İşçinin Sendikal Faaliyeti Fesih Nedeni midir?
Sendika özgürlüğü en önemli Anayasal haklardan birisi ve bu özgürlüğünü kullandığı için ayrımcılığa uğrayan işçinin de bazı hakları var. Öyle ki bu hak Anayasa ile koruma altına alınmış.
Anayasa’nın 51 inci maddesine göre; çalışanlar ve işverenler, üyelerinin çalışma ilişkilerinde, ekonomik ve sosyal hak ve menfaatlerini korumak ve geliştirmek için önceden izin almaksızın;
Ayrıca, yine aynı maddeye göre, hiç kimse bir sendikaya üye olmaya ya da üyelikten ayrılmaya da zorlanamaz.
Sendika kurma hakkı ancak, millî güvenlik, kamu düzeni, suç işlenmesinin önlenmesi, genel sağlık ve genel ahlâk ile başkalarının hak ve özgürlüklerinin korunması sebepleriyle ve kanunla sınırlanabilir.
Fesih İçin Geçerli Neden Olamaz
İş Kanunu’na göre 30’dan fazla işçi çalıştırılan bir işyerinde 6 aydan fazla kıdemi olan bir işçinin işten çıkartılabilmesi için mutlaka işverenin geçerli bir sebep göstermesi gerekli. Yoksa işçi işe iade davasıyla işe geri dönebilir. Ayrıca 6 aylık kıdem koşulu maden işyerleri için gerekli değil.
Sendikal özgürlük Anayasa’nın 51 inci maddesinin yanı sıra İş Kanunu’nda da konu edilmiş. İş Kanunu’nun 18 inci maddesine göre; sendika üyeliği veya çalışma saatleri dışında veya işverenin rızası ile çalışma saatleri içinde sendikal faaliyetlere katılmak iş sözleşmesinin feshi için geçerli bir sebep oluşturmuyor.
Yine aynı maddeye göre; işyeri sendika temsilciliği yapmak da iş sözleşmesinin feshi için geçerli bir sebep olmuyor.
30’dan az işçi çalıştıran işyerlerinde de her ne kadar işten çıkarmada geçerli bir sebebe gerek görülmese de sendikal faaliyet nedeniyle işten çıkarma durumunda işveren kötüniyet tazminatı öder ve işe iade mümkün olabilir.
Ayrımcılık Yapılamaz
İş Kanunu’nun yanı sıra 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu’nda da sendikal özgürlük ile ilgili hükümler var. 6356 sayılı Kanunun 25 inci maddesinin birinci fıkrasına göre; İşçilerin işe alınmaları,
Ayrıca aynı maddenin ikinci fıkrasına göre; işveren, bir sendikaya üye olan işçilerle sendika üyesi olmayan işçiler veya ayrı sendikalara üye olan işçiler arasında, çalışma şartları veya çalıştırmaya son verilmesi bakımından herhangi bir ayrım yapamaz.
Bununla birlikte üçüncü fıkraya göre; işçiler, sendikaya üye olmaları ve olmamaları, iş saatleri dışında veya işverenin rızası ile iş saatleri içinde, işçi kuruluşlarının faaliyetlerine katılmaları veya sendikal faaliyette bulunmalarından dolayı işten çıkarılamaz veya herhangi bir nedenle farklı muameleye tabi tutulamazlar.
Sendikal Tazminat Güvencesi Var
İşverenin yukarıda saydığımız 6356 sayılı Kanun’un 25 inci maddesinin ilk üç fıkrasında sayılan kurallara aykırı hareket etmesi hâlinde işçinin bir yıllık ücret tutarından az olmamak üzere sendikal tazminata hükmediliyor.
Anayasa Mahkemesi’nin 22/10/2014 tarihli ve E:2013/1, K:2014/161 sayılı kararı ile sendikal özgürlüğe ilişkin önemli bir düzenleme yapıldı ve sendikal tazminat almanın kapsamı da genişletildi.
6356 sayılı Kanun’a göre, işçilerin işe alınması, çalışma şartlarındaki ayrımcılık veya çalışmaya son verilmesi, işten çıkarılması durumu sendikal faaliyetler veya sendikaya üyelik nedeniyle söz konusu ise işveren sendikal tazminat ödemek zorunda kalıyor.
Anayasa Mahkemesi’nin söz konusu kararı ile sendikal tazminatın kapsamına sadece 30’dan fazla işçi çalıştırılan işyerleri değil diğer işyerleri de alınmış oldu.
Sendikal tazminatın tutarı işçinin bir yıllık ücret tutarından az olmamak üzere hakim tarafından takdir ediliyor.
Başka Tazminatlar da Ödeniyor
Bir işçinin sendikal faaliyet nedeniyle işten çıkartılması halinde sendikal tazminatın yanında başka hakları da bulunuyor. Nitekim işçinin sendikal tazminat alması aynı zamanda kıdem tazminatı ve ihbar tazminatı almasına engel değil.
Ancak işçiye, sendikal tazminat ile birlikte kötüniyet tazminatı, ayrımcılık tazminatı ve iş güvencesi tazminatı ödenmiyor.
12.06.2017
Dr. Mehmet BULUT
İş ve Sosyal Güvenlik Uzmanı
Twitter: @mhmtblt79
Sendika özgürlüğü en önemli Anayasal haklardan birisi ve bu özgürlüğünü kullandığı için ayrımcılığa uğrayan işçinin de bazı hakları var. Öyle ki bu hak Anayasa ile koruma altına alınmış.
Anayasa’nın 51 inci maddesine göre; çalışanlar ve işverenler, üyelerinin çalışma ilişkilerinde, ekonomik ve sosyal hak ve menfaatlerini korumak ve geliştirmek için önceden izin almaksızın;
- Sendikalar ve üst kuruluşlar kurma,
- Bunlara serbestçe üye olma ve
- Üyelikten serbestçe çekilme haklarına sahipler.
Ayrıca, yine aynı maddeye göre, hiç kimse bir sendikaya üye olmaya ya da üyelikten ayrılmaya da zorlanamaz.
Sendika kurma hakkı ancak, millî güvenlik, kamu düzeni, suç işlenmesinin önlenmesi, genel sağlık ve genel ahlâk ile başkalarının hak ve özgürlüklerinin korunması sebepleriyle ve kanunla sınırlanabilir.
Fesih İçin Geçerli Neden Olamaz
İş Kanunu’na göre 30’dan fazla işçi çalıştırılan bir işyerinde 6 aydan fazla kıdemi olan bir işçinin işten çıkartılabilmesi için mutlaka işverenin geçerli bir sebep göstermesi gerekli. Yoksa işçi işe iade davasıyla işe geri dönebilir. Ayrıca 6 aylık kıdem koşulu maden işyerleri için gerekli değil.
Sendikal özgürlük Anayasa’nın 51 inci maddesinin yanı sıra İş Kanunu’nda da konu edilmiş. İş Kanunu’nun 18 inci maddesine göre; sendika üyeliği veya çalışma saatleri dışında veya işverenin rızası ile çalışma saatleri içinde sendikal faaliyetlere katılmak iş sözleşmesinin feshi için geçerli bir sebep oluşturmuyor.
Yine aynı maddeye göre; işyeri sendika temsilciliği yapmak da iş sözleşmesinin feshi için geçerli bir sebep olmuyor.
30’dan az işçi çalıştıran işyerlerinde de her ne kadar işten çıkarmada geçerli bir sebebe gerek görülmese de sendikal faaliyet nedeniyle işten çıkarma durumunda işveren kötüniyet tazminatı öder ve işe iade mümkün olabilir.
Ayrımcılık Yapılamaz
İş Kanunu’nun yanı sıra 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu’nda da sendikal özgürlük ile ilgili hükümler var. 6356 sayılı Kanunun 25 inci maddesinin birinci fıkrasına göre; İşçilerin işe alınmaları,
- Belli bir sendikaya girmeleri veya girmemeleri
- Belli bir sendikadaki üyeliği sürdürmeleri
- Üyelikten çekilmeleri
- Herhangi bir sendikaya üye olmaları veya olmamaları
Ayrıca aynı maddenin ikinci fıkrasına göre; işveren, bir sendikaya üye olan işçilerle sendika üyesi olmayan işçiler veya ayrı sendikalara üye olan işçiler arasında, çalışma şartları veya çalıştırmaya son verilmesi bakımından herhangi bir ayrım yapamaz.
Bununla birlikte üçüncü fıkraya göre; işçiler, sendikaya üye olmaları ve olmamaları, iş saatleri dışında veya işverenin rızası ile iş saatleri içinde, işçi kuruluşlarının faaliyetlerine katılmaları veya sendikal faaliyette bulunmalarından dolayı işten çıkarılamaz veya herhangi bir nedenle farklı muameleye tabi tutulamazlar.
Sendikal Tazminat Güvencesi Var
İşverenin yukarıda saydığımız 6356 sayılı Kanun’un 25 inci maddesinin ilk üç fıkrasında sayılan kurallara aykırı hareket etmesi hâlinde işçinin bir yıllık ücret tutarından az olmamak üzere sendikal tazminata hükmediliyor.
Anayasa Mahkemesi’nin 22/10/2014 tarihli ve E:2013/1, K:2014/161 sayılı kararı ile sendikal özgürlüğe ilişkin önemli bir düzenleme yapıldı ve sendikal tazminat almanın kapsamı da genişletildi.
6356 sayılı Kanun’a göre, işçilerin işe alınması, çalışma şartlarındaki ayrımcılık veya çalışmaya son verilmesi, işten çıkarılması durumu sendikal faaliyetler veya sendikaya üyelik nedeniyle söz konusu ise işveren sendikal tazminat ödemek zorunda kalıyor.
Anayasa Mahkemesi’nin söz konusu kararı ile sendikal tazminatın kapsamına sadece 30’dan fazla işçi çalıştırılan işyerleri değil diğer işyerleri de alınmış oldu.
Sendikal tazminatın tutarı işçinin bir yıllık ücret tutarından az olmamak üzere hakim tarafından takdir ediliyor.
Başka Tazminatlar da Ödeniyor
Bir işçinin sendikal faaliyet nedeniyle işten çıkartılması halinde sendikal tazminatın yanında başka hakları da bulunuyor. Nitekim işçinin sendikal tazminat alması aynı zamanda kıdem tazminatı ve ihbar tazminatı almasına engel değil.
Ancak işçiye, sendikal tazminat ile birlikte kötüniyet tazminatı, ayrımcılık tazminatı ve iş güvencesi tazminatı ödenmiyor.
12.06.2017
Dr. Mehmet BULUT
İş ve Sosyal Güvenlik Uzmanı
Twitter: @mhmtblt79
