
• Aynı takvim yılı içinde, gelir veya kurumlar vergisi mükelleflerinin yanında çalışan hizmet erbabının, söz konusu mükelleflerin ortağı oldukları iş ortaklığı veya adi ortaklıklar bünyesinde çalışmaya başlamaları halinde elde ettikleri ücret gelirleri.
Kamuda İşyeri Değişenler Beyanname Verecek mi?
Kamuda görev alanların yıl içinde farklı yerlerde çalışmaları halinde birden fazla işveren tarafından çalıştırılıp çalıştırılmadıkları hususu bir diğer önemli konu olarak karşımıza çıkıyor. Buna göre, genel yönetim kapsamındaki idareler ile bu idarelere bağlı, ilgili ve ilişkili kurum ve kuruluşlarda (ticaret şirketleri hariç) çalışan personelin, yıl içerisinde bu kapsamdaki diğer kurum ve kuruluşlardan da ücret alması veya bu kapsamdaki diğer bir kurum ve kuruluşa nakil olması durumunda, elde ettikleri ücretler tek işverenden alınan ücret olarak değerlendirilecek.
Ancak, genel yönetim kapsamındaki idareler ile bu idarelere bağlı, ilgili ve ilişkili kurum ve kuruluşlarda çalışan personelin; aynı yıl içerisinde, bunlar dışında bir işverenden de ücret geliri elde etmesi veya görevinden ayrılarak bu kapsamda olmayan bir işveren nezdinde çalışmaya başlaması durumunda, söz konusu personelin ücret matrahları birbiri ile ilişkilendirilmeksizin her bir işverenden elde edilen ücret ayrı ayrı gelir vergisi tevkifatına tabi tutulması ve yukarıda açıkladığımız birden fazla işveren yanında çalışma durumuna göre beyana tabi tutulmaları gerekiyor.
Beyannamede Neler İndirilebilir?
Ücret gelirine ilişkin verilecek gelir vergisi beyannamesinde vergi matrahının tespitinde bildirilecek gelirlerden aşağıdaki indirimlerin yapılması mümkün:
1. Hayat/şahıs sigorta primleri (Beyan edilen gelirin %15'ini ve asgari ücretin yıllık tutarını aşmamak şartıyla mükellefin şahsına, eşine ve küçük çocuklarına ait hayat sigortalarına ödenen primlerin %50'si ile ölüm, kaza, hastalık, sağlık, engellilik, analık, doğum ve tahsil gibi şahıs sigorta primleri),
2. Eğitim ve sağlık harcamaları (beyan edilen gelirin %10’unu aşmaması, eğitim ve sağlık harcamalarının Türkiye’de yapılması, gelir veya kurumlar vergisi mükellefi olan gerçek veya tüzel kişilerden alınacak belgelerle tevsik edilmesi ve söz konusu harcamaların mükellefin kendisi, eşi ve küçük çocuklarına ilişkin olması şartlarıyla),
3. Engellilik indirimi (Bu indirimden bakmakla yükümlü olduğu engelli kişi bulunan hizmet erbabı da yararlanır. Birinci derece engelliler için 16.800 TL, ikinci derece engelliler için 9.480, üçüncü derece engelliler için 4.200 TL),
4. Beyan edilecek gelirden sınırlı olarak indirilebilecek bağış ve yardımlar ile tamamı indirilebilecek bağış ve yardımlar,
5. Sponsorluk harcamaları (Amatör spor dalları için %100’ü, profesyonel spor dalları için %50’si),
6. Cumhurbaşkanınca başlatılan yardım kampanyalarına makbuz karşılığı yapılan ayni ve nakdi bağışlar,
7. İktisadi işletmeleri hariç, Türkiye Kızılay Derneğine ve Türkiye Yeşilay Cemiyetine makbuz karşılığı yapılan nakdi bağış ve yardımlar,
8. Bireysel katılım yatırımcısı indirimi.
Ülkemiz vergi sisteminde ücret gelirlerinin vergilendirilmesinde esas olan sistem kaynakta kesinti (tevkifat) yöntemi. Ancak bazı durumlarda ücret geliri elde edenlerin de beyanname vermeleri gerekebiliyor. Bu yükümlülükten haberdar olmama durumunda ise vergi cezaları ile karşı karşıya kalınıyor.
2020 yılında elde edilen beyana tabi ücret gelirlerinin, Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesi ile 31 Mart 2021 tarihine kadar beyan edilmesi gerekiyor. Bugünkü yazımızda ücret geliri beyanı ile ilgili bilinmesi gereken hususlardan bahsedeceğiz.
Tek İşverende Sınır 600.000 TL
2020 yılında tek işverenden alınmış ve kesinti suretiyle vergilendirilmiş ücret gelirlerinin vergi tarifesinin dördüncü gelir diliminde yer alan tutarı aşması durumunda yıllık beyanname ile beyan edilmesi gerekiyor. Buna göre; 2020 yılında tek işverenden alınmış ve kesinti suretiyle vergilendirilmiş ücret gelirlerinin 600.000 TL’yi aşması durumunda yıllık beyanname verilecek. Şayet bu tutar aşılmazsa yıllık beyanname verilmesi gerekmiyor ve diğer gelirler için beyanname verilmesi halinde bu gelirler beyannameye dâhil edilmiyor.
Tek İşveren Yanında Çalışmada Özellikli Durumlar
Bazı durumlarda işçinin tek işveren yanında çalışıp çalışmadığı hususunda soru işaretleri ortaya çıkabiliyor. Aşağıdaki hallerde, hizmet erbabının ücretlerinin tek işverenden elde edildiği kabul ediliyor:
• İki ayrı özel sektör firmasının birleşmesi (devir, nev’i değişikliği ve bölünme halleri dâhil).
• İş Kanunu kapsamında asıl işveren-alt işveren ilişkisi kurulan yerlerde çalışan hizmet erbabının, yıl içinde alt işvereninin değişmesi.
• Ortaklık halinde faaliyette bulunan işyerlerinde, ortaklardan herhangi birinin değişmesi.
Birden Fazla İşveren Varsa
Ücret gelirlerinin beyanında birden fazla işverenden ücret alınması durumu daha farklı esaslara tabi.
Birden fazla işverenden tevkif yoluyla vergilendirilmiş ücret geliri elde edilmesi halinde; birinci işverenden alınan ücret gelirleri de dâhil olmak üzere ücretler toplamı 2020 yılı için 600.000 TL’yi aşıyorsa yıllık beyanname ile beyan edilmesi gerekiyor.
Bunun yanı sıra, birden fazla işverenden ücret geliri elde eden mükelleflerin, birden sonraki işverenden alınan ücretleri toplamı gelir vergisi tarifesinin ikinci gelir diliminde yer alan tutarı (2020 yılı için 49.000 TL’yi) aşması durumunda da ücret gelirlerinin yıllık beyanname ile beyanı gerekiyor.
Burada dikkat edilmesi gereken üç nokta bulunuyor:
- Birden sonraki işverenden alınan ücretlerinin toplamı, 49.000 TL’lik tutarı aşmamakla birlikte birinci işverenden elde edilen dâhil, ücret gelirleri toplamı 600.000 TL’lik tutarı aşan mükellefler yıllık beyanname vermeli.
- Birden fazla işverenden ücret alınması halinde, birinci işverenden alınan ücretin hangisi olacağı ücretli tarafından serbestçe belirlenebilir.
- Yıllık beyanname ile beyan edilen gelir unsurları ile ilgili olarak yıl içinde tevkif suretiyle ödenen vergiler beyannamede hesaplanan gelir vergisinden mahsup edilmelidir.
Birden Fazla İşveren Yanında Çalışma Sayılan Haller
Tek işveren yanında çalışma durumlarının tespitinde olduğu gibi birden fazla işveren yanında çalışma durumlarının tespitinde de dikkat edilmesi gereken bazı durumlar mevcut. Buna göre, aşağıdaki hallerde hizmet erbabının ücretlerinin birden fazla işverenden elde edildiği kabul ediliyor:
• Bir özel sektör işvereninin yanında çalışan hizmet erbabının, yıl içerisinde bu işverenden elde ettiği ücretinin yanı sıra, başka bir özel sektör işvereninden ya da kamu kurum veya kuruluşundan da elde ettiği ücret gelirleri.
• Aynı takvim yılı içinde bir özel sektör işvereninin yanında çalışmakta iken, işten ayrılarak başka bir özel sektör işvereninin yanında ya da kamu kurum veya kuruluşunda çalışmaya başlanılması nedeniyle elde ettiği ücret gelirleri.
• Aynı takvim yılı içinde, gelir veya kurumlar vergisi mükelleflerinin yanında çalışan hizmet erbabının, söz konusu mükelleflerin ortağı oldukları iş ortaklığı veya adi ortaklıklar bünyesinde çalışmaya başlamaları halinde elde ettikleri ücret gelirleri.
Kamuda İşyeri Değişenler Beyanname Verecek mi?
Kamuda görev alanların yıl içinde farklı yerlerde çalışmaları halinde birden fazla işveren tarafından çalıştırılıp çalıştırılmadıkları hususu bir diğer önemli konu olarak karşımıza çıkıyor. Buna göre, genel yönetim kapsamındaki idareler ile bu idarelere bağlı, ilgili ve ilişkili kurum ve kuruluşlarda (ticaret şirketleri hariç) çalışan personelin, yıl içerisinde bu kapsamdaki diğer kurum ve kuruluşlardan da ücret alması veya bu kapsamdaki diğer bir kurum ve kuruluşa nakil olması durumunda, elde ettikleri ücretler tek işverenden alınan ücret olarak değerlendirilecek.
Ancak, genel yönetim kapsamındaki idareler ile bu idarelere bağlı, ilgili ve ilişkili kurum ve kuruluşlarda çalışan personelin; aynı yıl içerisinde, bunlar dışında bir işverenden de ücret geliri elde etmesi veya görevinden ayrılarak bu kapsamda olmayan bir işveren nezdinde çalışmaya başlaması durumunda, söz konusu personelin ücret matrahları birbiri ile ilişkilendirilmeksizin her bir işverenden elde edilen ücret ayrı ayrı gelir vergisi tevkifatına tabi tutulması ve yukarıda açıkladığımız birden fazla işveren yanında çalışma durumuna göre beyana tabi tutulmaları gerekiyor.
Beyannamede Neler İndirilebilir?
Ücret gelirine ilişkin verilecek gelir vergisi beyannamesinde vergi matrahının tespitinde bildirilecek gelirlerden aşağıdaki indirimlerin yapılması mümkün:
1. Hayat/şahıs sigorta primleri (Beyan edilen gelirin %15'ini ve asgari ücretin yıllık tutarını aşmamak şartıyla mükellefin şahsına, eşine ve küçük çocuklarına ait hayat sigortalarına ödenen primlerin %50'si ile ölüm, kaza, hastalık, sağlık, engellilik, analık, doğum ve tahsil gibi şahıs sigorta primleri),
2. Eğitim ve sağlık harcamaları (beyan edilen gelirin %10’unu aşmaması, eğitim ve sağlık harcamalarının Türkiye’de yapılması, gelir veya kurumlar vergisi mükellefi olan gerçek veya tüzel kişilerden alınacak belgelerle tevsik edilmesi ve söz konusu harcamaların mükellefin kendisi, eşi ve küçük çocuklarına ilişkin olması şartlarıyla),
3. Engellilik indirimi (Bu indirimden bakmakla yükümlü olduğu engelli kişi bulunan hizmet erbabı da yararlanır. Birinci derece engelliler için 16.800 TL, ikinci derece engelliler için 9.480, üçüncü derece engelliler için 4.200 TL),
4. Beyan edilecek gelirden sınırlı olarak indirilebilecek bağış ve yardımlar ile tamamı indirilebilecek bağış ve yardımlar,
5. Sponsorluk harcamaları (Amatör spor dalları için %100’ü, profesyonel spor dalları için %50’si),
6. Cumhurbaşkanınca başlatılan yardım kampanyalarına makbuz karşılığı yapılan ayni ve nakdi bağışlar,
7. İktisadi işletmeleri hariç, Türkiye Kızılay Derneğine ve Türkiye Yeşilay Cemiyetine makbuz karşılığı yapılan nakdi bağış ve yardımlar,
8. Bireysel katılım yatırımcısı indirimi.
22.03.2021
Dr. Mehmet BULUT
İş ve Sosyal Güvenlik Uzmanı
mhmtblt79@gmail.com
Dr. Mehmet BULUT
İş ve Sosyal Güvenlik Uzmanı
mhmtblt79@gmail.com
