İşyerinizde İlkyardımcı Yoksa Ceza Var
İş sağlığı ve güvenliği mevzuatımızda işverene yüklenmiş birçok ödev bulunuyor. Bunlardan en önemlisi ise iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili personel çalıştırma yükümlülüğü. Bu noktada, çalıştırılacak personel dendiği zaman aklımıza genelde iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi geliyor. Ancak bunların dışında işverenlerin çalıştırması gereken başka özellikli personel de var. Bunlardan bir tanesi de ilkyardımcı çalıştırma yükümlülüğü.
6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nda “destek elemanı” olarak nitelendirilen bir kavram bulunuyor. Buna göre, destek elemanı, asli görevinin yanında iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili önleme, koruma, tahliye, yangınla mücadele, ilk yardım ve benzeri konularda özel olarak görevlendirilmiş uygun donanım ve yeterli eğitime sahip kişiyi ifade ediyor.
İşyerinde gerekli nitelik ve sayıda destek elemanı çalıştırmama durumunda ise işvereni bazı yaptırımlar bekliyor. İşyerinde çalıştırılacak ilkyardımcı nitelik ve sayısı ile ilgili düzenlemelere ile İlkyardım Yönetmeliği’nde yer verilmiş.
İlkyardımcı Sayısı Kaç Olmalı?
2020 yılında İlkyardım Yönetmeliği’nde yapılan değişiklikle ilkyardımcı kavramının tanımında değişikliğe gidildi. Buna göre ilkyardımcı, Sağlık Bakanlığınca belirlenen standartlara uygun eğitimi alarak, verilen eğitim çerçevesinde uygulamalar yapabilen ilkyardımcı belgesi sahibi olan kişiyi ifade ediyor. Nitekim 2020 yılında ilkyardım eğitimlerinin niteliği, usulü ve sınavlarına yönelik de önemli değişiklikler yapıldı.
İşyerinde çalışan kişi sayısı ve işyerinin ait olduğu tehlike sınıfına göre ise çalıştırılacak ilkyardımcı sayısı değişiklik gösteriyor.
Buna göre;
a) Az tehlikeli işyerlerinde, her 20 çalışan için 1 ilkyardımcı,
b) Tehlikeli işyerlerinde, her 15 çalışana kadar 1 ilkyardımcı,
c) Çok tehlikeli işyerlerinde, her 10 çalışana kadar 1 ilkyardımcı,
bulundurması zorunlu.
Kimler İlkyardımcı Olabilir?
İşyerlerine getirilen ilkyardımcı çalıştırma yükümlülüğünü yerine getirirken illaki dışarıdan bir personel aramaya gerek yok. Mevcut personelinize ilkyardım eğitimi aldırtarak ilkyardımcı çalıştırma görevini yerine getirebilirsiniz.
İlkyardımcı olarak görevlendirilecek personelin, Sağlık Bakanlığı tarafından yetkilendirilmiş eğitim merkezlerinde en az 16 saat ilkyardım eğitimi almaları gerekiyor. Bu eğitime katılabilmek için ilkokul veya ilköğretim okulu mezunu olmak yeterli. Eğitim sonunda katılımcıların başarılı sayılmaları için, teorik ve uygulamalı sınavların her birinden, 100 tam puan üzerinden 85 puan almış olmaları şartı aranıyor. Teorik sınavda başarılı olamayan katılımcılar uygulamalı sınava alınmıyor.
Ayrıca Yönetmelik, işverenlere bu konuda hizmet alma imkânı tanımıyor. Yani ilkyardımcı personeli kendi bünyelerinde istihdam etmeleri gerekiyor.
Bununla birlikte, özel güvenlik ve sürücü kursları gibi ilkyardım eğitiminin zorunlu olarak verildiği kurslarda ilkyardım eğitimlerinin, Yönetmeliğe göre yetki belgesi almış eğitimciler tarafından verilmesi zorunlu.
Milli Eğitim Bakanlığı eğitim programı dahilinde, ilkyardım eğitimi verecek öğretmenlerin de 16 saatlik ilkyardım eğitimini almaları gerekiyor.
Güncelleme Eğitimine Dikkat
Bir personelin ilkyardımcı eğitimi ile belge alması bu belgeyi ömür boyu kullanabileceği anlamına gelmiyor. Nitekim ilkyardımcı belgesinin geçerlilik süresi üç yıl. Geçerlilik süresinin bitimini takiben en geç 3 ay içerisinde güncelleme eğitimi alınması zorunlu.
Belirtilen süreler içinde güncelleme eğitimine katılanların belgeleri yenileniyor, katılmayanların belgeleri ise geçersiz sayılıyor.
Ayrıca 27/08/2020 tarihinde yapılan değişiklikle Otomatik Eksternal Defibrilatör (OED) denilen ve kalbe otomatik olarak elektroşok uygulayan cihazı kullanmayı öğrenmek tüm ilkyardımcılar için zorunlu oldu. Böylece OED eğitimi ilkyardımcı eğitiminin içerisine katıldı. Bundan böyle OED eğitimleri isteğe bağlı olmayacak, her ilkyardımcı OED eğitimi almak zorunda olacak. Halen ilkyardımcı olan kişiler ise, mevcut belgeleri ile süre sonuna kadar ilkyardım uygulayabilecek lakin OED eğitimi vermeye yetkili bir ilkyardım eğitimi kurumundan 1 yıl içinde (27/08/2021 tarihine kadar) OED eğitim alıp sınavından geçerlerse, ilkyardımcı belgeleri güncellenerek geçerli sayılacak.
Ancak burada belirtelim ki Covid-19 salgını sebebiyle 16/3/2020 tarihinden itibaren yapılamayan güncelleme eğitimlerinin hangi tarihler arasında yapılabileceğine ve aynı sebeple güncellenemeyen yetki belgelerinin hangi tarihe kadar geçerli kabul edileceğine ilişkin hususlar salgının durumu dikkate alınarak Acil Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü tarafından belirleniyor. Şimdilik bu yönde bir duyuru da yapılmadı.
İlkyardımcı Çalıştırmayana Ceza Var
İlkyardımcı bulundurma yükümlülüğünü yerine getirmeyen işyerlerine 6331 sayılı Kanun’a göre idari para cezası uygulanması söz konusu.
Buna göre, işyerinde yeterli sayıda ilkyardımcı yoksa işyerinin tehlike sınıfı ve çalıştırılan işçi sayısına göre farklı tutarlarda idari para cezası uygulanıyor. Söz konusu ceza aykırılığın devamı halinde her ay için uygulanmaya devam ediliyor.
2021 yılı için söz konusu idari para cezası tutarları aşağıdaki gibidir:
İş sağlığı ve güvenliği mevzuatımızda işverene yüklenmiş birçok ödev bulunuyor. Bunlardan en önemlisi ise iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili personel çalıştırma yükümlülüğü. Bu noktada, çalıştırılacak personel dendiği zaman aklımıza genelde iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi geliyor. Ancak bunların dışında işverenlerin çalıştırması gereken başka özellikli personel de var. Bunlardan bir tanesi de ilkyardımcı çalıştırma yükümlülüğü.
6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nda “destek elemanı” olarak nitelendirilen bir kavram bulunuyor. Buna göre, destek elemanı, asli görevinin yanında iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili önleme, koruma, tahliye, yangınla mücadele, ilk yardım ve benzeri konularda özel olarak görevlendirilmiş uygun donanım ve yeterli eğitime sahip kişiyi ifade ediyor.
İşyerinde gerekli nitelik ve sayıda destek elemanı çalıştırmama durumunda ise işvereni bazı yaptırımlar bekliyor. İşyerinde çalıştırılacak ilkyardımcı nitelik ve sayısı ile ilgili düzenlemelere ile İlkyardım Yönetmeliği’nde yer verilmiş.
İlkyardımcı Sayısı Kaç Olmalı?
2020 yılında İlkyardım Yönetmeliği’nde yapılan değişiklikle ilkyardımcı kavramının tanımında değişikliğe gidildi. Buna göre ilkyardımcı, Sağlık Bakanlığınca belirlenen standartlara uygun eğitimi alarak, verilen eğitim çerçevesinde uygulamalar yapabilen ilkyardımcı belgesi sahibi olan kişiyi ifade ediyor. Nitekim 2020 yılında ilkyardım eğitimlerinin niteliği, usulü ve sınavlarına yönelik de önemli değişiklikler yapıldı.
İşyerinde çalışan kişi sayısı ve işyerinin ait olduğu tehlike sınıfına göre ise çalıştırılacak ilkyardımcı sayısı değişiklik gösteriyor.
Buna göre;
a) Az tehlikeli işyerlerinde, her 20 çalışan için 1 ilkyardımcı,
b) Tehlikeli işyerlerinde, her 15 çalışana kadar 1 ilkyardımcı,
c) Çok tehlikeli işyerlerinde, her 10 çalışana kadar 1 ilkyardımcı,
bulundurması zorunlu.
Kimler İlkyardımcı Olabilir?
İşyerlerine getirilen ilkyardımcı çalıştırma yükümlülüğünü yerine getirirken illaki dışarıdan bir personel aramaya gerek yok. Mevcut personelinize ilkyardım eğitimi aldırtarak ilkyardımcı çalıştırma görevini yerine getirebilirsiniz.
İlkyardımcı olarak görevlendirilecek personelin, Sağlık Bakanlığı tarafından yetkilendirilmiş eğitim merkezlerinde en az 16 saat ilkyardım eğitimi almaları gerekiyor. Bu eğitime katılabilmek için ilkokul veya ilköğretim okulu mezunu olmak yeterli. Eğitim sonunda katılımcıların başarılı sayılmaları için, teorik ve uygulamalı sınavların her birinden, 100 tam puan üzerinden 85 puan almış olmaları şartı aranıyor. Teorik sınavda başarılı olamayan katılımcılar uygulamalı sınava alınmıyor.
Ayrıca Yönetmelik, işverenlere bu konuda hizmet alma imkânı tanımıyor. Yani ilkyardımcı personeli kendi bünyelerinde istihdam etmeleri gerekiyor.
Bununla birlikte, özel güvenlik ve sürücü kursları gibi ilkyardım eğitiminin zorunlu olarak verildiği kurslarda ilkyardım eğitimlerinin, Yönetmeliğe göre yetki belgesi almış eğitimciler tarafından verilmesi zorunlu.
Milli Eğitim Bakanlığı eğitim programı dahilinde, ilkyardım eğitimi verecek öğretmenlerin de 16 saatlik ilkyardım eğitimini almaları gerekiyor.
Güncelleme Eğitimine Dikkat
Bir personelin ilkyardımcı eğitimi ile belge alması bu belgeyi ömür boyu kullanabileceği anlamına gelmiyor. Nitekim ilkyardımcı belgesinin geçerlilik süresi üç yıl. Geçerlilik süresinin bitimini takiben en geç 3 ay içerisinde güncelleme eğitimi alınması zorunlu.
Belirtilen süreler içinde güncelleme eğitimine katılanların belgeleri yenileniyor, katılmayanların belgeleri ise geçersiz sayılıyor.
Ayrıca 27/08/2020 tarihinde yapılan değişiklikle Otomatik Eksternal Defibrilatör (OED) denilen ve kalbe otomatik olarak elektroşok uygulayan cihazı kullanmayı öğrenmek tüm ilkyardımcılar için zorunlu oldu. Böylece OED eğitimi ilkyardımcı eğitiminin içerisine katıldı. Bundan böyle OED eğitimleri isteğe bağlı olmayacak, her ilkyardımcı OED eğitimi almak zorunda olacak. Halen ilkyardımcı olan kişiler ise, mevcut belgeleri ile süre sonuna kadar ilkyardım uygulayabilecek lakin OED eğitimi vermeye yetkili bir ilkyardım eğitimi kurumundan 1 yıl içinde (27/08/2021 tarihine kadar) OED eğitim alıp sınavından geçerlerse, ilkyardımcı belgeleri güncellenerek geçerli sayılacak.
Ancak burada belirtelim ki Covid-19 salgını sebebiyle 16/3/2020 tarihinden itibaren yapılamayan güncelleme eğitimlerinin hangi tarihler arasında yapılabileceğine ve aynı sebeple güncellenemeyen yetki belgelerinin hangi tarihe kadar geçerli kabul edileceğine ilişkin hususlar salgının durumu dikkate alınarak Acil Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü tarafından belirleniyor. Şimdilik bu yönde bir duyuru da yapılmadı.
İlkyardımcı Çalıştırmayana Ceza Var
İlkyardımcı bulundurma yükümlülüğünü yerine getirmeyen işyerlerine 6331 sayılı Kanun’a göre idari para cezası uygulanması söz konusu.
Buna göre, işyerinde yeterli sayıda ilkyardımcı yoksa işyerinin tehlike sınıfı ve çalıştırılan işçi sayısına göre farklı tutarlarda idari para cezası uygulanıyor. Söz konusu ceza aykırılığın devamı halinde her ay için uygulanmaya devam ediliyor.
2021 yılı için söz konusu idari para cezası tutarları aşağıdaki gibidir:
10.05.2021
Dr. Mehmet BULUT
İş ve Sosyal Güvenlik Uzmanı
mhmtblt79@gmail.com
Dr. Mehmet BULUT
İş ve Sosyal Güvenlik Uzmanı
mhmtblt79@gmail.com