10 soruda eczanelere SGK cezaları, itiraz ve dava yolu
Eczaneler, tabi oldukları mevzuat gereği farklı kamu kurumlarının düzenleme ve denetimlerine tabidirler. Bunların başında Sosyal Güvenlik Kurumu gelir. SGK ile Türk Eczacılar Birliği (TEB) arasında yapılan protokol gereği SGK mevzuatı ve protokol hükümleri kritik önemdedir. Bunlara aykırılık hali, eczaneler için ağır sonuçlar doğurabilir.
1. SGK, eczanelere hangi tür yaptırımları uyguluyor?
SGK’nın eczanelere uyguladığı yaptırımlar ikiye ayrılır. Birincisi, 5510 sayılı kanunun 102. maddesi kapsamında uygulanan idari para cezalarıdır. Bu cezalar, işverenlere uygulanan cezalar olup, personel istihdam eden ve dolayısıyla işveren sayılan eczanelere de gerektiğinde uygulanmaktadır.
SGK’nın eczaneler için ikinci tür yaptırımı ise, “İlaç Teminine İlişkin Protokol” kapsamında yer alan cezai şartlar/koşullar doğrultusunda uygulanan yaptırımlardır.
2. İdari para cezalarına hangi sürede, nasıl itiraz edilir?
İdari para cezaları (İPC), eczaneye tebliğ ile tahakkuk eder. Tebliğ tarihinden itibaren on beş gün içinde SGK’ya ya da SGK’nın ilgili hesaplarına yatırılır. Eğer bu süre içerisinde ödeme yapılmaz ise aynı 15 günlük süre içinde Kuruma itiraz edilebilir. İtiraz takibi durdurur, tahsil süreci beklemeye alınır.
3. İtiraz reddedilirse hangi mahkemeye ne kadar sürede başvurulur?
SGK müdürlüğünde bulunan “İdari Para Cezası İtiraz Komisyonu” yapılan itirazı değerlendirecek, kabul veya reddedecektir. İtirazlar, itiraz komisyonunda incelenerek en geç otuz gün içinde karara bağlanır. Bu süre içerisinde itiraz sahibi isterse itirazından vazgeçebilir. Vazgeçilmesi halinde aynı İPC için tekrar itirazda bulunulamaz. İtirazın kabul edilmesi halinde idari para cezasında gerekli düzeltme, iptal veya indirim yapılacaktır. İtirazın reddedilmesi halinde, itirazı reddedilenler, kararın kendilerine tebliğ tarihinden itibaren otuz gün içinde yetkili idare mahkemesine başvurabilirler. Bu süre içinde ilgili mahkemeye başvurunun yapılmamış olması halinde, idari para cezası kesinleşir.
Öte yandan idari para cezasının peşin olarak ödenmesi, yargı yoluna başvurma hakkını etkilemez. İPC’nin tamamı peşin olarak ödendikten sonra da yargı yoluna başvurulabilir. Fakat mahkemeye başvurulması idari para cezasının takip ve tahsilini durdurmaz.
4. İdari para cezası, SGK teşviklerini etkiler mi?
Evet, doğrudan etkiler. Türkiye’de uygulanan istihdam teşviklerinin pek çoğunda, SGK’ya borcun bulunmaması şartı aranmaktadır. Engelli teşviki, AR-GE teşviki ve İŞKUR işbaşı eğitim programları bu kuralın dışındadır. Bunların haricindeki prim indirimlerinden yararlanabilmek için işyerinin İPC ve prim borcu bulunmaması gerekmektedir.
5. İdari para cezalarında indirim yapılıyor mu?
SGK idari para cezalarında iki türlü indirim uygulanmaktadır. Birincisi %25’lik peşin ödeme indirimidir. Bu indirim, İPC türü ve gerekçesi ne olursa olsun, tebliğ tarihinden itibaren 15 gün içerisinde ödenen bütün cezalara uygulanır.
Örnek: Sigortalı işe giriş bildirgesini yasal süresi içerisinde vermeyen ABC Eczanesi'ne, 1.8.2025 tarihinde bir asgari ücret tutarında (26.005.20 TL) idari para cezası tebliğ edilmiştir. Söz konusu ceza en geç 16.08.2025 tarihinde peşin olarak ödenirse, cezanın %25’i indirilecek ve 19.503,9 TL olarak ödenecektir.
İdari para cezalarında bir diğer indirim ise cezaların tamamı için değil, bazıları için uygulanan iyi niyet indirimidir. Buna göre eczaneler;
Örnek: Yukarıdaki örneğimizde ABC Eczanesi, sigortalı işe giriş bildirgesini yasal süresi içerisinde vermediğini kendisi farketmiş ve yasal süreyi takip eden 30 gün içerisinde SGK’ya vermiştir. Bu durumda eczanenin ödeyeceği İPC tutarı (26.005,20 x 0,25) 6.501,30 TL olacaktır. Ayrıca bu tutarı 15 gün içerisinde ödemesi halinde %25’lik peşin ödeme indirimi de uygulanacak ve ödenecek rakam 4.875,98 TL olacaktır.
6. Eczanelere uygulanan protokol kaynaklı cezai şartlar nelerdir?
SGK ile TEB arasında imzalanan protokol üç tür ceza koşulu belirlenmiştir.
7. Protokol kaynaklı cezalara itiraz edilebilir mi?
SGK, protokol kapsamında cezai şart (ceza koşulu) gerektiren fiilleri tespit ettikten sonra 20 gün içerisinde eczaneden savunma talep eder. Eczane 10 gün içerisinde savunmasını verir. Eğer SGK müfettişi incelemesi varsa, savunma müfettiş tarafından alınır. Savunma verilmemesi veya verilen savunmaya rağmen cezai şart uygulanması halinde, cezanın eczaneye tebliğ tarihini takip eden 10 işgünü içerisinde Kuruma itiraz edilir. İtiraz cezai şartın uygulamasını durdurmaz. İtiraz en geç 15 gün içerisinde SGK tarafından karara bağlanır.
8. Protokol kaynaklı cezalar için hangi mahkemede dava açılabilir?
Eczane tarafından yapılan itirazın reddi halinde, cezai şart uygulamasına karşı asliye hukuk mahkemesinde iptal davası açılabilir. Ayrıca cezai şartın uygulanması, eczane için telafisi güç sonuçlar doğuracaksa, ihtiyati tedbir de talep edilebilir. İhtiyati tedbir yönünde karar verilmesi, cezanın uygulamasını mahkeme kararına kadar durduracaktır.
9. Protokol kaynaklı para cezaları taksitlendirilebilir mi?
Evet, eczane tarafından talep edilmesi halinde, cezai şart olarak uygulanan para cezası en fazla 6 taksite kadar taksitlendirilebilir.
10. İdari para cezaları ve sözleşme kaynaklı cezalar eczacının şahsi malvarlığından tahsil edilebilir mi?
SGK tarafından düzenlenen gerek idari para cezaları gerekse protokol kaynaklı cezai şartlara karşı eczacılar, şahsi mal varlıkları ile de sorumludur. Fakat öncelikle cezalar, varsa eczanenin SGK'dan alacağından mahsup edilir kalan tutar için eczacının malvarlığına yönelik takip başlatılır. Eczane sahibi ile mesul müdürün farklı kişiler olması halinde, cezalara karşı her ikisi müteselsilen sorumludurlar.
02.04.2025
Dr. Sadettin ORHAN
İş ve Sosyal Güvenlik Uzmanı
E. SGK Müfettişi
Eczaneler, tabi oldukları mevzuat gereği farklı kamu kurumlarının düzenleme ve denetimlerine tabidirler. Bunların başında Sosyal Güvenlik Kurumu gelir. SGK ile Türk Eczacılar Birliği (TEB) arasında yapılan protokol gereği SGK mevzuatı ve protokol hükümleri kritik önemdedir. Bunlara aykırılık hali, eczaneler için ağır sonuçlar doğurabilir.
1. SGK, eczanelere hangi tür yaptırımları uyguluyor?
SGK’nın eczanelere uyguladığı yaptırımlar ikiye ayrılır. Birincisi, 5510 sayılı kanunun 102. maddesi kapsamında uygulanan idari para cezalarıdır. Bu cezalar, işverenlere uygulanan cezalar olup, personel istihdam eden ve dolayısıyla işveren sayılan eczanelere de gerektiğinde uygulanmaktadır.
SGK’nın eczaneler için ikinci tür yaptırımı ise, “İlaç Teminine İlişkin Protokol” kapsamında yer alan cezai şartlar/koşullar doğrultusunda uygulanan yaptırımlardır.
2. İdari para cezalarına hangi sürede, nasıl itiraz edilir?
İdari para cezaları (İPC), eczaneye tebliğ ile tahakkuk eder. Tebliğ tarihinden itibaren on beş gün içinde SGK’ya ya da SGK’nın ilgili hesaplarına yatırılır. Eğer bu süre içerisinde ödeme yapılmaz ise aynı 15 günlük süre içinde Kuruma itiraz edilebilir. İtiraz takibi durdurur, tahsil süreci beklemeye alınır.
3. İtiraz reddedilirse hangi mahkemeye ne kadar sürede başvurulur?
SGK müdürlüğünde bulunan “İdari Para Cezası İtiraz Komisyonu” yapılan itirazı değerlendirecek, kabul veya reddedecektir. İtirazlar, itiraz komisyonunda incelenerek en geç otuz gün içinde karara bağlanır. Bu süre içerisinde itiraz sahibi isterse itirazından vazgeçebilir. Vazgeçilmesi halinde aynı İPC için tekrar itirazda bulunulamaz. İtirazın kabul edilmesi halinde idari para cezasında gerekli düzeltme, iptal veya indirim yapılacaktır. İtirazın reddedilmesi halinde, itirazı reddedilenler, kararın kendilerine tebliğ tarihinden itibaren otuz gün içinde yetkili idare mahkemesine başvurabilirler. Bu süre içinde ilgili mahkemeye başvurunun yapılmamış olması halinde, idari para cezası kesinleşir.
Öte yandan idari para cezasının peşin olarak ödenmesi, yargı yoluna başvurma hakkını etkilemez. İPC’nin tamamı peşin olarak ödendikten sonra da yargı yoluna başvurulabilir. Fakat mahkemeye başvurulması idari para cezasının takip ve tahsilini durdurmaz.
4. İdari para cezası, SGK teşviklerini etkiler mi?
Evet, doğrudan etkiler. Türkiye’de uygulanan istihdam teşviklerinin pek çoğunda, SGK’ya borcun bulunmaması şartı aranmaktadır. Engelli teşviki, AR-GE teşviki ve İŞKUR işbaşı eğitim programları bu kuralın dışındadır. Bunların haricindeki prim indirimlerinden yararlanabilmek için işyerinin İPC ve prim borcu bulunmaması gerekmektedir.
5. İdari para cezalarında indirim yapılıyor mu?
SGK idari para cezalarında iki türlü indirim uygulanmaktadır. Birincisi %25’lik peşin ödeme indirimidir. Bu indirim, İPC türü ve gerekçesi ne olursa olsun, tebliğ tarihinden itibaren 15 gün içerisinde ödenen bütün cezalara uygulanır.
Örnek: Sigortalı işe giriş bildirgesini yasal süresi içerisinde vermeyen ABC Eczanesi'ne, 1.8.2025 tarihinde bir asgari ücret tutarında (26.005.20 TL) idari para cezası tebliğ edilmiştir. Söz konusu ceza en geç 16.08.2025 tarihinde peşin olarak ödenirse, cezanın %25’i indirilecek ve 19.503,9 TL olarak ödenecektir.
İdari para cezalarında bir diğer indirim ise cezaların tamamı için değil, bazıları için uygulanan iyi niyet indirimidir. Buna göre eczaneler;
- Sigortalı işe giriş bildirgesini,
- İşyeri bildirgesini,
- Sigortalı işten çıkış bildirimini,
Örnek: Yukarıdaki örneğimizde ABC Eczanesi, sigortalı işe giriş bildirgesini yasal süresi içerisinde vermediğini kendisi farketmiş ve yasal süreyi takip eden 30 gün içerisinde SGK’ya vermiştir. Bu durumda eczanenin ödeyeceği İPC tutarı (26.005,20 x 0,25) 6.501,30 TL olacaktır. Ayrıca bu tutarı 15 gün içerisinde ödemesi halinde %25’lik peşin ödeme indirimi de uygulanacak ve ödenecek rakam 4.875,98 TL olacaktır.
6. Eczanelere uygulanan protokol kaynaklı cezai şartlar nelerdir?
SGK ile TEB arasında imzalanan protokol üç tür ceza koşulu belirlenmiştir.
- Para cezası: Sözleşmede belirtilen fiiller için uygulanan parasal cezalardır.
- MEDULA sisteminin kapatılması: Sözleşmede belirtilen fiiller sebebiyle, eczanenin SGK’ya fatura düzenlemesini önleyen geçici bir yaptırımdır.
- Fesih ve sözleşmenin askıya alınması: Eczane ile sözleşmenin feshedilmesi veya belirli bir süre askıya alınması yaptırımıdır. Sözleşmenin askıya alınması yaptırımı, fiilin türüne göre bir ay ila iki yıl arasında değişmektedir. Ayrıca işlenen fiilin Türk Ceza Kanunu kapsamında suç teşkil etmesi halinde, eczacı hakkında Cumhuriyet savcılığına suç duyurusunda bulunulur.
7. Protokol kaynaklı cezalara itiraz edilebilir mi?
SGK, protokol kapsamında cezai şart (ceza koşulu) gerektiren fiilleri tespit ettikten sonra 20 gün içerisinde eczaneden savunma talep eder. Eczane 10 gün içerisinde savunmasını verir. Eğer SGK müfettişi incelemesi varsa, savunma müfettiş tarafından alınır. Savunma verilmemesi veya verilen savunmaya rağmen cezai şart uygulanması halinde, cezanın eczaneye tebliğ tarihini takip eden 10 işgünü içerisinde Kuruma itiraz edilir. İtiraz cezai şartın uygulamasını durdurmaz. İtiraz en geç 15 gün içerisinde SGK tarafından karara bağlanır.
8. Protokol kaynaklı cezalar için hangi mahkemede dava açılabilir?
Eczane tarafından yapılan itirazın reddi halinde, cezai şart uygulamasına karşı asliye hukuk mahkemesinde iptal davası açılabilir. Ayrıca cezai şartın uygulanması, eczane için telafisi güç sonuçlar doğuracaksa, ihtiyati tedbir de talep edilebilir. İhtiyati tedbir yönünde karar verilmesi, cezanın uygulamasını mahkeme kararına kadar durduracaktır.
9. Protokol kaynaklı para cezaları taksitlendirilebilir mi?
Evet, eczane tarafından talep edilmesi halinde, cezai şart olarak uygulanan para cezası en fazla 6 taksite kadar taksitlendirilebilir.
10. İdari para cezaları ve sözleşme kaynaklı cezalar eczacının şahsi malvarlığından tahsil edilebilir mi?
SGK tarafından düzenlenen gerek idari para cezaları gerekse protokol kaynaklı cezai şartlara karşı eczacılar, şahsi mal varlıkları ile de sorumludur. Fakat öncelikle cezalar, varsa eczanenin SGK'dan alacağından mahsup edilir kalan tutar için eczacının malvarlığına yönelik takip başlatılır. Eczane sahibi ile mesul müdürün farklı kişiler olması halinde, cezalara karşı her ikisi müteselsilen sorumludurlar.
02.04.2025
Dr. Sadettin ORHAN
İş ve Sosyal Güvenlik Uzmanı
E. SGK Müfettişi
