Çalışanlar ve İşverenler İçin 10 Soruda Bedelli Askerlik
3 Ağustos 2018 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 7146 sayılı Kanunla getirilen bedelli askerliğe başvurular 300 Bine yaklaştı ve nihai sayının 500 Bine ulaşması tahmin ediliyor. Bedelli askerlikten faydalanacak kişilerin 21 günlük bir temel eğitime katılmaları gerekiyor.
Bedelli askerliğe başvuru yaş sınırının 25 olması nedeniyle başvuranların büyük çoğunluğunun işçi veya memur olarak çalışmakta olduğunu söyleyebiliriz. Bu durumda da gerek çalışanların gerekse de işverenlerin akıllarına takılan çalışma hayatına yönelik bazı sorular bulunuyor. Bu yazımızda söz konusu soruları cevaplayacağız.
1- Bedelli askerlikten yararlanan çalışanların durumu ne olacak?
7146 sayılı Kanun gereğince, bedelli askerlikten yararlananlar 21 günlük temel askerlik eğitimi süresince çalıştıkları iş yeri, kurum ve kuruluşlar tarafından, memurlar aylıksız izinli, işçiler ise ücretsiz izinli sayılacaklar. Bedelli askerlik başvurusu yapan işçiler ve memurlar, kendilerine tebliğ edilen ve bedelli askerlik temel eğitimini yapacakları birliklerine teslim olmaları gereken tarihi içeren belgeyi işverene/çalıştıkları kuruma vererek ücretsiz izin alabilecekler.
2- Kanunun tanıdığı ücretsiz izin hakkı yerine yıllık izin kullanılabilir mi?
Gerek memurlar gerekse de işçiler tercih etmeleri halinde Kanunun verdiği ücretsiz izin hakkı yerine varsa mevcut yıllık izin sürelerini kullanarak 21 günlük bedelli askerlik yükümlülüğünü yerine getirebilirler.
3- İşveren, bedelli askerlik nedeniyle ücretsiz izin hakkını kullanan işçiyi işten çıkartabilir mi?
Bedelli askerlik nedeniyle ücretsiz izin hakkını kullanan işçi bu sebeple işveren tarafından işten çıkartılamaz. Çıkartılması halinde işveren hem kıdem tazminatı (1 yıldan fazla hizmet süresi varsa) hem de ihbar tazminatı ödemek zorunda kalır. Ayrıca bu durumda işçi, açacağı işe iade davası ile tekrar işe dönme hakkını kazanabilir.
4- Bedelli askerlik için ücretsiz izin alanlar kıdem tazminatına hak kazanabilir mi?
Bedelli askerlik için ücretsiz izin alınması durumunda işten ayrılma söz konusu olmadığından kıdem tazminatına hak kazanılması da söz konusu olamaz.
5- Bedelli askerlik gerekçe gösterilerek işten ayrılma durumunda kıdem tazminatına hak kazanılır mı?
Normal şartlar altında İş Kanununa tabi işçilerin hizmet sözleşmelerinin, muvazzaf askerlik hizmeti sebebiyle feshedilmesi halinde, kıdem tazminatına hak kazanılıyor. Ancak bu sefer kanun ile çalışanlara ücretsiz izin hakkı verilmiş bulunuyor. Dolayısıyla ortada askerlik nedeniyle işten ayrılmaya yönelik bir sebep de bulunmuyor. Bu sebeple bedelli askerliğe başvuranların askerlik nedeniyle işten ayrılarak kıdem tazminatına hak kazanmaları mümkün değil.
6- Bedelli askerlik süresince işçi adına SGK’ya prim yatırılacak mı?
Bedelli askerlik süresince ücretsiz izinli sayılan işçiler adına prim yatırılmayacak. Dolayısıyla söz konusu 21 günlük süre emeklilik hesabında dikkate alınmayacak. Ayrıca işçiler için bu sürede GSS primi de yatırılmayacak. Ancak sağlık yardımlarından faydalanmak için son bir yıl içinde en az 30 gün GSS prim ödeme gün sayısının olması yeterli olduğundan asker ailesinin hastaneye gitmesi halinde bir sıkıntı yaşanmayacak.
7- Bedelli askerlik süresince memur işçi adına SGK’ya prim yatırılacak mı?
Bedelli askerlik süresince aylıksız izinli sayılan memurlar adına uzun vadeli sigorta kolları prim yatırılmayacak. Dolayısıyla söz konusu 21 günlük süre emeklilik hesabında dikkate alınmayacak. Ancak aylıksız izin kullanan memurlar adına 21 gün boyunca GSS primi kurumlarınca yatırılmaya devam edilecek. Bu nedenle bedelli askerlik hizmetini yapmaya giden eşi veya babası üzerinden sağlık hizmeti alan kişiler bu süre boyunca sağlık hizmetlerinden yararlanmaya devam edebilecek.
8- Bedelli askerlik süresinde ücretsiz izin yerine yıllık izin kullananların SGK primleri ödenecek mi?
Yıllık izin kullanan çalışanların primleri yatırılmaya devam eder. Dolayısıyla bu süreler emeklilik hesabında da dikkate alınır. Ayrıca bu sürelerde GSS primleri de yatırılmaya devam eder.
9- Bedelli askerlikte geçen süreler borçlanılabilir mi?
Ücretsiz izinli sayılan 21 günlük bedelli askerlikte geçen süreler için uzun vadeli sigorta primi yatırılmayacak. Ancak daha sonra sigortalının istemesi halinde bu süreler borçlanılabilir ve primi ödenebilir. Emeklilik şartlarından yaşın sınırının doldurulması ve prim eksiği olması durumunda bu yola başvurulması gayet mantıklı.
10- Bedelli askerlik bittikten sonra ne zaman işe başlanmalı?
Bedelli askerlik süresi bittikten sonra çalışanlar derhal işe başlamak zorunda. Ayrıca, memurlar için bedelli askerlikte geçen aylıksız izin süresinin bitimini izleyen on gün içinde görevine dönmeyenler, memuriyetten çekilmiş sayılıyor.
İşçilerde ise ücretsiz izin süresi bittikten sonra işe başlanılmaması halinde işverenin devamsızlık nedeniyle iş sözleşmesini fesih hakkı ortaya çıkıyor.
13.08.2018
Dr. Mehmet BULUT
İş ve Sosyal Güvenlik Uzmanı
[email protected]
3 Ağustos 2018 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 7146 sayılı Kanunla getirilen bedelli askerliğe başvurular 300 Bine yaklaştı ve nihai sayının 500 Bine ulaşması tahmin ediliyor. Bedelli askerlikten faydalanacak kişilerin 21 günlük bir temel eğitime katılmaları gerekiyor.
Bedelli askerliğe başvuru yaş sınırının 25 olması nedeniyle başvuranların büyük çoğunluğunun işçi veya memur olarak çalışmakta olduğunu söyleyebiliriz. Bu durumda da gerek çalışanların gerekse de işverenlerin akıllarına takılan çalışma hayatına yönelik bazı sorular bulunuyor. Bu yazımızda söz konusu soruları cevaplayacağız.
1- Bedelli askerlikten yararlanan çalışanların durumu ne olacak?
7146 sayılı Kanun gereğince, bedelli askerlikten yararlananlar 21 günlük temel askerlik eğitimi süresince çalıştıkları iş yeri, kurum ve kuruluşlar tarafından, memurlar aylıksız izinli, işçiler ise ücretsiz izinli sayılacaklar. Bedelli askerlik başvurusu yapan işçiler ve memurlar, kendilerine tebliğ edilen ve bedelli askerlik temel eğitimini yapacakları birliklerine teslim olmaları gereken tarihi içeren belgeyi işverene/çalıştıkları kuruma vererek ücretsiz izin alabilecekler.
2- Kanunun tanıdığı ücretsiz izin hakkı yerine yıllık izin kullanılabilir mi?
Gerek memurlar gerekse de işçiler tercih etmeleri halinde Kanunun verdiği ücretsiz izin hakkı yerine varsa mevcut yıllık izin sürelerini kullanarak 21 günlük bedelli askerlik yükümlülüğünü yerine getirebilirler.
3- İşveren, bedelli askerlik nedeniyle ücretsiz izin hakkını kullanan işçiyi işten çıkartabilir mi?
Bedelli askerlik nedeniyle ücretsiz izin hakkını kullanan işçi bu sebeple işveren tarafından işten çıkartılamaz. Çıkartılması halinde işveren hem kıdem tazminatı (1 yıldan fazla hizmet süresi varsa) hem de ihbar tazminatı ödemek zorunda kalır. Ayrıca bu durumda işçi, açacağı işe iade davası ile tekrar işe dönme hakkını kazanabilir.
4- Bedelli askerlik için ücretsiz izin alanlar kıdem tazminatına hak kazanabilir mi?
Bedelli askerlik için ücretsiz izin alınması durumunda işten ayrılma söz konusu olmadığından kıdem tazminatına hak kazanılması da söz konusu olamaz.
5- Bedelli askerlik gerekçe gösterilerek işten ayrılma durumunda kıdem tazminatına hak kazanılır mı?
Normal şartlar altında İş Kanununa tabi işçilerin hizmet sözleşmelerinin, muvazzaf askerlik hizmeti sebebiyle feshedilmesi halinde, kıdem tazminatına hak kazanılıyor. Ancak bu sefer kanun ile çalışanlara ücretsiz izin hakkı verilmiş bulunuyor. Dolayısıyla ortada askerlik nedeniyle işten ayrılmaya yönelik bir sebep de bulunmuyor. Bu sebeple bedelli askerliğe başvuranların askerlik nedeniyle işten ayrılarak kıdem tazminatına hak kazanmaları mümkün değil.
6- Bedelli askerlik süresince işçi adına SGK’ya prim yatırılacak mı?
Bedelli askerlik süresince ücretsiz izinli sayılan işçiler adına prim yatırılmayacak. Dolayısıyla söz konusu 21 günlük süre emeklilik hesabında dikkate alınmayacak. Ayrıca işçiler için bu sürede GSS primi de yatırılmayacak. Ancak sağlık yardımlarından faydalanmak için son bir yıl içinde en az 30 gün GSS prim ödeme gün sayısının olması yeterli olduğundan asker ailesinin hastaneye gitmesi halinde bir sıkıntı yaşanmayacak.
7- Bedelli askerlik süresince memur işçi adına SGK’ya prim yatırılacak mı?
Bedelli askerlik süresince aylıksız izinli sayılan memurlar adına uzun vadeli sigorta kolları prim yatırılmayacak. Dolayısıyla söz konusu 21 günlük süre emeklilik hesabında dikkate alınmayacak. Ancak aylıksız izin kullanan memurlar adına 21 gün boyunca GSS primi kurumlarınca yatırılmaya devam edilecek. Bu nedenle bedelli askerlik hizmetini yapmaya giden eşi veya babası üzerinden sağlık hizmeti alan kişiler bu süre boyunca sağlık hizmetlerinden yararlanmaya devam edebilecek.
8- Bedelli askerlik süresinde ücretsiz izin yerine yıllık izin kullananların SGK primleri ödenecek mi?
Yıllık izin kullanan çalışanların primleri yatırılmaya devam eder. Dolayısıyla bu süreler emeklilik hesabında da dikkate alınır. Ayrıca bu sürelerde GSS primleri de yatırılmaya devam eder.
9- Bedelli askerlikte geçen süreler borçlanılabilir mi?
Ücretsiz izinli sayılan 21 günlük bedelli askerlikte geçen süreler için uzun vadeli sigorta primi yatırılmayacak. Ancak daha sonra sigortalının istemesi halinde bu süreler borçlanılabilir ve primi ödenebilir. Emeklilik şartlarından yaşın sınırının doldurulması ve prim eksiği olması durumunda bu yola başvurulması gayet mantıklı.
10- Bedelli askerlik bittikten sonra ne zaman işe başlanmalı?
Bedelli askerlik süresi bittikten sonra çalışanlar derhal işe başlamak zorunda. Ayrıca, memurlar için bedelli askerlikte geçen aylıksız izin süresinin bitimini izleyen on gün içinde görevine dönmeyenler, memuriyetten çekilmiş sayılıyor.
İşçilerde ise ücretsiz izin süresi bittikten sonra işe başlanılmaması halinde işverenin devamsızlık nedeniyle iş sözleşmesini fesih hakkı ortaya çıkıyor.
13.08.2018
Dr. Mehmet BULUT
İş ve Sosyal Güvenlik Uzmanı
[email protected]
