10 SORUDA YILLIK İZİN HAKKINDA BİLİNMESİ GEREKENLER
Yavaş yavaş yaz dönemine girmeye başlayan işyerleri personelinin yıllık izin planlamasını da yapmaya başladılar. İşverenlerin personeline yıllık izin verirken dikkat etmeleri gereken noktalar olduğu gibi personelin de bilmesi gereken hak ve sorumlulukları bulunuyor. Ayrıca 2016’da 6704 sayılı Kanun ile yıllık izin uygulamasında önemli değişiklikler yapıldı. Bu yazımızda işverenlerin ve işçilerin yıllık izin hakkında bilmesi gereken hususlara 10 soru ile cevap vereceğiz.
1. İşçi Yıllık İzne Ne Zaman Hak Kazanır?
Bir işçinin yıllık izne hak kazanabilmesi için, işyerinde işe başladığı günden itibaren, en az bir yıl çalışmış olması gerekli. Yani işyerinde bir yıldan az kıdemi olan bir işçi işvereninden yıllık izin isteyemiyor. Şayet iş sözleşmesinde bir deneme süresi kararlaştırılmışsa, söz konusu bir yıllık sürenin hesabında deneme süresi de göz önünde tutuluyor. Ayrıca söz konusu bir yılın hesaplanmasında; işçinin raporlu olduğu süreler, hafta tatili ve resmi tatil günleri, evlilik ve ölüm izinleri gibi süreler de dikkate alınıyor ve işçi bu sürelerde de çalışmış gibi sayılıyor.
2. Yıllık İzin İçin Gerekli Olan “Bir Yıllık Çalışma Süresi” Farklı İşyerlerinde Geçebilir mi?
Yıllık izin hakkının kazanılması için gerekli olan bir yıllık çalışmanın işverenin aynı işyerinde geçmesi şart değil. Yani sürenin hesabında aynı işverenin bir veya çeşitli işyerlerinde çalışılan süreler birleştirilerek göz önüne alınıyor. Bununla birlikte, işçinin değişik zamanlarda (aralıklı olarak) çalışması halinde de yıllık iznin hesaplanmasında bu sürelerin birleştirilerek dikkate alınması gerekiyor. Ayrıca, önceki çalışılan sürede bir yılı doldurmayan işçinin süreleri, aynı işverene ait bir işyerinde sonraki çalışmalarına eklenerek yıllık izin hakkı belirlenmeli. Son olarak, işyerinin devri halinde, işçinin devreden işveren yanındaki çalışma süreleri yıllık iznin hesabında dikkate alınır.
3. İşçi Emekli Olup Çalışmaya Devam Etmesi Halinde Bir Yıllık Süre Baştan mı Başlar?
Bir işyerinden emekli olan ve aynı işyerinde çalışmasını sürdüren işçinin emekli olmadan önceki çalışma süreleri yıllık izin hesabında göz önünde tutulmalıdır. Yani bu durumda bir yıllık süre hesabı tekrar başlamaz.
4. İşe İade Halinde Çalışılmayan Süreler Yıllık İzin Hesabında Dikkate Alınır mı?
Mahkemece iş sözleşmesinin feshinin geçersiz sayılması üzerine işçinin işe iade kararı verilmesi ve işverenin de işçiyi işe başlatması halinde, fesih ile işe başlama tarihi arasındaki süre (yani işçinin çalışmadığı süre) yıllık iznin hesabında dikkate alınmalıdır.
5. Yıllık İznin Süresi Ne Kadardır?
İşçinin bir yıl içinde ne kadar yıllık izin kullanabileceği işyerinde çalıştığı süreye göre değişir. Buna göre işyerindeki hizmet süresi 1 yıldan 5 yıla kadar olanların izin süresi 14 gün olarak uygulanır. Hizmet süresi 5 yıldan fazla 15 yıldan az olanlar için izin süresi 20 gün iken hizmet süresi 15 yıl ve daha fazla olanlarda 26 gündür. Ayrıca yer altı maden işlerinde çalışan işçilerin yıllık ücretli izin süreleri dörder gün arttırılarak uygulanır. 18 ve daha küçük yaştaki işçilerle 50 ve daha yukarı yaştaki işçilere verilecek yıllık izin süresi ise 20 günden az olamaz. Bununla birlikte yıllık izin süreleri iş sözleşmeleri ve toplu iş sözleşmeleri ile artırılabilir.
6. Alt İşveren İşçilerinin Yıllık İzin Takibi Nasıl Olmalıdır?
İş Kanunu’nun 56 ncı maddesine 2014 yılında 6552 sayılı Kanunla eklenen fıkra gereğince, alt işveren işçilerinden, alt işvereni değiştiği hâlde aynı işyerinde çalışmaya devam edenlerin yıllık ücretli izin süresi, aynı işyerinde çalıştıkları süreler dikkate alınarak hesaplanır. Asıl işveren, alt işveren tarafından çalıştırılan işçilerin hak kazandıkları yıllık ücretli izin sürelerinin kullanılıp kullanılmadığını kontrol etmek ve ilgili yıl içinde kullanılmasını sağlamakla, alt işveren ise altıncı fıkraya göre tutmak zorunda olduğu izin kayıt belgesinin bir örneğini asıl işverene vermekle yükümlüdür.
7. Kullanılan Yıllık İzin Süresi Bölünebilir mi?
İş Kanunu’nun 56 ncı maddesine göre, yıllık izin süresi kural olarak işveren tarafından bölünemez. Ancak tarafların anlaşması halinde bu sürelerin bölünmesi de mümkün. 2016’da yayınlanan 6704 sayılı Kanun ile yıllık izinle ilgili önemli bir değişikliğe gidildi. Değişiklikten önce yıllık izin süreleri, tarafların anlaşması ile bir bölümü 10 günden aşağı olmamak üzere en çok üçe bölünebiliyordu. Örneğin, 20 gün yıllık izin hakkı olan bir işçi bu süreyi en fazla üçe bölüyor ve bir parçası 10 günden az olamıyordu. Geri kalan 10 günü ise iki parça şeklinde (6+4 gün, 7+3 gün gibi) kullanması gerekiyordu. Yapılan değişiklik ile yıllık izinlerin en çok üçe bölünme şartı kaldırıldı. Böylece işçiler yine bir bölümü 10 günden az olmamak üzere izinlerinin kalan kısmını istedikleri kadar parçaya bölebilecek. Dolayısıyla 20 gün izni olan bir işçi 10 günlük kesintisiz iznin haricinde kalan izin günlerini 10 parçaya bölüp birer gün şeklinde kullanabilecek. Böylece genel tatil ve ulusal bayram günlerinin öncesinde ve sonrasında tatil olmayan günlerde işçiler yıllık izin kullanarak tatillerini uzatabilmesi de mümkün olabilecek.
8. Yıllık İzin Günlerinde Tatil Günleri İzin Süresinden Sayılır mı?
İş Kanunu’nun 56 ncı maddesine göre, yıllık izin günlerinin hesabında izin süresine rastlayan ulusal bayram, hafta tatili ve genel tatil günleri izin süresinden sayılmaz. Dolayısıyla söz konusu süreler bu süreler mahsup edilerek yıllık izin süresinin kısaltılması yoluna gidilemez. Ayrıca, işveren tarafından yıl içinde verilmiş bulunan diğer ücretli ve ücretsiz izinler veya dinlenme ve hastalık izinleri yıllık izne mahsup edilemez. Dolayısıyla işçinin yıllık izin süresi içinde hastalanması ve usule uygun istirahat raporu alması halinde raporlu sürelerin izne eklenmesi gerekir.
9. Yıllık İzinde Yol İzni de Verilmeli mi?
Yıllık ücretli izinleri işyerinin kurulu bulunduğu yerden başka bir yerde geçirecek olanlara istemeleri ve bu hususu belgelemeleri koşulu ile gidiş ve dönüşlerinde yolda geçecek süreleri karşılamak üzere işveren toplam 4 güne kadar ücretsiz izin de vermek zorunda. Ayrıca işverenin, işyerinde çalışan işçilerin yıllık ücretli izinlerini gösterir izin kayıt belgesi tutması gerekiyor.
10. Yıllık İzin Ücreti Nasıl Ödenir?
İş Kanunu’nun 57 nci maddesine göre, işveren, yıllık ücretli iznini kullanan her işçiye, yıllık izin dönemine ilişkin ücretini ilgili işçinin izine başlamasından önce peşin olarak ödemek veya avans olarak vermek zorundadır. Ancak, işçinin yıllık izinde ücret karşılığı bir işte çalıştığı anlaşılırsa, peşin olarak ödenen bu ücret işverence geri alınabilir. Yıllık ücretli izin süresine rastlayan hafta tatili, ulusal bayram ve genel tatil ücretleri ise ayrıca ödenir.
01.05.2017
Dr. Mehmet BULUT
İş ve Sosyal Güvenlik Uzmanı
Twitter: @mhmtblt79
Yavaş yavaş yaz dönemine girmeye başlayan işyerleri personelinin yıllık izin planlamasını da yapmaya başladılar. İşverenlerin personeline yıllık izin verirken dikkat etmeleri gereken noktalar olduğu gibi personelin de bilmesi gereken hak ve sorumlulukları bulunuyor. Ayrıca 2016’da 6704 sayılı Kanun ile yıllık izin uygulamasında önemli değişiklikler yapıldı. Bu yazımızda işverenlerin ve işçilerin yıllık izin hakkında bilmesi gereken hususlara 10 soru ile cevap vereceğiz.
1. İşçi Yıllık İzne Ne Zaman Hak Kazanır?
Bir işçinin yıllık izne hak kazanabilmesi için, işyerinde işe başladığı günden itibaren, en az bir yıl çalışmış olması gerekli. Yani işyerinde bir yıldan az kıdemi olan bir işçi işvereninden yıllık izin isteyemiyor. Şayet iş sözleşmesinde bir deneme süresi kararlaştırılmışsa, söz konusu bir yıllık sürenin hesabında deneme süresi de göz önünde tutuluyor. Ayrıca söz konusu bir yılın hesaplanmasında; işçinin raporlu olduğu süreler, hafta tatili ve resmi tatil günleri, evlilik ve ölüm izinleri gibi süreler de dikkate alınıyor ve işçi bu sürelerde de çalışmış gibi sayılıyor.
2. Yıllık İzin İçin Gerekli Olan “Bir Yıllık Çalışma Süresi” Farklı İşyerlerinde Geçebilir mi?
Yıllık izin hakkının kazanılması için gerekli olan bir yıllık çalışmanın işverenin aynı işyerinde geçmesi şart değil. Yani sürenin hesabında aynı işverenin bir veya çeşitli işyerlerinde çalışılan süreler birleştirilerek göz önüne alınıyor. Bununla birlikte, işçinin değişik zamanlarda (aralıklı olarak) çalışması halinde de yıllık iznin hesaplanmasında bu sürelerin birleştirilerek dikkate alınması gerekiyor. Ayrıca, önceki çalışılan sürede bir yılı doldurmayan işçinin süreleri, aynı işverene ait bir işyerinde sonraki çalışmalarına eklenerek yıllık izin hakkı belirlenmeli. Son olarak, işyerinin devri halinde, işçinin devreden işveren yanındaki çalışma süreleri yıllık iznin hesabında dikkate alınır.
3. İşçi Emekli Olup Çalışmaya Devam Etmesi Halinde Bir Yıllık Süre Baştan mı Başlar?
Bir işyerinden emekli olan ve aynı işyerinde çalışmasını sürdüren işçinin emekli olmadan önceki çalışma süreleri yıllık izin hesabında göz önünde tutulmalıdır. Yani bu durumda bir yıllık süre hesabı tekrar başlamaz.
4. İşe İade Halinde Çalışılmayan Süreler Yıllık İzin Hesabında Dikkate Alınır mı?
Mahkemece iş sözleşmesinin feshinin geçersiz sayılması üzerine işçinin işe iade kararı verilmesi ve işverenin de işçiyi işe başlatması halinde, fesih ile işe başlama tarihi arasındaki süre (yani işçinin çalışmadığı süre) yıllık iznin hesabında dikkate alınmalıdır.
5. Yıllık İznin Süresi Ne Kadardır?
İşçinin bir yıl içinde ne kadar yıllık izin kullanabileceği işyerinde çalıştığı süreye göre değişir. Buna göre işyerindeki hizmet süresi 1 yıldan 5 yıla kadar olanların izin süresi 14 gün olarak uygulanır. Hizmet süresi 5 yıldan fazla 15 yıldan az olanlar için izin süresi 20 gün iken hizmet süresi 15 yıl ve daha fazla olanlarda 26 gündür. Ayrıca yer altı maden işlerinde çalışan işçilerin yıllık ücretli izin süreleri dörder gün arttırılarak uygulanır. 18 ve daha küçük yaştaki işçilerle 50 ve daha yukarı yaştaki işçilere verilecek yıllık izin süresi ise 20 günden az olamaz. Bununla birlikte yıllık izin süreleri iş sözleşmeleri ve toplu iş sözleşmeleri ile artırılabilir.
6. Alt İşveren İşçilerinin Yıllık İzin Takibi Nasıl Olmalıdır?
İş Kanunu’nun 56 ncı maddesine 2014 yılında 6552 sayılı Kanunla eklenen fıkra gereğince, alt işveren işçilerinden, alt işvereni değiştiği hâlde aynı işyerinde çalışmaya devam edenlerin yıllık ücretli izin süresi, aynı işyerinde çalıştıkları süreler dikkate alınarak hesaplanır. Asıl işveren, alt işveren tarafından çalıştırılan işçilerin hak kazandıkları yıllık ücretli izin sürelerinin kullanılıp kullanılmadığını kontrol etmek ve ilgili yıl içinde kullanılmasını sağlamakla, alt işveren ise altıncı fıkraya göre tutmak zorunda olduğu izin kayıt belgesinin bir örneğini asıl işverene vermekle yükümlüdür.
7. Kullanılan Yıllık İzin Süresi Bölünebilir mi?
İş Kanunu’nun 56 ncı maddesine göre, yıllık izin süresi kural olarak işveren tarafından bölünemez. Ancak tarafların anlaşması halinde bu sürelerin bölünmesi de mümkün. 2016’da yayınlanan 6704 sayılı Kanun ile yıllık izinle ilgili önemli bir değişikliğe gidildi. Değişiklikten önce yıllık izin süreleri, tarafların anlaşması ile bir bölümü 10 günden aşağı olmamak üzere en çok üçe bölünebiliyordu. Örneğin, 20 gün yıllık izin hakkı olan bir işçi bu süreyi en fazla üçe bölüyor ve bir parçası 10 günden az olamıyordu. Geri kalan 10 günü ise iki parça şeklinde (6+4 gün, 7+3 gün gibi) kullanması gerekiyordu. Yapılan değişiklik ile yıllık izinlerin en çok üçe bölünme şartı kaldırıldı. Böylece işçiler yine bir bölümü 10 günden az olmamak üzere izinlerinin kalan kısmını istedikleri kadar parçaya bölebilecek. Dolayısıyla 20 gün izni olan bir işçi 10 günlük kesintisiz iznin haricinde kalan izin günlerini 10 parçaya bölüp birer gün şeklinde kullanabilecek. Böylece genel tatil ve ulusal bayram günlerinin öncesinde ve sonrasında tatil olmayan günlerde işçiler yıllık izin kullanarak tatillerini uzatabilmesi de mümkün olabilecek.
8. Yıllık İzin Günlerinde Tatil Günleri İzin Süresinden Sayılır mı?
İş Kanunu’nun 56 ncı maddesine göre, yıllık izin günlerinin hesabında izin süresine rastlayan ulusal bayram, hafta tatili ve genel tatil günleri izin süresinden sayılmaz. Dolayısıyla söz konusu süreler bu süreler mahsup edilerek yıllık izin süresinin kısaltılması yoluna gidilemez. Ayrıca, işveren tarafından yıl içinde verilmiş bulunan diğer ücretli ve ücretsiz izinler veya dinlenme ve hastalık izinleri yıllık izne mahsup edilemez. Dolayısıyla işçinin yıllık izin süresi içinde hastalanması ve usule uygun istirahat raporu alması halinde raporlu sürelerin izne eklenmesi gerekir.
9. Yıllık İzinde Yol İzni de Verilmeli mi?
Yıllık ücretli izinleri işyerinin kurulu bulunduğu yerden başka bir yerde geçirecek olanlara istemeleri ve bu hususu belgelemeleri koşulu ile gidiş ve dönüşlerinde yolda geçecek süreleri karşılamak üzere işveren toplam 4 güne kadar ücretsiz izin de vermek zorunda. Ayrıca işverenin, işyerinde çalışan işçilerin yıllık ücretli izinlerini gösterir izin kayıt belgesi tutması gerekiyor.
10. Yıllık İzin Ücreti Nasıl Ödenir?
İş Kanunu’nun 57 nci maddesine göre, işveren, yıllık ücretli iznini kullanan her işçiye, yıllık izin dönemine ilişkin ücretini ilgili işçinin izine başlamasından önce peşin olarak ödemek veya avans olarak vermek zorundadır. Ancak, işçinin yıllık izinde ücret karşılığı bir işte çalıştığı anlaşılırsa, peşin olarak ödenen bu ücret işverence geri alınabilir. Yıllık ücretli izin süresine rastlayan hafta tatili, ulusal bayram ve genel tatil ücretleri ise ayrıca ödenir.
01.05.2017
Dr. Mehmet BULUT
İş ve Sosyal Güvenlik Uzmanı
Twitter: @mhmtblt79
