
10 soruda özel hastanelere SGK cezaları, itiraz ve dava yolu
Özel hastaneler, tabi oldukları mevzuat gereği farklı kamu kurumlarının düzenleme ve denetimlerine tabidirler. Bunların başında Sosyal Güvenlik Kurumu gelir. SGK ile sözleşmeli bir özel hastane (tıp/dal merkezi ve vakıf hastaneleri dahil) için SGK mevzuatı ve sözleşme hükümleri kritik önemdedir. Bunlara aykırılık hali, özel hastane için ağır sonuçlar doğurabilir.
1. SGK, özel hastaneye hangi tür yaptırımları uyguluyor?
SGK’nın özel hastanelere uyguladığı yaptırımlar ikiye ayrılır. Birincisi, 5510 sayılı kanunun 102. maddesi kapsamında uygulanan idari para cezalarıdır. Bu cezalar, işverenlere uygulanan cezalar olup, aynı zamanda işveren sayılan özel hastanelere de gerektiğinde uygulanmaktadır.
SGK’nın özel hastaneler için ikinci tür yaptırımı ise, özel hastane ile Kurum arasında imzalanan “Sağlık Hizmeti Satın Alım Sözleşmesi” kapsamında yer alan cezai şartlar/koşullar doğrultusunda uygulanan yaptırımlardır.
2. İdari para cezalarına hangi sürede, nasıl itiraz edilir?
İdari para cezaları (İPC), özel hastaneye tebliğ ile tahakkuk eder. Tebliğ tarihinden itibaren on beş gün içinde SGK’ya ya da SGK’nın ilgili hesaplarına yatırılır. Eğer bu süre içerisinde ödeme yapılmaz ise aynı 15 günlük süre içinde Kuruma itiraz edilebilir. İtiraz takibi durdurur, tahsil süreci beklemeye alınır.
3. İtiraz reddedilirse hangi mahkemeye ne kadar sürede başvurulur?
SGK müdürlüğünde bulunan “İdari Para Cezası İtiraz Komisyonu” yapılan itirazı değerlendirecek, kabul veya reddedecektir. İtirazlar, itiraz komisyonunda incelenerek en geç otuz gün içinde karara bağlanır. Bu süre içerisinde itiraz sahibi isterse itirazından vazgeçebilir. Vazgeçilmesi halinde aynı İPC için tekrar itirazda bulunulamaz. İtirazın kabul edilmesi halinde idari para cezasında gerekli düzeltme, iptal veya indirim yapılacaktır. İtirazın reddedilmesi halinde, itirazı reddedilenler, kararın kendilerine tebliğ tarihinden itibaren otuz gün içinde yetkili idare mahkemesine başvurabilirler. Bu süre içinde ilgili mahkemeye başvurunun yapılmamış olması halinde, idari para cezası kesinleşir.
Öte yandan idari para cezasının peşin olarak ödenmesi, yargı yoluna başvurma hakkını etkilemez. İPC’nin tamamı peşin olarak ödendikten sonra da yargı yoluna başvurulabilir. Fakat mahkemeye başvurulması idari para cezasının takip ve tahsilini durdurmaz.
4. İdari para cezası, SGK teşviklerini etkiler mi?
Evet, doğrudan etkiler. Türkiye’de uygulanan istihdam teşviklerinin pek çoğunda, SGK’ya borcun bulunmaması şartı aranmaktadır. Engelli teşviki, AR-GE teşviki ve İŞKUR işbaşı eğitim programları bu kuralın dışındadır. Bunların haricindeki prim indirimlerinden yararlanabilmek için işyerinin İPC ve prim borcu bulunmaması gerekmektedir. (İşyerinizin güncel teşvik durumunu buradan sorgulayabilirsiniz: www.tesviksorgula.com )
5. İdari para cezalarında indirim yapılıyor mu?
SGK idari para cezalarında iki türlü indirim uygulanmaktadır. Birincisi %25’lik peşin ödeme indirimidir. Bu indirim, İPC türü ve gerekçesi ne olursa olsun, tebliğ tarihinden itibaren 15 gün içerisinde ödenen bütün cezalara uygulanır.
Örnek: Sigortalı işe giriş bildirgesini yasal süresi içerisinde vermeyen ABC Hastanesine, 1.8.2025 tarihinde bir asgari ücret tutarında (26.005.20 TL) idari para cezası tebliğ edilmiştir. Söz konusu ceza en geç 16.08.2025 tarihinde peşin olarak ödenirse, cezanın %25’i indirilecek ve 19.503,9 TL olarak ödenecektir.
İdari para cezalarında bir diğer indirim ise cezaların tamamı için değil, bazıları için uygulanan iyi niyet indirimidir. Buna göre özel hastaneler;
Örnek: Yukarıdaki örneğimizde ABC Hastanesi, sigortalı işe giriş bildirgesini yasal süresi içerisinde vermediğini kendisi farketmiş ve yasal süreyi takip eden 30 gün içerisinde SGK’ya vermiştir. Bu durumda şirketin ödeyeceği İPC tutarı (26.005,20 x 0,25) 6.501,30 TL olacaktır. Ayrıca bu tutarı 15 gün içerisinde ödemesi halinde %25’lik peşin ödeme indirimi de uygulanacak ve ödenecek rakam 4.875,98 TL olacaktır.
6. Özel hastaneye uygulanan sözleşme kaynaklı cezai şartların türleri nelerdir?
SGK ile özel hastaneler arasında imzalanan sözleşmede üç tür ceza koşulu belirlenmiştir.
7. Sözleşme kaynaklı cezalara itiraz edilebilir mi?
SGK, sözleşme kapsamında cezai şart (ceza koşulu) gerektiren fiilleri tespit ettikten sonra 20 gün içerisinde özel hastaneden savunma talep eder. Hastane 10 gün içerisinde savunmasını verir. Eğer SGK müfettişi incelemesi varsa, savunma müfettiş tarafından alınır. Savunma verilmemesi veya verilen savunmaya rağmen cezai şart uygulanması halinde, cezanın hastaneye tebliğ tarihini takip eden 10 işgünü içerisinde Kuruma itiraz edilir. İtiraz cezai şartın uygulamasını durdurur. İtiraz en geç 40 gün içerisinde SGK tarafından karara bağlanır. İtirazın reddedilmesi halinde, tekrar itiraz edilemez. Yargı yoluna gidilebilir. Fesih cezasında itirazlar en geç 20 gün içerisinde Genel Müdürlük tarafından değerlendirilir.
8. Sözleşme kaynaklı cezalar için hangi mahkemede dava açılabilir?
Özel hastane tarafından yapılan itirazın reddi halinde, cezai şart uygulamasına karşı asliye hukuk mahkemesinde iptal davası açılabilir. Ayrıca cezai şartın uygulanması, özel hastane için telafisi güç sonuçlar doğuracaksa, ihtiyati tedbir de talep edilebilir. İhtiyati tedbir yönünde karar verilmesi, cezanın uygulamasını mahkeme kararına kadar durduracaktır.
9. Sözleşme kaynaklı para cezaları taksitlendirilebilir mi?
Evet, özel hastane tarafından talep edilmesi halinde, cezai şart olarak uygulanan para cezası en fazla 12 taksite kadar faiziyle birlikte taksitlendirilebilir.
10. İdari para cezaları ve sözleşme kaynaklı cezalar hastane yönetici ve ortaklarından tahsil edilebilir mi?
SGK tarafından düzenlenen gerek idari para cezaları gerekse sözleşme kaynaklı cezai şartlara karşı hastane tüzel kişiliği (şirket) ortakları ve üst düzey yöneticileri şahsi mal varlıkları ile sorumludur. Fakat bu sorumluluğun başlayabilmesi için özel hastane tarafından borcun ödenmemiş olması gerekir. Buna göre;
21.01.2025
Dr. Sadettin ORHAN
İş ve Sosyal Güvenlik Uzmanı
Özel hastaneler, tabi oldukları mevzuat gereği farklı kamu kurumlarının düzenleme ve denetimlerine tabidirler. Bunların başında Sosyal Güvenlik Kurumu gelir. SGK ile sözleşmeli bir özel hastane (tıp/dal merkezi ve vakıf hastaneleri dahil) için SGK mevzuatı ve sözleşme hükümleri kritik önemdedir. Bunlara aykırılık hali, özel hastane için ağır sonuçlar doğurabilir.
1. SGK, özel hastaneye hangi tür yaptırımları uyguluyor?
SGK’nın özel hastanelere uyguladığı yaptırımlar ikiye ayrılır. Birincisi, 5510 sayılı kanunun 102. maddesi kapsamında uygulanan idari para cezalarıdır. Bu cezalar, işverenlere uygulanan cezalar olup, aynı zamanda işveren sayılan özel hastanelere de gerektiğinde uygulanmaktadır.
SGK’nın özel hastaneler için ikinci tür yaptırımı ise, özel hastane ile Kurum arasında imzalanan “Sağlık Hizmeti Satın Alım Sözleşmesi” kapsamında yer alan cezai şartlar/koşullar doğrultusunda uygulanan yaptırımlardır.
2. İdari para cezalarına hangi sürede, nasıl itiraz edilir?
İdari para cezaları (İPC), özel hastaneye tebliğ ile tahakkuk eder. Tebliğ tarihinden itibaren on beş gün içinde SGK’ya ya da SGK’nın ilgili hesaplarına yatırılır. Eğer bu süre içerisinde ödeme yapılmaz ise aynı 15 günlük süre içinde Kuruma itiraz edilebilir. İtiraz takibi durdurur, tahsil süreci beklemeye alınır.
3. İtiraz reddedilirse hangi mahkemeye ne kadar sürede başvurulur?
SGK müdürlüğünde bulunan “İdari Para Cezası İtiraz Komisyonu” yapılan itirazı değerlendirecek, kabul veya reddedecektir. İtirazlar, itiraz komisyonunda incelenerek en geç otuz gün içinde karara bağlanır. Bu süre içerisinde itiraz sahibi isterse itirazından vazgeçebilir. Vazgeçilmesi halinde aynı İPC için tekrar itirazda bulunulamaz. İtirazın kabul edilmesi halinde idari para cezasında gerekli düzeltme, iptal veya indirim yapılacaktır. İtirazın reddedilmesi halinde, itirazı reddedilenler, kararın kendilerine tebliğ tarihinden itibaren otuz gün içinde yetkili idare mahkemesine başvurabilirler. Bu süre içinde ilgili mahkemeye başvurunun yapılmamış olması halinde, idari para cezası kesinleşir.
Öte yandan idari para cezasının peşin olarak ödenmesi, yargı yoluna başvurma hakkını etkilemez. İPC’nin tamamı peşin olarak ödendikten sonra da yargı yoluna başvurulabilir. Fakat mahkemeye başvurulması idari para cezasının takip ve tahsilini durdurmaz.
4. İdari para cezası, SGK teşviklerini etkiler mi?
Evet, doğrudan etkiler. Türkiye’de uygulanan istihdam teşviklerinin pek çoğunda, SGK’ya borcun bulunmaması şartı aranmaktadır. Engelli teşviki, AR-GE teşviki ve İŞKUR işbaşı eğitim programları bu kuralın dışındadır. Bunların haricindeki prim indirimlerinden yararlanabilmek için işyerinin İPC ve prim borcu bulunmaması gerekmektedir. (İşyerinizin güncel teşvik durumunu buradan sorgulayabilirsiniz: www.tesviksorgula.com )
5. İdari para cezalarında indirim yapılıyor mu?
SGK idari para cezalarında iki türlü indirim uygulanmaktadır. Birincisi %25’lik peşin ödeme indirimidir. Bu indirim, İPC türü ve gerekçesi ne olursa olsun, tebliğ tarihinden itibaren 15 gün içerisinde ödenen bütün cezalara uygulanır.
Örnek: Sigortalı işe giriş bildirgesini yasal süresi içerisinde vermeyen ABC Hastanesine, 1.8.2025 tarihinde bir asgari ücret tutarında (26.005.20 TL) idari para cezası tebliğ edilmiştir. Söz konusu ceza en geç 16.08.2025 tarihinde peşin olarak ödenirse, cezanın %25’i indirilecek ve 19.503,9 TL olarak ödenecektir.
İdari para cezalarında bir diğer indirim ise cezaların tamamı için değil, bazıları için uygulanan iyi niyet indirimidir. Buna göre özel hastaneler;
- Sigortalı işe giriş bildirgesini,
- İşyeri bildirgesini,
- 4/b (Bağ-Kur) sigortalıları için ilgili kurumlar tarafından verilmesi gereken sigorta başlama ve bitiş bildirgesini,
- Kamu kurumları tarafından verilmesi gereken, memurların maluliyet durumlarına ilişkin bildirgeyi,
- Kamu kurumları ve bankaların ihale verdikleri yüklenicilere dair bildirimi,
- Ticaret sicilleri, şirketlerle ilgili kuruluş bildirimini,
- İnşaat ruhsatı veren kurum ve kuruluşlar ruhsat sahipleriyle ilgili bildirimi,
- Sigortalı işten çıkış bildirimini,
Örnek: Yukarıdaki örneğimizde ABC Hastanesi, sigortalı işe giriş bildirgesini yasal süresi içerisinde vermediğini kendisi farketmiş ve yasal süreyi takip eden 30 gün içerisinde SGK’ya vermiştir. Bu durumda şirketin ödeyeceği İPC tutarı (26.005,20 x 0,25) 6.501,30 TL olacaktır. Ayrıca bu tutarı 15 gün içerisinde ödemesi halinde %25’lik peşin ödeme indirimi de uygulanacak ve ödenecek rakam 4.875,98 TL olacaktır.
6. Özel hastaneye uygulanan sözleşme kaynaklı cezai şartların türleri nelerdir?
SGK ile özel hastaneler arasında imzalanan sözleşmede üç tür ceza koşulu belirlenmiştir.
- Para cezası: Sözleşmede belirtilen fiiller için uygulanan parasal cezalardır.
- MEDULA sisteminin pasif hale getirilmesi: Sözleşmede belirtilen fiiller sebebiyle, hastanenin SGK’ya fatura düzenlemesini önleyen geçici bir yaptırımdır.
- Fesih ve 3 yıl süreyle tekrar sözleşme yapmama: Sözleşmedeki en ağır yaptırım olup, 3 yıl süreyle hastane, SGK ile sözleşme yapamayacaktır.
7. Sözleşme kaynaklı cezalara itiraz edilebilir mi?
SGK, sözleşme kapsamında cezai şart (ceza koşulu) gerektiren fiilleri tespit ettikten sonra 20 gün içerisinde özel hastaneden savunma talep eder. Hastane 10 gün içerisinde savunmasını verir. Eğer SGK müfettişi incelemesi varsa, savunma müfettiş tarafından alınır. Savunma verilmemesi veya verilen savunmaya rağmen cezai şart uygulanması halinde, cezanın hastaneye tebliğ tarihini takip eden 10 işgünü içerisinde Kuruma itiraz edilir. İtiraz cezai şartın uygulamasını durdurur. İtiraz en geç 40 gün içerisinde SGK tarafından karara bağlanır. İtirazın reddedilmesi halinde, tekrar itiraz edilemez. Yargı yoluna gidilebilir. Fesih cezasında itirazlar en geç 20 gün içerisinde Genel Müdürlük tarafından değerlendirilir.
8. Sözleşme kaynaklı cezalar için hangi mahkemede dava açılabilir?
Özel hastane tarafından yapılan itirazın reddi halinde, cezai şart uygulamasına karşı asliye hukuk mahkemesinde iptal davası açılabilir. Ayrıca cezai şartın uygulanması, özel hastane için telafisi güç sonuçlar doğuracaksa, ihtiyati tedbir de talep edilebilir. İhtiyati tedbir yönünde karar verilmesi, cezanın uygulamasını mahkeme kararına kadar durduracaktır.
9. Sözleşme kaynaklı para cezaları taksitlendirilebilir mi?
Evet, özel hastane tarafından talep edilmesi halinde, cezai şart olarak uygulanan para cezası en fazla 12 taksite kadar faiziyle birlikte taksitlendirilebilir.
10. İdari para cezaları ve sözleşme kaynaklı cezalar hastane yönetici ve ortaklarından tahsil edilebilir mi?
SGK tarafından düzenlenen gerek idari para cezaları gerekse sözleşme kaynaklı cezai şartlara karşı hastane tüzel kişiliği (şirket) ortakları ve üst düzey yöneticileri şahsi mal varlıkları ile sorumludur. Fakat bu sorumluluğun başlayabilmesi için özel hastane tarafından borcun ödenmemiş olması gerekir. Buna göre;
- Anonim şirket yönetim kurulu üyeleri ve üst düzey yöneticileri görevde bulundukları sürede tahakkuk eden cezalardan dolayı sorumludurlar. Görevleri sona erse bile kendi görev süreleri içerisinde tahakkuk eden cezalara dair sorumlulukları devam edecektir.
- Limited şirket ortakları, cezalardan hisseleri oranında sorumludurlar. Hisse devri durumunda devreden ve devralan ortak, devir öncesi tahakkuk eden ceza borcundan müteselsilen sorumludur.
21.01.2025
Dr. Sadettin ORHAN
İş ve Sosyal Güvenlik Uzmanı