Bedelli Askerlikte Kıdem Tazminatı Tartışması
Son günlerde bedelli askerlik nedeniyle işten ayrılan çalışanlara kıdem tazminatı ödenip ödenmeyeceği hususunda medyada birçok yazı yayınlandı. Bu hususta iş hukuku uzmanları ve akademisyenler ikiye bölünmüş durumda. Bana da e-posta yoluyla bu konuda birçok soru geliyor.
Aslında konuyla alakalı olarak görüşümüzü İş ve Sosyal Güvenlik Atölyesi’ndeki 13 Ağustos 2018 tarihli yazımızda belirtmiştim ve bedelli askerlik ile ilgili tüm sorulara yanıt vermiştim: http://www.sadettinorhan.net/13_8_2018_makale.html
Ancak gerek bedelli askerlik celp dönemlerinin yaklaşması (ilk celp dönemi 15 Eylül 2018) gerekse de işveren ve çalışanların ne yapacakları konusunda tereddüte düşmeleri nedeniyle konuyu bir kez daha açıklamak faydalı olacak.
Bedelli Askerlikte Çalışanlar Ücretsiz İzinli
Bedelli askerlikten yararlananlar 21 günlük temel askerlik eğitimi süresince çalıştıkları işyeri tarafından ücretsiz izinli sayılacaklar.
Bedelli askerlik başvurusu yapan işçiler kendilerine tebliğ edilen ve bedelli askerlik temel eğitimini yapacakları birliklerine teslim olmaları gereken tarihi içeren belgeyi işverene vererek ücretsiz izin alabilecekler. Bu durumda işverenin işçiye izin vermeme gibi bir hakkı yok.
Bedelli askerlik nedeniyle ücretsiz izin hakkını kullanan işçi bu sebeple işveren tarafından işten çıkartılamaz. İşten çıkartılma halinde işçi, açacağı işe iade davası ile tekrar işe dönme hakkını kazanabilir.
Bedelliye Gidince Kıdem Tazminatı Alınamaz
Normal şartlar altında İş Kanunu’na tabi işçilerin hizmet sözleşmelerinin, muvazzaf askerlik hizmeti sebebiyle feshedilmesi halinde, kıdem tazminatına hak kazanılıyor. Ancak bu sefer kanun ile çalışanlara ücretsiz izin hakkı verilmiş bulunuyor.
Dolayısıyla ortada askerlik nedeniyle işten ayrılmaya yönelik bir sebep de bulunmuyor. Bu nedenle bedelli askerliğe başvuranların askerlik nedeniyle işten ayrılarak kıdem tazminatına hak kazanmaları mümkün değil.
Dürüstlük İlkesine Aykırı
Şayet bedelli askerlik uygulamasını getiren Kanun çalışanlara ücretsiz izinli olma hakkı getirmeseydi kıdem tazminatı almak da mümkün olurdu. Nitekim getirilen ücretsiz izin düzenlemesi iş sözleşmesinin feshedilmesini zorunlu olmaktan çıkartıyor. Ayrıca bu durumun “işçi yararına yorum” olarak ifade edilmesi de doğru değil. İş Hukuku’nda işçi lehine yorum vardır ama kıdem tazminatı ödenmesi değil, işçinin işini koruması işçi lehinedir. Nitekim bedelli askerlik yapacaklar için işten ayrılmak gerekmemektedir. Aksi durum dürüstlük kuralına da aykırılık teşkil eder. (Bkz: M.Şakar, Bedelli Askerlikte Kıdem Tazminatı Ödenecek mi?, Yaklaşım Dergisi, S.309)
İşe Dönüş Garanti
Bedelli askerlikle ilgili getirilen düzenlemede önemli olan nokta, ücretsiz izin sonrasında işverenin çalışanı işe başlatmak zorunda olması. Dolayısıyla ücretsiz izin süresi bittikten sonra işe başlanılmaması halinde işverenin devamsızlık nedeniyle iş sözleşmesini fesih hakkı ortaya çıkıyor.
Bu sebeple “nasıl olsa askerlik nedeniyle işten ayrıldım ve kıdem tazminatı alırım” düşüncesiyle bedelli sonrası işe başlamama düşüncesine kapılmamalı.
Son günlerde bedelli askerlik nedeniyle işten ayrılan çalışanlara kıdem tazminatı ödenip ödenmeyeceği hususunda medyada birçok yazı yayınlandı. Bu hususta iş hukuku uzmanları ve akademisyenler ikiye bölünmüş durumda. Bana da e-posta yoluyla bu konuda birçok soru geliyor.
Aslında konuyla alakalı olarak görüşümüzü İş ve Sosyal Güvenlik Atölyesi’ndeki 13 Ağustos 2018 tarihli yazımızda belirtmiştim ve bedelli askerlik ile ilgili tüm sorulara yanıt vermiştim: http://www.sadettinorhan.net/13_8_2018_makale.html
Ancak gerek bedelli askerlik celp dönemlerinin yaklaşması (ilk celp dönemi 15 Eylül 2018) gerekse de işveren ve çalışanların ne yapacakları konusunda tereddüte düşmeleri nedeniyle konuyu bir kez daha açıklamak faydalı olacak.
Bedelli Askerlikte Çalışanlar Ücretsiz İzinli
Bedelli askerlikten yararlananlar 21 günlük temel askerlik eğitimi süresince çalıştıkları işyeri tarafından ücretsiz izinli sayılacaklar.
Bedelli askerlik başvurusu yapan işçiler kendilerine tebliğ edilen ve bedelli askerlik temel eğitimini yapacakları birliklerine teslim olmaları gereken tarihi içeren belgeyi işverene vererek ücretsiz izin alabilecekler. Bu durumda işverenin işçiye izin vermeme gibi bir hakkı yok.
Bedelli askerlik nedeniyle ücretsiz izin hakkını kullanan işçi bu sebeple işveren tarafından işten çıkartılamaz. İşten çıkartılma halinde işçi, açacağı işe iade davası ile tekrar işe dönme hakkını kazanabilir.
Bedelliye Gidince Kıdem Tazminatı Alınamaz
Normal şartlar altında İş Kanunu’na tabi işçilerin hizmet sözleşmelerinin, muvazzaf askerlik hizmeti sebebiyle feshedilmesi halinde, kıdem tazminatına hak kazanılıyor. Ancak bu sefer kanun ile çalışanlara ücretsiz izin hakkı verilmiş bulunuyor.
Dolayısıyla ortada askerlik nedeniyle işten ayrılmaya yönelik bir sebep de bulunmuyor. Bu nedenle bedelli askerliğe başvuranların askerlik nedeniyle işten ayrılarak kıdem tazminatına hak kazanmaları mümkün değil.
Dürüstlük İlkesine Aykırı
Şayet bedelli askerlik uygulamasını getiren Kanun çalışanlara ücretsiz izinli olma hakkı getirmeseydi kıdem tazminatı almak da mümkün olurdu. Nitekim getirilen ücretsiz izin düzenlemesi iş sözleşmesinin feshedilmesini zorunlu olmaktan çıkartıyor. Ayrıca bu durumun “işçi yararına yorum” olarak ifade edilmesi de doğru değil. İş Hukuku’nda işçi lehine yorum vardır ama kıdem tazminatı ödenmesi değil, işçinin işini koruması işçi lehinedir. Nitekim bedelli askerlik yapacaklar için işten ayrılmak gerekmemektedir. Aksi durum dürüstlük kuralına da aykırılık teşkil eder. (Bkz: M.Şakar, Bedelli Askerlikte Kıdem Tazminatı Ödenecek mi?, Yaklaşım Dergisi, S.309)
İşe Dönüş Garanti
Bedelli askerlikle ilgili getirilen düzenlemede önemli olan nokta, ücretsiz izin sonrasında işverenin çalışanı işe başlatmak zorunda olması. Dolayısıyla ücretsiz izin süresi bittikten sonra işe başlanılmaması halinde işverenin devamsızlık nedeniyle iş sözleşmesini fesih hakkı ortaya çıkıyor.
Bu sebeple “nasıl olsa askerlik nedeniyle işten ayrıldım ve kıdem tazminatı alırım” düşüncesiyle bedelli sonrası işe başlamama düşüncesine kapılmamalı.
10.09.2018
Dr. Mehmet BULUT
İş ve Sosyal Güvenlik Uzmanı
mhmtblt79@gmail.com
Dr. Mehmet BULUT
İş ve Sosyal Güvenlik Uzmanı
mhmtblt79@gmail.com
