İşe Alımda Sorulacak ve Sorulamayacak Sorular
İşverenlerin faaliyetlerini devam ettirirlerken en çok arzuladıkları husus çalışkan, dürüst, özverili, aldığı ücretin hakkını verecek personel ile çalışmaktır. İşverenlerin aradıkları özellikleri daha da artırmak mümkün. Nitekim yönetim hakkı kapsamında işe alım esnasında çeşitli sorular sorularak gerekli özelliklere sahip olunup olunmadığı belirlenmeye çalışılır.
İşe uygun personel seçilirken işverenler bazen bizzat olaya dahil olup süreci ve mülakatı yürütebiliyor. Bazen de işe alım hususunu uzman insan kaynakları personeline ve yöneticilerine bırakıyor.
Yöntem nasıl olursa olsun işe alım esnasında dikkat edilmesi gereken bazı noktalar var. Özellikle kişisel verilerin korunması açısından sorulacak sorulara ve tutulacak kayıtlara dikkat etmek gerekiyor. Bu yazımızda dikkat edilmesi gereken hususlardan bazılarını maddeler halinde sıralayacağız:
Burada sıraladıklarımız işe alımda dikkat edilmesi gereken hususların sadece ufak bir kısmı ve başlıklar ile örneklerin artırılması mümkün. Bu sebeple işverenlerin işe alım süreçlerini sadece belge tutmak olarak görmeyip uzman bir ekiple gerçekleştirmesi ileride telafisi zor zararlarla karşılaşmamak adına çok önemli.
İşverenlerin faaliyetlerini devam ettirirlerken en çok arzuladıkları husus çalışkan, dürüst, özverili, aldığı ücretin hakkını verecek personel ile çalışmaktır. İşverenlerin aradıkları özellikleri daha da artırmak mümkün. Nitekim yönetim hakkı kapsamında işe alım esnasında çeşitli sorular sorularak gerekli özelliklere sahip olunup olunmadığı belirlenmeye çalışılır.
İşe uygun personel seçilirken işverenler bazen bizzat olaya dahil olup süreci ve mülakatı yürütebiliyor. Bazen de işe alım hususunu uzman insan kaynakları personeline ve yöneticilerine bırakıyor.
Yöntem nasıl olursa olsun işe alım esnasında dikkat edilmesi gereken bazı noktalar var. Özellikle kişisel verilerin korunması açısından sorulacak sorulara ve tutulacak kayıtlara dikkat etmek gerekiyor. Bu yazımızda dikkat edilmesi gereken hususlardan bazılarını maddeler halinde sıralayacağız:
- İşe alınacak personel ile çalışan personel arasında kişisel verilerin korunması bakımından bir fark yoktur. Bu sebeple işverenin kişisel verileri koruma yükümlülüğü işe almadan önce de mevcuttur. Hangi soruların sorulacağı ve alınacak bilgiler de bu açıdan önemli.
- Aday personel çalışacağı işle alakası olmayan ve işveren kararı ile objektif bağı bulunmayan soruları yanıtlamak zorunda değildir. Bu sebeple işverenin de bu tür soruları sormaması gerekir.
- Aday personelin yapacağı işe engel olması muhtemel veya işverenin bilmesi gereken hastalığının olması, yetenek eksikliği, sabıka gibi durumları işveren sormasa bile bilgilendirmesi gerekir. Aksi halde daha sonra işvereni yanıltmaktan ötürü derhal haklı sebeple işten çıkartılabilir ve kıdem tazminatına da hak kazanamaz. Bu sebeple ileride doğacak uyuşmazlıkları gidermek adına işverenin alım esnasında bu hususları sorması yerinde olacaktır.
- Aday personelin kişilik haklarına zarar verecek sorulara yanlış/eksik cevap verilmesi ve bu bilginin sonradan ortaya çıkması durumunda işverenin sözleşmeyi haklı nedenle fesih hakkı bulunmaz.
- Aday personelin kişilik haklarını zarara uğratacak soruların sorulması halinde sözleşme öncesi kusur ortaya çıkar ve bu durumda kusur nedeniyle işverenin tazminat ödemesi gerekebilir.
- Aday personele çalışmaya başladıktan sonra evlenip evlenmeyeceği veya kız/erkek arkadaşının olup olmadığı gibi soruların sorulması uygun değildir. Bu tür soruların sorulması halinde adayın doğru cevap verme zorunluluğu da yoktur. Verilecek yanlış cevap da herhangi bir sorumluluk doğurmaz. Buna karşın kişinin evli olup olmadığı, çocuk sayısı gibi sorular sorulabilir.
- Aday personelin iş dışında sigara ve alkol alıp almadığı, yapılacak işi doğrudan etkileyecek nitelikte değilse, sorulmaması gerekir. Bunun gibi dini/siyasi görüş ve ideoloji de bu kapsamdadır. Nitekim işverenin kişisel tercihlerini çevresine zorlama hakkı yoktur.
- İşveren işe alım esnasında adayın önceki işyerinden nasıl ayrıldığını araştırmalı ve sormalıdır. Bu konuyla ilgili ayrıntılı yazımız için: http://www.sadettinorhan.net/14_11_2016_makale.html
- İşveren aday personelin verdiği bilgileri kişisel verilerin korunması kapsamında saklamalıdır. Şayet işe alınma gerçekleşmezse verilen belgeler aday personele iade edilmelidir.
Burada sıraladıklarımız işe alımda dikkat edilmesi gereken hususların sadece ufak bir kısmı ve başlıklar ile örneklerin artırılması mümkün. Bu sebeple işverenlerin işe alım süreçlerini sadece belge tutmak olarak görmeyip uzman bir ekiple gerçekleştirmesi ileride telafisi zor zararlarla karşılaşmamak adına çok önemli.
16.04.2018
Dr. Mehmet BULUT
İş ve Sosyal Güvenlik Uzmanı
Mail: mhmtblt79@gmail.com
Dr. Mehmet BULUT
İş ve Sosyal Güvenlik Uzmanı
Mail: mhmtblt79@gmail.com