ÇALIŞAN EK İŞ YAPABİLİR Mİ?
Ülkemizde ortalama ücret seviyeleri ile yoksulluk sınırı arasında adeta uçurum var. Durum böyle olunca da ek iş yapmak bazen kaçınılmaz oluyor. Ancak bu durum işçi ile işveren arasında anlaşmazlıklara da neden olabiliyor. Öyle ki işveren tarafından iş sözleşmesinin feshi yoluna dahi gidilebiliyor.
Bununla birlikte işçilerin veya memurların ek iş yapabilme durumlarına işverenlerin de dikkat etmesi gerekiyor. Nitekim işe aldıkları işçinin ek iş yapıp yapmadıklarını kontrol etmeleri basiretli bir tacir olmanın gereği.
İşçinin Sadakat Borcu Var
Çalışma hayatında gerek işçiye gerekse de işverene yüklenen bazı sorumluluklar bulunuyor. Bunlardan birisi de işçinin işverene karşı sadakat borcu. Sadakat borcu dediğimiz zaman işçinin, işverenin ve işyerinin çıkarlarını koruması yükümlülüğünü anlamamız gerekiyor.
Yani işçi bir davranışı veya ihmali sonucunda işverene/işyerine zarar veriyorsa sadakat borcunu ihlal ediyor demektir. Yine bunun gibi işçinin işverene karşı bağlılık ve doğruluğa uymayan bir davranış sergilemesi de sadakat borcuna ters düşüyor.
Şayet işçinin bu şekilde davranışları tespit edilirse işveren tarafından iş sözleşmesi derhal feshedilebiliyor ve bu durumda işçi kıdem tazminatına da hak kazanamıyor.
Ek İş Yapmak Sadakatsizlik mi?
İşçinin mesai saatleri dışında ek iş yapmasının işverene karşı bağlılık ve doğruluk ilkesine aykırı olup olmadığı hususunda farklı görüşler var. Örneğin Yargıtay 9. Hukuk Dairesi bir kararında, işçinin işverenin bilgisi dışında aynı sektördeki bir işyerinde de çalışmasının doğruluk ve bağlılığa uymadığını belirtmiş.
Buna benzer bir şekilde yine Yargıtay 9. Hukuk Dairesi bir kararında, işçinin mesai saatleri dışında işverenden izin alınmadan kendi nam ve hesabına (serbest olarak) iş yapmasını iş sözleşmesini fesih nedeni olarak saymış.
İşyerinde Düzen Bozulmamalı
İşçinin mesai saatleri dışında çalışmasının iş sözleşmesini fesih nedeni olarak sayılmasında Yargıtay 7. Hukuk Dairesi’nin de önemli bir kararı bulunuyor (Esas No:2015/4567, Karar No:2015/12025). Bu karara göre, işçinin ek iş yapması başlı başına bir bağlılık (sadakat) ilkesine aykırılık ve iş sözleşmesini fesih nedeni sayılmamalı.
Karara göre, mesai sonrasında başka bir işyerinde çalışmasını yasaklayan bir hüküm, iş sözleşmesinde ya da hukuk sistemimizde bulunmuyor. Ek iş nedeniyle işçinin işten atılabilmesi için;
Yani sadece ek iş yapıldığı gerekçesiyle işçinin işten çıkartılmasının yerinde olmadığı Yargıtay’ın kararında net şekilde ifade edilmiş.
Ücretsiz İzinde Çalışılabilir mi?
Şayet işçi işveren tarafından ücretsiz izne ayrılmaya zorlanırsa işçi bunu kabul etmek zorunda değil. Buna rağmen ücretsiz izne ayrılma durumunda ise işçi bir yerde çalışmışsa doğruluk ve bağlılık ilkesine aykırılık olmayacağından işverene haklı fesih hakkı doğurmayacaktır.
Eğer işçi kendi talebiyle ücretsiz izne ayrılmışsa sadakat borcu devam edeceğinden çalışması halinde işverene zarar verip vermediğine dikkat etmesi gerekli. İzinli olduğu süreyle sınırlı olmak üzere geçici olarak iş bulup çalışması halinde kendi geçimini temin etmesi sadakat borcuna aykırılık teşkil etmeyeceğinden iş sözleşmesi feshedilemeyecektir.
Memurun Ek İş İmkanı Var mı?
Memur maaşlarının düşük seviyelerde olması da ister istemez akıllara ek iş yapılması mümkün mü sorusunu getiriyor. Ancak bu noktada memurların dikkatli olması gerekli. Çünkü ek iş yapılması durumunda disiplin cezası alabilirler.
657 sayılı Kanun’da memurların yapamayacağı işler tek tek sayılmış.
Bunları şöyle sayabiliriz:
Ayrıca, ücretsiz izne ayrılan memurların da bilmesi gereken önemli bir husus var. Ücretsiz izne ayrılmış olunması memurluk sıfatını ortadan kaldırmıyor. Yani ücretsiz izindeyken de memurların uymaları gereken kurallar geçerli. Buna yasaklar da dahil. Dolayısıyla ücretsiz izindeyken de yukarıda saydığımız işlerde çalışılması mümkün değil.
Ülkemizde ortalama ücret seviyeleri ile yoksulluk sınırı arasında adeta uçurum var. Durum böyle olunca da ek iş yapmak bazen kaçınılmaz oluyor. Ancak bu durum işçi ile işveren arasında anlaşmazlıklara da neden olabiliyor. Öyle ki işveren tarafından iş sözleşmesinin feshi yoluna dahi gidilebiliyor.
Bununla birlikte işçilerin veya memurların ek iş yapabilme durumlarına işverenlerin de dikkat etmesi gerekiyor. Nitekim işe aldıkları işçinin ek iş yapıp yapmadıklarını kontrol etmeleri basiretli bir tacir olmanın gereği.
İşçinin Sadakat Borcu Var
Çalışma hayatında gerek işçiye gerekse de işverene yüklenen bazı sorumluluklar bulunuyor. Bunlardan birisi de işçinin işverene karşı sadakat borcu. Sadakat borcu dediğimiz zaman işçinin, işverenin ve işyerinin çıkarlarını koruması yükümlülüğünü anlamamız gerekiyor.
Yani işçi bir davranışı veya ihmali sonucunda işverene/işyerine zarar veriyorsa sadakat borcunu ihlal ediyor demektir. Yine bunun gibi işçinin işverene karşı bağlılık ve doğruluğa uymayan bir davranış sergilemesi de sadakat borcuna ters düşüyor.
Şayet işçinin bu şekilde davranışları tespit edilirse işveren tarafından iş sözleşmesi derhal feshedilebiliyor ve bu durumda işçi kıdem tazminatına da hak kazanamıyor.
Ek İş Yapmak Sadakatsizlik mi?
İşçinin mesai saatleri dışında ek iş yapmasının işverene karşı bağlılık ve doğruluk ilkesine aykırı olup olmadığı hususunda farklı görüşler var. Örneğin Yargıtay 9. Hukuk Dairesi bir kararında, işçinin işverenin bilgisi dışında aynı sektördeki bir işyerinde de çalışmasının doğruluk ve bağlılığa uymadığını belirtmiş.
Buna benzer bir şekilde yine Yargıtay 9. Hukuk Dairesi bir kararında, işçinin mesai saatleri dışında işverenden izin alınmadan kendi nam ve hesabına (serbest olarak) iş yapmasını iş sözleşmesini fesih nedeni olarak saymış.
İşyerinde Düzen Bozulmamalı
İşçinin mesai saatleri dışında çalışmasının iş sözleşmesini fesih nedeni olarak sayılmasında Yargıtay 7. Hukuk Dairesi’nin de önemli bir kararı bulunuyor (Esas No:2015/4567, Karar No:2015/12025). Bu karara göre, işçinin ek iş yapması başlı başına bir bağlılık (sadakat) ilkesine aykırılık ve iş sözleşmesini fesih nedeni sayılmamalı.
Karara göre, mesai sonrasında başka bir işyerinde çalışmasını yasaklayan bir hüküm, iş sözleşmesinde ya da hukuk sistemimizde bulunmuyor. Ek iş nedeniyle işçinin işten atılabilmesi için;
- Mesai sonrası yaptığı iş nedeniyle işverenin zarara uğraması,
- İşyerinde düzenin bozulması,
- İşçinin performansının düşmesi
Yani sadece ek iş yapıldığı gerekçesiyle işçinin işten çıkartılmasının yerinde olmadığı Yargıtay’ın kararında net şekilde ifade edilmiş.
Ücretsiz İzinde Çalışılabilir mi?
Şayet işçi işveren tarafından ücretsiz izne ayrılmaya zorlanırsa işçi bunu kabul etmek zorunda değil. Buna rağmen ücretsiz izne ayrılma durumunda ise işçi bir yerde çalışmışsa doğruluk ve bağlılık ilkesine aykırılık olmayacağından işverene haklı fesih hakkı doğurmayacaktır.
Eğer işçi kendi talebiyle ücretsiz izne ayrılmışsa sadakat borcu devam edeceğinden çalışması halinde işverene zarar verip vermediğine dikkat etmesi gerekli. İzinli olduğu süreyle sınırlı olmak üzere geçici olarak iş bulup çalışması halinde kendi geçimini temin etmesi sadakat borcuna aykırılık teşkil etmeyeceğinden iş sözleşmesi feshedilemeyecektir.
Memurun Ek İş İmkanı Var mı?
Memur maaşlarının düşük seviyelerde olması da ister istemez akıllara ek iş yapılması mümkün mü sorusunu getiriyor. Ancak bu noktada memurların dikkatli olması gerekli. Çünkü ek iş yapılması durumunda disiplin cezası alabilirler.
657 sayılı Kanun’da memurların yapamayacağı işler tek tek sayılmış.
Bunları şöyle sayabiliriz:
- Memurlar tacir veya esnaf sayılmalarını gerektirecek bir faaliyette bulunamaz
- Memurlar ticaret ve sanayi müesseselerinde görev alamaz, ticari mümessil veya ticari vekil olamaz
- Memurlar kollektif şirketlerde ortak veya komandit şirkette komandite ortak olamaz.
- Memurlar, mesleki faaliyette veya serbest meslek icrasında bulunmak üzere ofis, büro, muayenehane ve benzeri yerler açamaz.
- Memurlar herhangi bir iş yerinde veya vakıf yükseköğretim kurumlarında çalışamaz.
Ayrıca, ücretsiz izne ayrılan memurların da bilmesi gereken önemli bir husus var. Ücretsiz izne ayrılmış olunması memurluk sıfatını ortadan kaldırmıyor. Yani ücretsiz izindeyken de memurların uymaları gereken kurallar geçerli. Buna yasaklar da dahil. Dolayısıyla ücretsiz izindeyken de yukarıda saydığımız işlerde çalışılması mümkün değil.
17.04.2017
Twitter:@mhmtblt79
Dr. Mehmet BULUT
İş ve Sosyal Güvenlik Uzmanı
Twitter:@mhmtblt79
Dr. Mehmet BULUT
İş ve Sosyal Güvenlik Uzmanı
